Çok Anlamlı Sözcükler Ve İşlevleri Üzerine Bazı Dikkatler

Year 2022, , 139 - 157, 15.12.2022

Hasan Akay

https://doi.org/10.17932/IAU.TURKLUK.2015.011/turkluk_v08i2004

Abstract

Bilim adamları, hukukçular, felsefeciler ve siyasetçiler eserlerinde, konuşmalarında farklı yorumlara uygun tarzda konuşmazlar. Şairler bu genellemeden muaftır. Az çok anlam kapanıklığı olan sözler, özellikle tevriye sanatı ihtiva eden ifadeler şairlerin tekelinde sayılır. Tevriye, kastettiği uzak anlam ile var oluşunu gerçekleştirmektedir. Sözün/şiirin, birden fazla anlam, açık ve gizli anlamlar bulundurması bakımından, tevriyeli anlaşılmasına ve te’viline İslâm felsefecilerinden Gazzâlî gibi isimler izin vermiştir. Bu müktesep hak, anlamlı sözü olan şairler için geçerlidir. Şairler duygu, düşünce ve hayâllerini, kendisi olmayan kelimelerle anlatırlar. Şiirde kelimenin asıl anlamı; ilk anlamı, lügat veya düz anlamı, gayrı edebi, gayrı estetik anlamı olamayan anlamıdır. Şiirin özüne ulaşmak için örtüleri açmak, anlama ulaştıracak engelleri aşmak gerekir. Gözde şairler tevriyeyi farklı taktiklerle yapı kurucu olarak kullanmışlardır. Biz burada Necatigil’in pratiğine bir model olarak dikkati çekmek, onun tevriyeli konuşma hakkını bir mizaç ve karakter göstergesi olarak nasıl kullandığını, bunun onda ayırt edici bir nitelik olup olmadığını tespit etmek ve değerlendirmek istiyoruz.

Keywords

Şair, Şiir Sanatı, Çokanlamlılık, Uyum, Behçet Necatigil.

References

• Akar, M. (1994). Su Kasidesi Şerhi, Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Akay, H.(2016), Kare-deniz/ Behçet Necatigil’in Şiiri Üzerine, 2.b., İstanbul: Şule Yayınları.
• Andı, F. (2012). “Modern Türk Şiirinde Gelenekten Yararlananlar”, Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2445, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1417.
• Ayverdi, İ. (2020). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, C.3, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Bannet, Eve Tavor (1989). Derrida. Structuralism and the Logic of Dissent, Chicago, University of İllinois Press, p. 216-218.
• Bilgegil, M.K. (1989) Edebiyat Bilgi ve Teorileri / Belâgat, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Bulut, A. (2015). Belâgat: Meânî–Beyân–Bedîʻ, 5.b., İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Coşkun, M. (2007). “Tevriye ve Çeşitleri Üzerine Düşünceler”, Turkish Studies, V. 2/4 Fall.
• Durmuş, İ. (2000). TDV İslâm Ansiklopedisi, C.21, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ersoy, M.Â. (2014). Osmanlı Edebiyatı Ders Notları/ 1908-1909 Eğitim Dönemi, hazırlayan: Ömer Hakan Özalp, İstanbul: Bağcılar Belediyesi Yayınları.
• Gemuhluoğlu, Z. (2011). “İrfânî Yorum ve Şâirin Niyeti/ Gazzâlî’nin Şiir Anlayışı Üzerine Bir İnceleme”, M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi [İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü Dergisi] [MÜİFD], 2011/1, sayı: 40, İstanbul.
• Gemuhluoğlu, Z. (2010). Teoloji Olarak Yorum/ Gazzâlî ve İbn Rüşd’de Te’vil, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Hoy, D. (1997). “Jacques Derrida”, Çağdaş Temel Kuramlar, haz. Quentin Sknner, İng. Çev. Ahmet Demirhan, Ankara: Vadi Yayınları.
• İbn Arabî, M. (2013). Fusûsü’l-Hikem, hazırlayan: Hamza Kılıç, 6.b., İstanbul: İnsan Yayınları.
• Korkmaz, S. (2014). Örtmektir Yazmak Dediğim / Hilmi Yavuz Şiiri Üzerine Okumalar, İstanbul: Meserret Yayınevi.
• Necatigil, B. (Mayıs 1961). Papirüs, İstanbul.
• Necatigil, B. (1975). Kareler Aklar, İstanbul: Bilgi Yayınevi
• Necatigil, B. (1979). Bile/Yazdı, İstanbul: Ada Yayınları.
• Necatigil, B. (1983). Bütün Eserleri 6 / Düzyazılar 2, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hızlan, D.. (1996). “Türk Şiirinin ‘Saklı Su’yu”, Saklı Su, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Saraç, M.A.Y. (2004) “Edebî Sanat Terimlerinin Türkçe Karşılıkları Üzerine”, TDED, C.32, İstanbul.
• Saraç, M.A.Y. (2006). Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Sarıkaya, M. Y.(2012). “Tevriye”(Türk Edebiyatı), TDV İslâm Ansiklopedisi, C.41, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Tâhirü'l-Mevlevî. (1973). Edebiyat Lügati, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Taşçıoğlu, Y. (2006). Dar Vakitlerde Geniş Zamanlar / Behçet Necatigil’in Şiiri, İstanbul: 3F Yayınevi.
• Yavuz, H. (Temmuz 1999). “Ben Yazların Adamıyım”, söyleşen: Mustafa Erdem Özler, Varlık, İstanbul.
• Yavuz, H. (2014). Büyü’sün Yaz, Toplu Şiirler 1969-2012, İstanbul:; Yapı Kredi Yayınları.