Birleşme ve Aidiyetin Simgesi Olarak Yiyecek ve İçecek: “Bashu, Küçük Yabancı” Filmine Folklorik Bir Bakış

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 177 - 199, 18.10.2025

Merve Günaltay Başak

Abstract

Sinema ve halk gastronomisi toplumsal belleğin aktarımı ile kültürel kimliğin güçlendirilmesinde önemli bir işleve sahiptir. Bu iki disiplinin birlikte ele alınması, yemek kültürünün sinemadaki temsili aracılığıyla izleyicinin kültürel aidiyetini pekiştiren özgün anlatılar yaratılmasını sağlar. İran sineması, kültürel kimlik, toplumsal bağlar ve bireyler arası ilişkiler gibi evrensel temaları çokça işlemektedir. Bu temalar işlenirken yiyecek ve içecekler ile sofra önemli sembolik anlamlar barındırır. Behram Beyzayi’nin eserlerinden Bashu: Küçük Yabancı (1986); savaş, kimlik ve dayanışma temalarını ele alırken, filmin önemli anlarından bazıları sofrada geçer. Filmde sofra, bir mekansal unsurdan ziyade, karakterler arasındaki bağların kurulduğu, fikirlerin tartışıldığı, kültürel çatışmaların aşıldığı ve toplumsal dayanışmanın sembolleştirildiği bir metafordur. Bu bağlamda, sofra sahneleri ve kullanılan yiyecekler ile içecekler, karakterlerin kimlik dönüşümünü ve aidiyet duygusunun gelişimini destekleyen önemli anlatısal unsurlar arasında yer almaktadır. Çalışmada, filmde kullanılan yiyecek ve içeceklerin sembolik anlamları ve bu anlamların toplumsal bağlamda nasıl bir dönüşümü ifade ettiği halk bilimsel bir yaklaşımla ele alınmıştır.

Keywords

Sinema , İran sineması , Sofra kültürü , Behram Beyzayi , Sembol.

Food and Drink as a Symbol of Unity and Belonging: A Folkloric Perspective on the Film ‘Bashu, the Little Stranger”

Abstract

Cinema and popular gastronomy play an important role in strengthening cultural identity through the transmission of social memory. The combined approach of these two disciplines enables the creation of original narratives that reinforce the viewer's cultural belonging through the representation of food culture in cinema. Iranian cinema frequently addresses universal themes such as cultural identity, social bonds and interpersonal relationships. Behram Beyzayi's Bashu: The Little Foreigner (1986) deals with themes of war, identity and solidarity, with some of the film's key moments taking place at the dinner table. In the film, the table is not merely a spatial element but a metaphor where bonds between characters are formed, ideas are discussed, cultural conflicts are overcome, and social solidarity is symbolised. The study examines the symbolic meanings of the food and drink used in the film and how these meanings express a transformation within the social context, employing a folkloristic approach.

Keywords

Cinema , Iranian cinema , Table culture , Bahram Beizai , Symbol.

References

• Aktaş, Y. (2020). İran sineması: tarihsel gelişim ve tematik inceleme. İstanbul: Değişim Yayınları.
• Assmann, J. (2011). Cultural memory and early civilization: writing, remembrance, and political imagination. (R. Livingstone, Trans.). England: Cambridge University Press.
• Atashparast, M. (2022). The politics of national cinema in Iran: identity, modernity, and resistance. London: Bloomsbury Publishing.
• Carneiro, H. (2003). Food and society: Anthropological perspectives. In Nishimura, T. & Queiroz, M. (Eds.), Cultural studies on consumption and food (945–962). São Paulo: Academic Press.
• Chehabi, H. E. (1993). Staging the Emperor's new clothes: dress codes and nation-building under Reza Shah. Iranian Studies, 26(3/4): 209–229.
• Douglas, M. (1972). Deciphering a meal. Daedalus, 101(1): 61–81.
• Eriksen, T. H. (2009). Küçük yerler büyük meseleler: sosyal ve kültürel antropoloji (Erkan Koca Çev.). Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Görgülü, Y. (2023). İsrail ve İran Mutfak Kültürü ve Gelenekleri Üzerine Betimleyici Bir Araştırma. TUCADE - Turizm Çalışmaları Dergisi Journal of Tourism Studies , 5(2), 27-46
• Haeri, S. (2002). No shame for the sun: lives of professional Pakistani women. New York: Syracuse University Press.
• Karikazi, M, V. (2016). Ethnic and traditional Iranian rice- based foods. Journal of Ethnic Foods, 3(2): 1-14.
• Kuzucu, K. (2012). Bin yılın çayı Osmanlı'da çay ve çayhane kültürü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Najmabadi, A. (2005). Women with mustaches and men without beards: gender and sexual anxieties of Iranian modernity. USA: University of California Press.
• Oylum, Y. (2019). İran sineması: geçmişten günümüze politik ve estetik bir serüven. İstanbul: Kriter Yayınları.
• Saberi, H. (2011). Persian food and cookery. New York: Hippocrene Books.
• Uğur Çerikan, F. (2019). Türk ailesinde sofra adabı, Denizli örneği ve işlevselliği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 8(1): 481–511.