Engelli Çocuklara Sahip Olan Ailelerle Yapılan Hemşirelik Lisansüstü Tezlerinin İncelenmesi: Sistematik Derleme

Year 2020, Volume: 3 Issue: 2, 85 - 98, 01.07.2020

Zeynep Aközlü Ayfer Ekim

Abstract

Amaç: Bu sistematik derleme, engelli çocuklara sahip olan ailelerle yapılan hemşirelik
alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi amacıyla yapıldı.
Gereç ve Yöntem: Çalışma, içeriğinde “engelli çocuk, hemşire, aile” kelimesi geçen lisansüstü
tezlerin taranması şeklinde 1-10 Temmuz 2019 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Araştırma
kapsamına dahil edilme kriterlerine göre 18 lisansüstü teze ulaşıldı.
Bulgular: İncelenen lisansüstü tezlerin büyük çoğunluğunun (n=15) yüksek lisans tezi olduğu,
%61.1 ile en fazla tezin (n=11) Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı’nda
yapıldığı ve %23.8’inin konu alanının ebeveyn ruh sağlığı (f=5) üzerine olduğu saptandı.
Sonuç: Engelli çocuğu olan ailelerin fiziksel, duygusal, sosyal ve ekonomik yönlerden büyük bir
yük altında oldukları görülmektedir. Hemşireler tarafından sağlanan bilgi, bakım, danışmanlık,
eğitim ve destek girişimleri, engelli çocuğa sahip olan ailelerin yaşadıkları güçlüklerle baş
edebilmesi, yaşam kalitesinin arttırılması ve uzun süreli bakımın devamlılığı açısından oldukça
önemlidir.

Keywords

Engelli, Çocuk, Hemşire, Aile

Examination of Postgraduate Nursing Thesis Profiles with Families with Disabled Children: Systematic Review

Abstract

Objective: This systematic review study was conducted to examine postgraduate nursing thesis
with families with disabled children.
Material and Methods: In this study, the postgraduate theses with the word “child with
disability, nurse, family” were reviewed. The study was carried out between July 1st-10th, 2019.
According to the inclusion criteria, 18 postgraduate thesis were examined.
Results: It was found that the majority of studies (n=15) were master’s thesis, 61.1% (n=11)
were conducted in the “Department of Child Health and Diseases Nursing” and 23.8% of the
studies focused on parental mental health (f=5).
Conclusion: It is clear these families with disabled children are under a great burden in terms
of physical, emotional, social, and economic aspects. Information, care, counseling, education,
and support initiatives provided by nurses are very important for families with children with
disabilities to cope with their difficulties, to improve the quality of life, and to maintain longterm
care.

Keywords

Disabled, Child, Nurse, Family, Parents

References

• 1. İçmeli C, Ataoğlu A, Canan F, Özçetin A. Zihinsel özürlü çocukları olan ebeveynler ile sağlıklı çocuklara sahip ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarının karşılaştırılması. Düzce Tıp Fakültesi Derg. 2008;(3):21–28.
• 2. Ataman A. Özel eğitime muhtaç olmanın nedenleri. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık; 2003.
• 3. Hassall R, Rose J, McDonald J. Parenting stress in mothers of children with an intellectual disability: The effects of parental cognitions in relation to child characteristics and family support. J Intellect Disabil Res JIDR. 2005;49(6):405–418.
• 4. Özşenol F, Işıkhan V, Ünay B, Aydın Hİ, Akın R, Gökçay E. Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerini değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Derg. 2003;45(2):156–64.
• 5. Şengül S, Baykan H. Zihinsel engelli çocukların annelerinde depresyon, anksiyete ve stresle başa çıkma tutumları. Kocatepe Tıp Derg. 2013;(14):30–39.
• 6. Yilmaz G. Mothers with disabled children: Needs, stress levels and family functionality in rehabilitation. Scand J Caring Sci. 2020;34(2):524–532.
• 7. Özmen D, Çetinkaya A. Engelli çocuğa sahip ailelerin yaşadığı sorunlar. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Derg. 2012;28(3):35–49.
• 8. Heiman T. Parents of children with disabilities: Resilience, coping, and future expectations. J Dev Phys Disabil. 2002;14(2):159–171.
• 9. Akdemi̇r N, Özdemi̇r L, Akyar İ. Türkiye’de mezuniyet sonrası eğitim kapsamında iç hastalıkları hemşirelik eğitiminin durumu. Anadolu Hemşire Ve Sağlık Bilim Derg. 2011;14(1):9.
• 10. Ketefian S, Davidson P, Daly J, Chang E, Srisuphan W. Issues and challenges in international doctoral education in nursing. Nurs Health Sci. 2005;7(3):150–156.
• 11. Hemşirelik Yönetmeliği. T.C. Resmî Gazete (Sayı: 27515). 19 Nisan 2011.
• 12. Zauszniewski JA, Bekhet A, Haberlein S. A decade of published evidence for psychiatric and mental health nursing interventions. Online J Issues Nurs. 2012;17(3):8.
• 13. Kılıç S. Özel eğitim alan zihinsel engelli çocukların kardeşleri ile ilişkilerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2009, İstanbul.
• 14. Aktürk Ü. Engelli çocuğu olan anne-babaların kaygı düzeyi ve başa çıkma stratejilerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2012, Malatya.
• 15. Ayteki̇n M. Engelli çocuğu olan bireylerin depresyon ve umutsuzluk düzeyleri ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018, Gaziantep.
• 16. Şahin Varol H. Engelli çocuğu olan annelerin algıladıkları sosyal destek ve depresif semptomlar açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018, Sivas.
• 17. İnalı Ç. Zihinsel ve/veya bedensel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin yaşam kalitesi ile tükenmişlik düzeylerine anneye verilen eğitimin ve danışmanlığın etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2012, Şanlıurfa.
• 18. Oğuzhan H. Engelli çocuğu olan ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018, Erzurum.
• 19. Arslan N. Sağlıklı ergen ve engelli kardeşler arasındaki ilişkinin aile işlevlerinden etkilenme durumunun incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2016, Zonguldak.
• 20. Misyağcı NM. Serebral palsili çocuğu olan ebeveynlerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Koç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2017, İstanbul.
• 21. Coşkun D. Fiziksel engelli çocuğu olan ebeveynlerde bakım yükünün ve aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2013, Erzurum.
• 22. Korkmaz A. Özel eğitim alan zihinsel engelli çocukların kardeşleri ile ilişkilerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığı Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2008, Ankara.
• 23. Hür G. Engelli kardeşi olan sağlıklı çocukların davranışlarının ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ensitüsü; 2016, Manisa.
• 24. Koç B. Zihinsel engelli çocukların sağlıklı kardeşlerinin benlik saygısı ve okul başarısı. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2014, Kayseri.
• 25. Saban F. Zihinsel engelli kardeşe sahip olan ve olmayan çocukların benlik saygısı ve kaygı durumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2010, Erzurum.
• 26. Gül Can F. Engelli çocuğu olan ve olmayan ebeveynlerin evlilik uyumu yaşam doyumu ve etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2015, Erzurum.
• 27. Özkan F. Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerin, çocuklarının eğitimine katkı ve katılımları. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2010, Kayseri.
• 28. Kök G. Zihinsel engelli çocuğun cinsel sağlığına yönelik ebeveynlere verilen sağlık eğitiminin etkinliğinin incelenmesi. Doktora Tezi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığı Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2010, Ankara.
• 29. Küçük S. Hafif zihinsel engelli çocuklar ve ebeveynlerinde cinsel istismardan korunma konusunda farkındalık yaratma. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2012, Kayseri.
• 30. Çalbayram N. Zihinsel engelli çocuğu olan babalarda babalık rollerine ilişkin farkındalık yaratma. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2013, Kayseri.
• 31. Hung J-W, Wu Y-H, Chiang Y-C, Wu W-C, Yeh C-H. Mental health of parents having children with physical disabilities. Chang Gung Med J. 2010;33(1):82–91.
• 32. Mbugua MN, Kuria MW, Ndetei DM. The prevalence of depression among family caregivers of children with intellectual disability in a rural setting in Kenya. Int J Fam Med. 2011;2011:534513.
• 33. Shabo F, Mohamed AAR, El Tahir MO. Psychosocial impacts of mentally retarded children on parents in Sudan. Sudan J Med Sci. 2011;20;6(1).
• 34. Yamaoka Y, Tamiya N, Moriyama Y, Sandoval Garrido FA, Sumazaki R, Noguchi H. Mental health of parents as caregivers of children with disabilities: Based on Japanese nationwide survey. PloS One. 2015;10(12):e0145200.
• 35. Miller IW, Ryan CE, Keitner GI, Bishop DS, Epstein NB. The McMaster approach to families: theory, assessment, treatment and research. J Fam Ther. 2000;22(2):168–189.
• 36. Rudd K, Kocisko D, Reiter J. Psycho-socialcultural assessment of the child and the family. In: Pediatric Nursing. 1st ed. USA: FA Davis Company; 37–66.
• 37. Al-Krenawi A, Graham JR, Gharaibeh FA. The impact of intellectual disability, caregiver burden, family functioning, marital quality, and sense of coherence. Disabil Soc. 2011;26(2):139–150.
• 38. Samadi SA, McConkey R, Kelly G. Enhancing parental well-being and coping through a family-centred short course for Iranian parents of children with an autism spectrum disorder. Autism. 2013;17(1):27–43.
• 39. Dyson LL. Fathers and mothers of schoolage children with developmental disabilities: parental stress, family functioning, and social support. Am J Ment Retard AJMR. 1997;102(3):267–279.
• 40. Docherty SL, Barfield R, Thaxton C, Brandon D. Quality of life for children living with chronic or complex diseases. In: Hockenberry MJ, Wilson D, eds Wong’s Essentials of Pediatric Nursing. 9. Ed. Elsevier; 2013;541- 552.