TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI PARA POLİTİKASI UYGULAMALARI ve KRİZLER

Year 2024, Volume: 1 Issue: 1, 67 - 78, 26.12.2024

Nurhan Karakeçili

Abstract

Para politikası en genel ifade ile, bir ekonomide para arzının kontrol edilmesi için uygulanan politika seti olarak tanımlanmakta olup, uygulamaya yetkili kurumlar merkez bankalarıdır. Merkez bankaları birincil amaç olan fiyat istikrarı doğrultusunda çeşitli para politikası araçlarını kullanarak makro ekonomik istikrara yön vermeye çalışırlar. Ekonomik açıdan yaşanan makro iktisadi istikrarsızlıkları iyileştirmeye yönelik Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) da bir takım görevler üstlenmektedir. Bu doğrultuda para politikası araçlarını kullanarak ekonomiye müdahale eder. Bu çalışmada1930 sonrasında TCMB tarafından uygulanan para politikalarının dönemler itibari ile teorik bir incelemesi yapılmıştır. Ayrıca 2000 ve 2001 krizleri ile 2008 Küresel Finansal kriz sonucu uygulanan para politikaları ve politika araçları teorik bazda incelenerek, değişen merkez bankacılığı anlayışına değinilmiştir. 2008 krizi öncesi çoğu merkez bankası gibi TCMB de temel amaç olarak fiyat istikrarını baz alırken, 2008 krizi sonrasında fiyat istikrarına ek olarak finansal istikrarı da göz önünde bulundurmuş ve bu amaca yönelik daha esnek enstrümanlardan oluşan bir politika seti uygulamaya koymuştur.

Keywords

Para politikası, Fiyat istikrarı, Merkez bankası, Finansal İstikrar

References

• Aras O. N., (2010). “Son Ekonomik Krizin Türkiye’de Enflasyon Hedeflemesine Etkisi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, S: 99-100.
• Büyükakın T., Erarslan C. (2004), “Enflasyon Hedeflemesi ve Türkiye’de Uygulanabilirliğinin Değerlendirilmesi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2004/2 : 18-37
• Cura K., (2014). “Türkiye’de 1980 Sonrası İzlenen Para Politikası”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 129, S:134.
• Cömert, H., & TÜREL, O., (2016). “Finansal Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Para Politikalarının Evrimi, 1980-2014”, ERC Working Papers in Economics, Cilt: 16, Sayı: 13, S: 6-15.
• Çelik T., (2018). “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Enflasyon ile İmtihanı”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 5, Sayı 11, S: 134.
• Çetin, M. Ö., (2016). “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Uygulamalarının Gelişimi”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 14, S: 68-69.
• Eroğlu, N., (2009). “Türkiye’de 1990’lı ve 2000’li Yıllarda Para Politikaları”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı, 1, S: 30.
• Gül, Y. K., (2006). “Türkiye’de 1980 Sonrası Uygulanan Para Politikaları ve Sonuçları”, Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Haydaroğlu, C. & Çırak, B., (2024). “Türkiye’de Yaşanan Ekonomik Krizler ve Sosyo Ekonomik Etkileri”, Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 8, S: 650-651.
• Karabıyık, İ. & Uçar, M, (2010). “Türkiye'de 1980 Sonrası Uygulanan IMF Destekli İstikrar Programlarının Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, S: 41-42.
• Kılıcı, E. N., (2019). “Türkiye Enflasyon Görünümüne İlişkin Bir Değerlendirme; Reel Efektif Döviz Kuru İle Tüketici Fiyat Endeksi Arasındaki İlişkinin Analizi”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 6, S: 221.
• Köse, S. (2008). “24 Ocak 1980 ve 5 Nisan 1994 İstikrar Programlarının Karşılaştırılması”, SETAV, Accessed February. S: 23-24.
• Oktar S., & YÜKSEL, S. (2015). “1998 Yılında Rusya’da Yaşanan Bankacılık Krizi ve Öncü Göstergeleri”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 37(2), S: 328.
• Sarı, Y., (2014). “Cumhuriyetten Günümüze Türkiye'de Uygulanan Para Politikaları”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 7, S: 8-10.
• Serel, A., & Özkurt, İ. C., (2014). “Geleneksel Olmayan Para Politikası Araçları ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 22, S: 57.
• Sezgin, Z., (2015). “Kriz Sonrası Türkiye Ekonomisinde Mali Baskınlık”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 1, S: 84.
• Sümer, A. L., (2020). “2008 Sonrası TCMB Faiz Kararlarının Makroekonomik Etkilerinin Analizi”, Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(1), S: 53.
• Yay, G. G., (1998). “Atatürk Döneminde Para Politikası”, Erdem, 11(31), S: 290-302.
• Yücememiş, B., Alkan, U., & Dağıdır, C., (2015). “Yeni Bir Para Politikası Aracı Olarak Faiz Koridoru, Türkiye’de Para Politikası Kurulu Faiz Kararlarının Enflasyon Üzerindeki Etkisi”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 13, S: 450.