A chapter on “geriatrics” in Tarwih al-Arwah, the poetical work by poet and physician Ahmadi

Year 2016, Volume: 69 Issue: 2, 69 - 74, 20.09.2016

Ahmet Acıduman

Abstract

Objective: To examine the chapter regarding “geriatrics” in Tarwih al-Arwah, the poetical medical work by Ahmadi and to determine the place and the importance of the obtained knowledge in the history of Turkish medicine.

Material and Method: A microfilm of Tarwih al-Arwah No. 06 Mf 1994 A 653, which is available in the Ankara National Library and was copied from the Süleymaniye Manuscript Library, Ayasofya Collection, No. 3595, was examined and related chapter was transliterated and the obtained knowledge was compared to the knowledge present in the history of Turkish medicine literature.

Results: The 11th article of the 1st section, entitled “hygiene”, of the 2nd fen of Tarwih al-Arwah is on “geriatrics.” Nutrition and treatment suggestions for elderly people were given in this chapter.

Conclusion: It is possible to say that the knowledge on “geriatrics” given by Ahmadi in Tarwih al-Arwah was similar to ones in medical books and was harmonious with medical applications based on humoral theory of his era; and because of its poetic style, Tarwih al-Arwah might facilitate the learning process of medicine.

Keywords

Poet and Physician Ahmadi , Tarwih al-Arwah , Geriatrics , History of Medicine

Ethical Statement

-

Supporting Institution

-

Thanks

-

Șair ve Hekim Aḥmedī’nin Tervīḥü’l-Ervāḥ adlı manzum eserinde “geriatri” üzerine bir bölüm

Abstract

Amaç: Aḥmedī’nin Tervīḥü’l-Ervāḥ adlı manzum tıbbi eserinin “geriatri” ile ilgili bölümünün incelenmesi ve elde edilen bilgilerin Türk tıp tarihi içindeki yeri ve öneminin belirlenmesi.

Gereç ve Yöntem: Tervīḥü’l-Ervāḥ’ın Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonu, No: 3595’de yer alan nüshasının Ankara Milli Kütüphane’de bulunan 06 Mf 1994 A 653 numaralı mikrofilmi incelenmiș; ilgili bölümün çevriyazısı yapılmıștır. Elde edilen bilgiler, erken dönem Türk tıp tarihi literatüründe yer alan eserlerdeki bilgilerle karșılaștırılmıștır.

Bulgular: Tervīḥü’l-Ervāḥ’ın ikinci fenninin “sağlığın korunması” bașlıklı birinci babının on birinci makalesi “yașlıların tedbiri” üzerinedir. Burada yașlıların beslenmesi ve tedavileri için önerilerde bulunulmuștur.

Sonuç: Aḥmedī’nin Tervīḥü’l-Ervāḥ’ta “geriatri” üzerine verdiği bilgilerin dönemin tıp kitaplarında yazılanlarla benzerlik gösterdiği ve döneminin humoral patoloji anlayıșına dayanan tıp uygulamaları ile uyumlu olduğunu ve manzum biçimiyle Tervīḥü’l-Ervāḥ’ın belki de tıbbın öğrenimi sürecini kolaylaștırmıș olduğunu söylemek olanaklı görünmektedir.

Keywords

Șair ve Hekim Ahmedi , Tervihü’l-Ervah , Geriatri , Tıp Tarihi

Ethical Statement

-

Supporting Institution

-

Thanks

-

References

• 1. Köprülü MF. Aḥmedī. İslâm Ansiklopedisi, 1. Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1950: 216-221
• 2. Bursalı Mehmed Tahir Bey. Osmanlı Müellifleri, 2. Cild, Hazırlayanlar: Yavuz AF, Özen İ. İstanbul: Meral Yayınevi, 1972: 10-12
• 3. Kut G. Aḥmedī. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1989: 165-167
• 4. Lewis GL. Ahmadī. In: Gibb HAR, Kramers JH, Lévi-Provençal E, Schacht J (eds). The Encyclopedia of Islam, New Edition, Vol. I. Leiden: E.J.Brill, 1960: 299-300
• 5. Şehsuvaroğlu BN. Şâir ve Hekim Ahmedî (Hayatı ve Eserleri). İstanbul: İsmail Akgün Matbaası, 1954
• 6. Ergun SN. Türk Şairleri, Cilt 1. İstanbul: Zaman Basımevi, 369-384
• 7. Adıvar AA. Osmanlı Türklerinde İlim, 6. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2000: 26
• 8. Şehsuvaroğlu BN, Erdemir Demirhan A, Cantay Güressever G. Türk Tıp Tarihi. Bursa: Taş Kitapçılık-Yayıncılık Ltd. Şti., 1984: 32-34
• 9. Acıduman A. Şair ve Hekim Ahmedî’nin Tervîhü’l-Ervâh adlı tıbbî mesnevîsinde çocuklarının sağlığının korunması üzerine. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 56 (4): 218-227, 2013
• 10. Aḥmedī. Kitāb-ı Tervīḥ el-Ervāḥ. İstanbul: Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonu, No: 3595, s. 1-2, 149-150 (Ankara Milli Kütüphane 06 Mf 1994 A 653).
• 11. Özkılıç İ. İbn Sînâ’nın “el-Urcûze fi’l-Mantık” risalesi (Sunum ve Metin). M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi 32: 127-156, 2007.
• 12. Abdel-Halim RE. The role of Ibn Sina (Avicenna)’s medical poem in the transmission of medical knowledge to medieval Europe. Urol Ann 6: 1-12, 2014.
• 13. Yaltkaya Ş. İbni Sina’nın tıbdan bir urcuzesi. Türk Tıb Tarihi Arkivi 1: 127-144, 1935.
• 14. Ağırakça A: İslâm Tıp Tarihi: [Başlangıçtan VII./XIII. Yüzyıla Kadar]. İstanbul: Çağdaş Basın Yayın Ltd. Şti., 2004: 217- 218, 220.
• 15. Uzluk FN. Hattat olarak Sabuncuoğlu Şerefeddin. Dirim 26 (9-10): 188-195, 1951.
• 16. Kaya Gözlü E. Muhyiddin Mehî’nin Müfîd (Nazmü’t-Teshil) adlı eserinin Türk dili ve tıp tarihindeki yeri ve önemi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 25: 119-136, 2009.
• 17. Ölker P, Direkçi B. Hekim Mehmed Nidâî’nin manzum tıp risâlesi Keyf-i Kitâb-ı Nidâî. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22: 295-305, 2009.
• 18. Uzluk FN. Bir Türk hekimi ve tıbba dair manzum bir eseri. Türk Tıb Tarihi Arkivi 2: 45-52, 1937.
• 19. Süveren K, Uzel İ. İlk Türkçe tıp yazmalarına genel bir bakış. Tıp Tarihi Araştırmaları 2: 126-142, 1988.
• 20. Tekirdağ MCŞ. İzzet Koyunoğlu Kütüphânesinde bulunan Türkçe yazmalar üzerine çalışmalar I. Türkiyat Mecmuası, 16:133- 162, 1971.
• 21. Bayram M. Anadolu’da te’lif edilen ilk Türkçe eser meselesi. Selçuklu Üniversitesi, Selçuklu Araştırmaları Merkezi, V. Millî Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri (25-26 Nisan 1995). Konya: Selçuklu Üniversitesi Yayınları, Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayınları 1996: 95-100.
• 22. Hekim Bereket. Tuḥfe-i Mübārizī, MetinSözlük, Hazırlayan: Erdağı-Doğuer B. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013: 55.
• 23. İshâk bin Murâd. Edviye-i Müfrede (Metin-Sözlük), Hazırlayanlar: Canpolat M, Önler Z). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007: 72-76.
• 24. Celâlüddin Hızır (Hacı Paşa). Müntahab-ı Şifâ I, Giriş-Metin, [Hazırlayan:] Önler Z. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1990: 20-22.
• 25. Hacı Paşa. Haẕā Kitābu’t-Teshīl fī’ṭ-Ṭıbb li-Hacı Paşa. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Nuruosmaniye Koleksiyonu, No: 3575: 38b, 44b-45a [Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Kütüphanesi’ne Prof. Dr. Feridun Nafiz Uzluk tarafından kazandırılan fotoğraf baskıları].
• 26. Tabîb İbn-i Şerîf. Yâdigâr-15. Yüzyıl Türkçe Tıp Kitabı Yâdigâr-ı İbn-i Şerîf (Proje Danışmanı: Altıntaş A, Editör: Sakin O, Sadeleştirme: Sakin O, Transkripsiyon: Sakin O, Okutan Y, Koçer D, Yıldız M). İstanbul: Yerküre Kitaplığı, 2003: 72- 73, 203-204.
• 27. Haḳīm Ḫayrü’d-dīn. Ḫulāsatü’ṭ-ṭıbb. Konya: İzzet Koyunoğlu Müzesi Kütüphanesi, No: 12030: 17-18.
• 28. Abdülvehhâb bin Yûsuf ibn-i Ahmed elMârdânî. Kitâbu’l-Müntehab fî’t-Tıbb (823/1420): İnceleme-Metin-Dizin-Sadeleştirme-Tıpkıbasım, [Hazırlayan:] Bayat AH. İstanbul: Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği, 2005: 94-95.
• 29. Eşref bin Muhammed. Hazâʾinü’s-Saâʿdât 1460 (H. 864), Hazırlayan: Şehsuvaroğlu BN. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1961: 24
• 30. Acıduman A, İlgili Ö. İbn Sînâ’nın el-Kânûn fî’t-Tıbb adlı eserinde “geriatri” ile ilgili bölümler. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2010; 63: 41-47
• 31. Acıduman A, İlgili Ö, Şems Ş. İsmāʿīl Cürcānī’nin Ẕahīre-i Ḫ’ārezmşāhī adlı ünlü eserinin XVI. yüzyıl Türkçe çevirisi Ḳānūnu’l-ʿİlāc ve Şifāʾu’l-Emrāż li-Külli Mizāc’da “geriatri” ve “gerontoloji” ile ilgili bölümler. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2014; 67: 99-108, 2014.