MEDICAL STUDIES IN THE PERIOD OF FATIH AND CONVERTED (CONVERTED TO ISLAM) DOCTOR YAKUP PASHA

Year 1991, Volume: 44 Issue: 1, 143 - 164, 31.03.1991

Yağmur Say

Abstract

This research aims at presenting an overview of the development of the medicine science in the age of Fatih Sultan Mehmed, as well as proving the falsity of the accusations atributed to a physician like Yakup Pasha. There are a lot of claims, depend on certain assumpton whose truth have not proved yet, on Yakup Pasha who wasa Jewish adoptive. In general these claims vary from «he was a genius», «<İorger», «a secret advisor of Fatih Sultan Mehmed» to a «killer who poisoned him.» In this research we also tried to evaluate on the claims which asserted that he was not a head physician even though there were certain proof and whether he has accepted Islamism or not. Methods in defining and curing certain illnesses which have been found by Yakup Pasha who was interested in literature, caligraphy, methematics and physics should be evaluated an his age. Im general our aim is to give a specific idea on the Yakup Pasha's works in medicine as well as the social religious and political life of the Falih Sultan Mehmed age. In conclusion, we believe that Yakup Pasha should take his place in our history ol medicine and his works in medicine, literature and
politics should be evaluated under the circumstances of the period of time in which he lived.

Keywords

Medicine in the period of Fatih Sultan Mehmed , Yakup Pasha , History of medicine

FATİH DÖNEMİ TIP ÇALIŞMALARI VE MÜHTEDİ (İSLAMA DÖNMÜŞ) HEKİM YAKUP PAŞA

Abstract

Fatih Sultan Mehmed dönemi Tıp Tarihi ile ilgili çalışmaların Sınırlılığını ve konumuzu teşkil eden Yakup Paşa'nın karakteri, Osmanlı ülkesinde yaptıkları ile ona isnat edilen suçlamaların asılsızlığını ortaya koyabilmek için böyle bir araştırmanın yapılması gereklidir. Osmanlı ülkesini her zaman meşgul etmiş bir MUSEVİ DÖNMESİ olan
Yakup Paşa hakkında doğruluğu kanıtlanamayan, sadece varsayımlara dayanan birçok tez ileri sürülmüştür, Genel olarak bu tezler; kimine göre bir dâhi, âli, kimine göre şarlatan, Fatih'in karar mekanizmasında danıştığı gizli bir yardımcı, önemli bir istihbarat görevlisi veya Fatihi zehirleyen bir katil vb. olduğudur. Bu araştırmamızda ayrıca Yakup'un İslama geçip geçmediğini, ona tanınan vergi muafiyetleriyle İslama geçtiği veya geçmediğini savunan tezlerin tartışmasını, Hekimbaşı olup olmadığını da tartışacağız. Edebiyatla, Hat sanatıyla, Matematik ve Fizik ile ilgilenen Yakup'un çeşitli hastalıkların tanısı ve tedavisindeki yöntemleri basit görünmekle birlikte kaynak gösterilerek ve günün şartlarında değerlendirilecektir. Genel olarak, bu araştırmamızda Yakup Paşa'nın Fatih Sultan Mehmed dönemi ve dolayısıyla Tıp Tarihi içindeki ehemmiyetini ortaya koyarak eldeki verilere göre onun bir biyogrefisinden ziyade Tıp alanında yaptıkları veya yapmak istedikleri ile döneminin siyasal, toplumsal ve dini bir portresini çizmeyi amaçlıyoruz. Bu bilgiler ışığında Yakup Paşa, bir İslâm tabibi olarak Tıp Tarihimizdeki yerini almalı, ayrıca onun tıbbi edebi, siyasi kişiliği de dönemin koşullarında değerlendirilmelidir,

Keywords

Fatih Sultan Mehmed dönemi tıb , Yakup Paşa , Tıp tarihi

References

• 1. Süleyman Kani İrtem : Osmanlı İstila Devrinde Musevi Tabibler, Akşam Gazetesi, g. 5, 24 Safer 1942.
• 2. Metin Kunt, H. Gazi Yurdaydın, Ayla Ödekan : Türkiye Tarihi, Osmanlı Devleti 1300 - 1600, C. TI, Yay. Sina Akşin, İstanbul 1988.
• 3. B. Tahsin Keamay : Fatih'in Hekimlere Sevgisi ve İlgisi Dünya Gezetesi, 29 Mayıs 1963.
• 4.Neşri : Kitab-ı Cihannümâ, Yay. F. Reşit Unat - M. Altay Köymen, C. TI, 8. 841, Ankara 1957, i
• 5.Abraham Galante : Medecins Juifs au Service de la Turguie, s. 6,7, İstanbul 1938.
• 6.M. Zeki Pakalın : Maliye Teşkilatı Tarihi, C. 1, 8. 55, Ankara 1978.
• 7.Dr. Osman Sevki : Osmanlı Tababeti Tarihi, C.I,Cüz,l,s. 56, İstanbul 1334.
• 8.Hammer : Devlet-i Osmaniyye Tarihi, C. I, s. 239, İstanbul 1329.
• 9.Süheyl Ünver : Fatih'in Külliyesi ve Zamanı İlim Hayatı, İstanbul Üniversitesi Tarihine Başlangıç, s. 228, İstanbul 1946.
• 10.Mehmed Süreyya : Sicill-i Osmani, GC. III, 5. 646, 647, İstanbul 1308/1311, .
• 11.Ahmed Rifat : Lugat-ı Tarihiyye ve Coğratiyye, 6. 221, İstanbul 1300.
• 12.Abraham Galante : 11.Medecins Jufs au Service de la Turgüie, 8. 6-9, İst. 1938.
• 13.A. Galante : Histoire Des Jwfs D'istanbul, 8. 5-6, İstanbul 1941.
• 14.Bernard Lewiş : 'The Privilege Granted by Mehmed II to his Physician, 8. 550- 563, 1962.
• 15.A.G.E. 5. 558,559.
• 16.Bernard Stern : Medizin Aberglaube und Geschlechtsleben in der Turkei, 5. 30, Berlin 1903.
• 17.Müstakimzade Süleyman Sadeddin Efendi : Tuhfe-i Hattatin, s. 586, İst. 1928,
• 18.F. Babinger : Fatih Sultan Mehmed ve İtalya, Çev. : B. Sıtkı Baykal, Belleten XVII, 5. 50, 1953,
• 19.Refik Ahmed Sevengil : Fatih Devrinde Alimler, Sanatkârlar ve Kültür Hayatı, 8. 54-55, 1933.
• 20.Ayşegül Demirhan : Kısa Tip Tarihi, s. 143, Bursa 1982.
• 21.Dr. Osman Şevki : Beş Buçuk Asırlık Türk Tababeti Tarihi, 8. 40, İstanbul 1341.
• 22.Mecdi Efendi : Tercüme-i Şakayık, s. 236-238, İstanbul 1269.
• 23.Reisü'-Etba Mehmed : En-muzec-i fit-tıb, Bab. 213, İst. 1330.
• 24.Kristovulos : Tarih-i Sultan Mehmed Han-ı Sani, s. 152, 153, İst. 1328.
• 25.M. Tayyib Gökbilgin : Edirne ve Paşa Livası, 5. 72, İstanbul 1952.
• 26.Kumbaracızade Üsküplü İzzet : Hekimbaşı Odası, İlk Eczane, Baş Lala Kulesi, s. 27, İstanbul 1933.
• 27..Dr. Osman Şevki : Osmanlı Tababeti, 8. 42, 1962. 28.F. Babinger : Fatih Sultan Mehmed ve İtalya, Çev. : B. Sıtkı Baykal, Belleten XVIL, 1953.
• 29.Bernard Lewis : The Privilege Gnanted by Mehmed 1! to hiş Physician, s$. 562, 563, 1962.
• 30.Aşık Paşazade : Tevarih-i Al-i Osman, &. 191, 192, 1332,
• 31.Atsız ; Aşık Paşaoğlu Tarihi, 8. 229, İst. 1970.
• 32.Mecdi Efendi : Tercüme-i Şakayık, s. 236-238, İst. 1268.
• 33.Mikrofilm, Süheyl Ünver Arşivi, TIK Kütüphanesi, No: 109/33. -