Scientific Analysis of Medical Education in Türkiye in the 10th Anniversary of the Republic

Year 1973, Volume: 26 Issue: 5-6, 1337 - 1364, 31.12.1973

Sabahattin Payzın

Abstract

Bu kapsamlı çalışma, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan 10. yılına kadar geçen sürede tıp eğitiminin gelişimini bilimsel olarak incelemektedir. Makale, Osmanlı dönemi tıp eğitiminin yapısal eksikliklerinden başlayarak Cumhuriyet'in üç ana dönemine (Kuruluş 1923–1945, Geçiş 1946–1960, Planlı 1961–1973) göre sağlık eğitimi ve hizmetlerindeki dönüşümleri değerlendirir.
Osmanlı mirası olarak yalnızca bir tıp fakültesi ve 554 doktor kalan ülkede, kadın sağlık personeli yok denecek kadar azdı. Üniversite reformu, yabancı uzmanların katkıları, fakültelerin modernizasyonu ve ders yılının uzatılması gibi önemli gelişmeler bu dönüşümde rol oynadı.
Makale ayrıca hemşirelik, ebelik, uzmanlık eğitimi, mezuniyet sonrası kurslar, öğrenci kontenjanları, sınıf kalabalığı, yurt dışına hekim göçü gibi kritik konuları verilerle ortaya koyuyor.
Sonuç olarak, Türkiye’nin tıp ordusu Cumhuriyetin ilk yıllarında yok denecek kadar az iken, 50. yıl itibarıyla on binlerce sağlık çalışanı ve birçok fakülteyle kurumsallaşmıştır. Ancak eğitim kalitesinin artırılması, kontenjan planlaması, temel bilimlerde öğretim üyesi darlığı ve mezuniyet sonrası eğitimin kurumsallaşması hâlâ çözülmesi gereken konular olarak vurgulanmıştır.

Keywords

medicine , analiz , bilim

Cumhuriyetin 10. Yılında Türkiye'de Tıp Eğitiminin Bilimsel Analizi

Abstract

This comprehensive study examines the transformation of medical education in Turkey from the fall of the Ottoman Empire through the first 50 years of the Republic. It divides the evolution into three distinct phases—Foundation (1923–1945), Transitional (1946–1960), and Planned Development (1961–1973)—highlighting institutional, curricular, and social reforms.
At the outset, Turkey inherited only one medical school and 554 physicians, with an almost complete absence of trained female health personnel. Over time, major milestones included the establishment of the Ministry of Health, university reforms incorporating foreign scholars (notably from Germany), and the modernization of medical curricula.
Challenges such as overcrowded classes, short academic years, lack of practical training, and misaligned health workforce policies contributed to inefficiencies and triggered physician migration abroad.
By the 50th year of the Republic, Turkey had created a large medical infrastructure with multiple faculties, thousands of physicians, nurses, midwives, and technicians. Despite progress, the paper emphasizes ongoing challenges in educator quality, postgraduate training, faculty balance between clinical and basic sciences, and the need for policy-driven expansion aligned with population and economic growth.

Keywords

medicine , bilim , analiz

References

• 1 - Yüceuluğ, R.: Savaş Sonu Nüfusları Meseleleri. İstatistik Umum Müdürlüğü Yayın No: 230, 1944.
• 2 - Payzın, S.: 1934–1940 arası öğrencilik gözlemleri.
• 3 - İstanbul Tıp Fakültesi Öğretim ve İmtihan Talimatnamesi, 3.11.1945/30. (Ankara Tıp Fakültesi için de aynen kabul edilmiştir.)
• 4 - Velidedemoğlu, H.V.: Öğrenci Dalkavukluğu, Cumhuriyet, 8 Temmuz 1973, Sayı: 17573, s.2.
• 5 - Tababetin İhtisas Vesikaları Nizamnamesi, 8 Mayıs 1929 /8034, Resmi Gazete, 29 Haziran 1929 /1228.
• 6 - Tababet ve İhtisas Vesikaları Hakkındaki Nizamnameye Zeyl, 19 Nisan 1933 /14207, Resmi Gazete, 30 Nisan 1933 /2388.
• 7 - Tababet ve İhtisas Vesikaları Hakkındaki Nizamnamenin Değişikliği, 24 Haziran 1942 /18189, Resmi Gazete, 4 Temmuz 1942 /5149.
• 8 - Noyan, A.: Ankara Tıp Fakültesi Kuruluş Tarihçesi. A.Ü. Tıp Fakültesi Yayını No: 76, 1959, s. 110–111.
• 9 - Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim ve İmtihan Yönetmeliği. Akın Matbaası, 1950.
• 10 - WHO Conference on Medical Education, Tehran, 1961. WHO Eastern Mediterranean Region Office, Cairo.
• 11 - Payzın, S.: Tıp Eğitimi Meselelerimiz I. Tüberküloz ve Toraks Mecmuası, 1953, 6:403.
• 12 - Payzın, S., Karan, D.: Tıp Eğitimi Meselelerimiz II. Ankara Tıp Fakültesi Mecmuası.
• 13 - Taylor, C., Dirican, R., Deutschle, K.: Health Manpower Planning in Turkey. Johns Hopkins University Press, 1968.
• 14 - İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim ve İmtihan Yönetmeliği, 1964. Öğüt Basımevi, İstanbul.
• 15 - Tababet Uzmanlık Belgeleri Hakkında Tüzük, 24 Temmuz 1947 /3–6177 ve 12 Şubat 1949 /3–8766 sayılı kararname.
• 16 - CENTO Conference on Preventive Medicine, Shiraz, 1961.
• 17 - CENTO Ankara Seminerleri, Hıfzıssıhha Okulu ve WHO Yayını, 1962.
• 18 - A.Ü. Tıp Fakültesi Asistanlık ve Uzmanlık Sınavı Yönetmeliği, Fakülte Yayın No: 127, 1963.
• 19 - Tababet Uzmanlık Tüzüğü, Resmi Gazete, 18 Nisan 1973 /14511, Sağlık Bakanlığı Yayını No: 74.
• 20 - XVIII. Milli Türk Tıp Kongresi Serbest Tebliğler ve Tutanaklar, İstanbul, 20–23 Eylül 1964. Ekim Basımevi, İstanbul, 1966, s. 47–58.
• 21 - Ankara, Hacettepe ve Diyarbakır Tıp Fakültelerinin doktora yönetmelikleri.
• 22 - Payzın, S., Büyüksaraç: Türkiye'nin Sağlık İnsan Gücü ve Ortak Pazar ile Mukayesesi. III. Beş Yıllık Plan Dönemi için Teklif. Ankara Tıp Fakültesi Mecmuası, 1972.
• 23 - Payzın, S.: Memleketimizde Kurulması Gereken Yeni Tıp Fakülteleri. Ankara Tıp Fakültesi Mecmuası, 1966, XIX: 897–909.
• 24 - Muhtelif fakültelerde kurulan komisyon raporları.