Türkiye’nin Ekonomi Tercihi Bağlamında 1946 Devalüasyonu

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 292 - 305, 30.09.2023

Yakup Özsaraç

https://doi.org/10.48139/aybukulliye.1262667

Öz

Türkiye, 1946 yılında milli parasını değerini düşürerek bir tercihte bulunmuştur. Bu tercih, ekonomi literatüründe devalüasyon olarak tanımlanmaktadır. 1946 yılında ki ekonomik bu tercih II. Dünya Savaşı sonrası dünyada oluşan bloklarda “Batı” yönlü ekonomi politikalarını kabul eden bir sürecin başlangıcıdır. Aynı dönemde çok partili hayata geçilmiştir. Ancak iktidar ve idare değişmemiştir.
Cumhuriyet’le beraber sanayileşmeye çalışan, tarımda kendine yeten bir üretimi olan milli ve kapalı bir ekonomisi olan Türkiye, bu kararı alırken bütçe fazlası olan ve kendini savaşın insan yıkımından korumuş bir ülkeydi.
Türkiye'nin savaşta tarafsız kalması, ülkenin ekonomik olarak çökmesinin önüne geçmiştir. Türkiye, savaşın başlamasıyla birlikte tarım üretimini artırmak için çiftçilere yönelik teşvikler vermiştir. Ayrıca, sanayileşme hamlesine devam etmiştir ve savaş için gerekli olan malzemelerin üretimine odaklanmıştır.
Savaşın sona ermesiyle birlikte, Türkiye ekonomisi yeniden canlanmış ve hızlı bir büyüme sürecine girmiştir. Bu dönemde, ülkede sanayileşme hızlanmış, tarım üretimi artmış ve dış ticaret hacmi genişlemiştir. Bu refahın kaynağı yıkıma uğramış savaş mağduru devletlerdi. Ancak Türkiye’nin bu sisteme entegre olması için ekonomik olarak ürünlerini ucuzlatması gerekiyordu.
Türkiye'nin 1946 yılında Türk Lirası’nın Amerikan Doları karşısında %113 oranında devalüe ediyordu. Böylece, II. Dünya savaşı oluşan 2 kutuplu dünyada Türkiye’nin bu ekonomik tercihi ile batı dünyasına ve uluslararası kurumlarına entegre olması süreci başlamış oluyordu. Bu süreç hala ekonomik ve siyasi kurumlarıyla hala devam etmektedir

Anahtar Kelimeler

Türkiye Ekonomisi, Devalüasyon, Entegrasyon.

1946 Devaluation in the Context of Turkey's Economic Choice

Öz

Turkey made a choice in 1946 by devaluing its national currency. This preference is defined as devaluation in the economics literature. This economic preference in 1946 II. It is the beginning of a process that accepts “Western” economic policies in the blocs formed in the world after World War II. In the same period, a multi-party system was introduced. However, power and administration did not change.
Turkey, which tried to industrialize together with the Republic, had a self-sufficient production in agriculture and a national and closed economy, was a country that had a budget surplus and protected itself from the human destruction of the war when making this decision.
Turkey's neutrality in the war prevented the country from collapsing economically. With the start of the war, Turkey gave incentives to farmers to increase agricultural production. It also continued its industrialization drive and focused on the production of materials necessary for the war.
With the end of the war, the Turkish economy revived and entered a rapid growth period. In this period, industrialization accelerated in the country, agricultural production increased and foreign trade volume expanded. The source of this prosperity was the devastated war-torn states. However, in order for Turkey to integrate into this system, it had to make its products cheaper.
In 1946, Turkey was devaluing the Turkish lira by 113% against the US dollar. Thus, II. With this economic choice, Turkey's integration with the western world and international institutions had begun in the bipolar world, which was the result of World War II. This process still continues with its economic and political institutions.

Anahtar Kelimeler

Turkish Economy, Devaluation, Integration.

Kaynakça

• Akalın Cüneyt, “Missouri’nin Ziyaretinin Tarihsel Anlamı”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 0 (2013) Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuydta/issue/953/10734.
• Alpay Yalın ve Alkin Emre, Olaylarla Türkiye Ekonomisi: Yirminci Yüzyıl Türkiye Ekonomi Tarihi, Humanist Kitap Yayıncılık, 2020.
• Arar İsmail (Der.), Hükümet Programları 1920-1965, Burçak Yayınevi, İstanbul 1968.
• Boratav Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1993.
• DİE, İstatistik Göstergeler1923-1992, Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları Ankara 1994.
• Ekzen Nazif, 1946-1958-1970 Devalüasyonları, Maliye Bakanlığı Ankara 1980.
• ________ ,Türkiye Kısa İktisat Tarihi: 1946’dan 2008’e, Otdü Yayıncılık, 2009.
• Erhan, Çağrı, “Ortaya Çıkışı ve Uygulanışıyla Marshall Planı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 51, S. 1-4, 1996, s. 275- 287.
• Karpat Kemal, Kısa Türkiye Tarihi 1800-2012, Timaş Yayınları, İstanbul 2012.
• Kazgan Gülten, Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
• Kepenek Yakup & Yentürk Nurhan, Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, İstanbul 1994.
• Kurtoğlu Ramazan, Türkiye Ekonomisi (1838-2010) Mali Bağımlılık, Büyüme, Krizler ve Siyasi Sonuçları Zihniyet - Borç - Büyüme - İstihdam 1838-1914 Dönemi ile 1980 Sonrası Benzerlikleri, Destek Yayınları 2017.
• Pamuk Şevket, Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi: Büyüme, Kuramlar ve Bölüşüm, Türkiye İş Bankası Yayınları 2014.
• Parasız İlker ve İlhan Eroğlu, Tarihsel Süreçte Türkiye Ekonomisi: Yapısal Dönüşüm ve Politika Uygulamaları, Ekin Basım Yayın Dağıtım 2017.
• Önder, Timur, Para Politikası: Araçları, Amaçları ve Türkiye Uygulaması, TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara 2005.
• Sönmezoğlu Faruk, Soğuk Savaş Döneminde Türk Dış Politikası, Der Yayınları, İstanbul 2016. Şahin Hüseyin, Türkiye Ekonomisi, Ezgi Kitapevi, Bursa 2016.
• Tezel Yahya S., Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), Yurt Yayınları 2. Basım 1986.
• Thornburg Max Weston, Türkiye Nasıl Yükselir, Çev.: Semih Yazıcıoğlu, Nebioğlu Yayınevi İstanbul 1949.
• Toprak Metin, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 75.Yıl Armağanı, Kara Harp Okulu Yayınları, Ankara 1999.
• Türkkan Erdal, Türkiye Ekonomisi - Geçiş Ekonomisi Yaklaşımı, Orion Kitabevi 2016.