Kültürel Dirençlilik Bağlamında Bibliyometik Analiz

Year 2025, Volume: 6 Issue: 3, 435 - 454

Tuğba Kütük , Parla Güneş

https://doi.org/10.48139/aybukulliye.1704981

Abstract

Kentlerin kültürel birikimleri zaman içerisinde gelişim göstermektedir ve bu birikim birden fazla değişkenle şekillenmektedir. Bireylerin mekâna ve zamana göre uyum sağlaması ve yer edinmesi bu bağlamda büyük önem arz etmektedir. Mekanla uyumunun gücü mekâna dair aidiyetini de belli etmektedir ve direncinin gücünü de betimlemektedir. Kültürel bilgi ve pratikler, değişen koşullara adaptasyon için kritik öneme sahiptir ve kültürel dirençliliğin önemli bir parçasıdır. Kültürel dirençlilik, toplulukların ve kültürel sistemlerin değişen çevresel, sosyal ve ekonomik koşullara karşı dayanıklılığını ve adaptasyon yeteneklerini ifade eden bir kavram olarak kullanılmaktadır. Bu kavram, kültürel kimliğin, normların, değerlerin ve uygulamaların sürdürülebilirliğini ve devamlılığını sağlamaktadır. Bu çalışma, kültürel dirençliliğin özellikle afet sonrası toplumsal yapılar üzerindeki etkilerini ve bu kavramın literatürde nasıl ele alındığını incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın yöntemi, literatürdeki eğilimleri, kavramsal farklılıkları ve boşlukları belirlemek amacıyla bibliyometrik analiz yaklaşımına dayanmaktadır. Literatür taramasının ardından, "cultural resilience" anahtar kelimesiyle Web of Science veri tabanından elde edilen veriler VOSviewer kullanılarak görselleştirilmiştir. Bulgular, kültürel dirençliliğin, afet sonrası toplumsal iyileşme süreçlerinde kültürel mirasın korunması, sosyal dayanışma ağlarının güçlendirilmesi ve ekonomik sürdürülebilirlik açısından kritik bir rol oynadığını göstermektedir. Sonuç olarak, çalışma, kültürel dirençliliğin sürdürülebilir ve dayanıklı topluluklar oluşturmadaki önemini vurgulayarak, gelecekteki araştırmalar ve stratejiler için bir çerçeve sunmaktadır

Keywords

Kültürel dirençlilik , afet sonrası toplumsal iyileşme süreçleri , bibliyometrik analiz

Bibliometric Analysis in the Context of Cultural Resilience Özet

Abstract

The cultural accumulation of cities develops over time and this accumulation is shaped by more than one variable. In this context, it has great importance for individuals to adapt and find a place according to space and time. The strength of their adaptation to space also reveals their sense of belonging to the space and describes the strength of their resistance. Cultural knowledge and practices are of critical importance for adaptation to changing conditions and are an important part of cultural resilience. Cultural resilience is used as a concept that expresses the resilience and adaptation abilities of communities and cultural systems against changing environmental, social and economic conditions. This concept ensures the sustainability and continuity of cultural identity, norms, values and practices. This study aims to examine the effects of cultural resilience especially on post-disaster social structures and how this concept is addressed in the literature. The method of the study is based on the bibliometric analysis approach in order to determine trends, conceptual differences and gaps in the literature. After the literature review, the data obtained from the Web of Science database with the keyword "cultural resilience" were visualized using VOSviewer. The findings show that cultural resilience plays a critical role in post-disaster community recovery processes in terms of preserving cultural heritage, strengthening social networks, and economic sustainability. In conclusion, the study provides a framework for future research and strategies by highlighting the importance of cultural resilience in building sustainable and resilient communities.
Anahtar Kelimeler: Kültürel dirençlilik, afet sonrası toplumsal iyileşme süreçleri, bibliyometrik analiz

Keywords

Cultural resilience , post-disaster community recovery processes , bibliometric analysis

References

• Akbaş, İ. (2023). Dirençlilik ve dirençli kent yaklaşımında yeni eğilimler: Bibliyometrik bir analiz. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(3), 1866-1889.
• Aktaş, M. (2024). Bilişsel tanı modelleri üzerine bir bibliyometrik analiz. Trakya Eğitim Dergisi, 14 (3), 1965-1983.
• Aldrich, D.P. (2012). Building resilience: Social capital in post-disaster recovery. University of Chicago Press.
• Brown, D. ve Kulig, J. (1996). The concept of resiliency: Theoretical lessons from community research. Health and Canadian Society, 4(1), 29–52.
• Clarke, H. E. ve Mayer, B. (2017). Community recovery following the deepwater horizon oil spill: Toward a theory of cultural resilience. Society & Natural Resources, 30(2), 129-144.
• Coşkun, S. ve Ulusoy, M. D. (2024). Afetler karşısında kırılganlık ve dirençliliği temellendirmek: Sermaye temelli bütüncül bir bilişsel ve operasyonel model önerisi, Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 14, 97-117.
• Çağırkan, B. (2016). Göç, hibrit kimlik ve aidiyet: Yeni toplumlar, yeni kimlikler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5 (8), 2613-2623.
• Dalaman, Z. B., Aker, D. Y., Utku, D. E. ve Özerim, M. G. (2021). Fundamentals of international migration. Transnational Press London.
• Duman, S. ve Dikçınar Sel, B. (2024). Resilience of rural cultural landscapes: A case study of hazelnut in the Giresun-Ordu subregion. Megaron, 19(2), 204–218.
• Fırıncı, Y. (2018). Cultural Resilience within the Era of Globalization. Journal of Resilience, 2 (2). 69-84.
• Gocer, O., Boyacioglu, D., Karahan, E. E., ve Shrestha, P. (2024). Cultural tourism and rural community resilience: A framework and its application. Journal of Rural Studies, 107, 103238.
• Gurdalli, H. (2018). Spatial co-transformation through socio-cultural resilience strategies in post-conflict divided Nicosia. International Journal of Advanced and Applied Sciences, 5(1), 136-142.
• Holling, C. S. (1973). Resilience and stability of ecological systems. Annual Review of Ecology and Systematics, 4(1), 1–23.
• Holtorf, C . (2018). Embracing change: how cultural resilience is increased through cultural heritage. World Archaeology, 50(4), 639-650.
• Karaşoğlu, Ö. ve Yamaçlı, R. (2023). Kültürel süreklilik bağlamında Eskişehir atölye Odunpazarı örneğinde katılımcı paylaşımların kentsel dirençliliğe etkileri. Marmara Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 14 (2), 48-63.
• Kayar, İ. ve Kutlu, S. Z. (2022). Kentsel dirençlilik ve çevresel sürdürülebilirlik ilişkisi üzerine bir değerlendirme. TroyAcademy, 7(2), 178-204.
• Keitsch, M. M., Kua, H. W. ve Skjerven, A. (2016). Special issue: The cultural dimension of resilience and sustainability. Sustainable Development, 24(5), 273-274.
• Kök, H. (2023). Afetlerde kriz yönetimi ve sosyal hizmet örgütleri. Sosyal Çalışma Dergisi, 7 (1), 1-17.
• Köse, S. (2021). Ritüel bellek. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14 (33), 57-70.
• Lucini, B. (2014). Multicultural approaches to disaster and cultural resilience. How to consider them to ımprove disaster management and prevention: The Italian case of two earthquakes. Procedia Economics and Finance, 18, 151-156.
• Nar, M. Ş. (2019). Kültürel kimlik sorunsalı: Görecelik mi, evrenselcilik mi? Yoksa uzlaşı mı? Antropoloji Dergisi, 37, 72-80.
• Norris, F.H., Stevens, S.P., Pfefferbaum, B., Wyche, K.F. ve Pfefferbaum, R.L. (2008). Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness. American Journal of Community Psychology, 41(1-2), 127–150.
• Obrist, B., Pfeiffer, C. ve Henley, R. (2010). Multi-layered social resilience: A new approach in mitigation research. Progress in Development Studies, 10(4), 283–293.
• Oktay, S., Taş, N. ve Taş, M. (2020). Kültürel miras alanlarının korunması ve afet yönetimi ilişkisi. Resilience, 4(2), 305-321.
• Özkan, B. ve Çetinkaya Kutun, F. (2021). Afet psikolojisi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8 (3), 249-256.
• Öztürk, G. (2024). Afet dirençliliği konusunda yapılan çalışmaların bibliyometrik analizi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22 (52), 742-757.
• Radoine, H. (2013). Cultural resilience in contemporary urbanism: The case of Sharjah, UAE. International Development Planning Review, 35(3), 241-260.
• Sözer, M. A. (2019). Göç, Toplumsal uyum ve aidiyet. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (28), 418-431.
• Topal, E. ve Tatar, E. (2023). Kentsel dirençlilik üzerine mekân odaklı araştırmalar. Journal of Architectural Sciences and Applications, 8 (Special Issue), 547-566.
• Tuğaç, Ç. (2019). Kentsel dirençlilik perspektifinden yerel yönetimlerin görevleri ve sorumlulukları. İdealkent Dergisi, 10 (28), 984-1019.
• Üstün, Z. B., Arnaout, H., ve Yıldırım Esen, S., (2022). Assessing flood vulnerability and enhancing the resilience of cultural heritage areas: The case of İstiklal district in Ankara. 4. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi, İklim Değişikliği ve Güvenli Kentler, Eskişehir, Turkey, 29-36.
• Varol, N. ve Buluş Kırıkkaya, E. (2017). Afetler karşısında toplum dirençliliği. Dirençlilik Dergisi, 1(1), 1-9.
• Walker, B., & Salt, D. (2006). Resilience thinking: Sustaining ecosystems and people in a changing world. Island Press.
• Warganegara, A. ve Morris Samson, M. G. (2020). Collaboration and disaster: Critical responses after tsunami events in Indonesia. Environmental Hazards, 20 (2), 1-18.
• Wu, X. H. ve Yuan, Z. J. (2023). Understanding the socio-cultural resilience of rural areas through the intergenerational relationship in transitional China: Case studies from Guangdong. Journal of Rural Studies, 97, 303-313.
• Yang L. V, Nazirul Islam Sarker M. D. ve Radin Firdaus, R. B. (2024). Disaster resilience in climate-vulnerable community context: Conceptual analysis. Ecological Indicators, 158, 111527.