Dönemine Ayrıksı Bir Yönetmen: Alp Zeki Heper ve Auteur Kuramı Çerçevesinde Eserleri

Year 2021, Volume: 7 Issue: 13, 29 - 46, 18.06.2021

Seda Aktaş

Abstract

Eser üreticileri, içerisinde yaşadıkları dönemin toplumsal, ekonomik, kültürel şartlarından bağımsız değerlendirilemezler. Türkiye’de Yeşilçam’ın kendine özgü yapım ve dağıtım pratiklerinin hakim olduğu 1960-70 yılları arasında, dönemin biçimsel ve tematik unsurlarından farklı bir üretim yapmak isteyen Alp Zeki Heper, yaşamı ve eserleri Türkiye sinema tarihinde çok fazla konuşulmayan, kendi ve eserleri hakkında dönem içerisinde yayınlanmış röportajları ve bir iki inceleme dışında neredeyse hiç kaynak bulunmayan ve bu nedenle gizemini günümüze kadar koruyan sinemacılardan bir tanesidir. Heper’in özellikle “Soluk Gecenin Aşk Hikayeleri” (1966) adlı eseri, sansür nedeni ile hiç bir yerde yayınlanmamış, ölümünden sonra yapılmak istenen gösterimi ise vasiyeti üzerine iptal edilmiştir.

Bu makalede, Heper’in dönem içerisindeki sansür ve yapım pratikleri ile olan mücadelesini, yaşam içerisinde geçirdiği değişimi aktarırken Heper’in auteur kuram çerçevesinde, eserleri ve yaşamı incelenmekte, Heper’in eserleri arasında ulaşabildiğimiz iki kısa filmi, betimsel analiz ve içerik analizi kullanılarak çözümlenmektedir.

Keywords

Alp Zeki Heper, Yeşilçam, Auteur, Sansür

References

• ADANIR, O. (1986). İşitsel ve Görsel Anlam Üretimi. İzmir
• BATUR,E. (2007). Enis Batur’dan Sinema Yayınları. Es Yayınları, İstanbul.
• BATUR, E. (1988). "Alp Zeki Heper Prens Ubu, Sinemacı, Kurban", Gergedan Dergisi, Sayı: 14: 116-117.
• BAYAZOĞLU, Ü. (2004). Bayazoğlu Ümit, Uzun İnce Yolcular. YKY, İstanbul.
• BAYAZOĞLU,Ü. (1988). "Barok Kanaviçe", Gergedan Dergisi, Sayı: 14: 106-110.
• BUTLER,M.A. (2011). Film Çalışmaları. çev. Ali Toprak, Kalkedon, İstanbul.
• BÜKER,S., TOPÇU,G. (2010). Sinema, Tarih, Kuram, Eleştiri. Kırmızı Kedi Yayınları, İstanbul.
• HEPER,A.Z. (1974). "Sansür Bir Güvence Değildir", Yeni Ortam Gazetesi
• KABLAMACI DENİZ, M. (2011). Auteur Eleştiri Yaklaşımı Işığında Bilge Olgaç Filmleri, Sinema Araştırmaları, der. Murat İri, Derin, İstanbul.
• KALİÇ,S.(1992). Deneysel Sinema’nın Kısa Tarihi. Hil Yayınları İstanbul.
• KIRAÇ,R. (2008). Hürrem Erman. Can Yayınları, İstanbul.
• KIREL,S. (2005). Yeşilçam Öykü Sineması. Babil Yayınları, İstanbul.
• KONGAR, E. (1998). 21. Yüzyılda Türkiye: 2000’li Yıllarda Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. Remzi, İstanbul.
• KOVACS, A.,B. (2010). Modernizmi Seyretmek. çev. Ertan Yılmaz, De Ki, İstanbul.
• KUYUCAK,E.Ş. (2010). Türk Sinemasının Kilometre Taşları. Agora, İstanbul.
• PAPUCİS,A. (1966). "Alp Zeki Heper Sinemamızda Yeni Bir İsim", Görüntü Dergisi
• SAYDAM, B. (2011). Giovanni Scognamillo’nun Gözüyle Yeşilçam. Küre,İstanbul.
• ÖZDEN,Z. (2004). Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar. İmge, İstanbul.
• ÖZGENTÜRK, A.(1988). "Gerçek Bir Sinema Marjinali İçin", Gergedan Dergisi, Sayı: 14: 113-114.
• ÖZÖN, N. (1981). Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü. TDK, Ankara.
• ‘Sansür Açık Oturumu’ (Mayıs 1970). Yeni Sinema Dergisi, sayı:30
• SHELDON,R. (1967). An Introduction to Amerikan Underground Film. Dutton and Co.Inc. New York.
• ŞİRİN,U. (2010). Yusuf’un Rüyası, Timaş, İstanbul.
• TUNÇ, E. (2012). Türk Sinemasının Ekonomik Yapısı (1896-2005.) Doruk, İstanbul.
• Internet Kaynakları: http://zekidemirkubuz.com/tr/basin/filmler/c-blok/beni_korkutan_bana_aci_veren_belirsizliktir.htm/ Söyleşiyi Yapan; S. Ruken Öztürk. Ankara: Dost, Ankara Sinema Derneği. 2006