Institutions and Historical Processes Effective in the Formation of New Wave Cinema

Year 2025, Volume: 11 Issue: 21, 9 - 31, 26.06.2025

Şule Kurt

Abstract

Cinema has the ability to reach large audiences by reflecting social realities specific to various periods. In cinema, where the facts related to the social periods of countries are reflected, it has been observed that political, socio-economic and cultural changes also differ relatively. Along with the 60s, various ideological approaches, moral and cultural values were destroyed with norms of freedom and innovation; however, a process was experienced in which social conflicts increased and a conventional atmosphere was destroyed, but diversity and especially global rebellion dominated in every field. During this phase, the transformations experienced in many disciplines from literature to art all over the world were also experienced in the field of cinema. These periodic changes reflecting social characteristics led film directors to turn to new trends and to produce different types of films. The New Wave Movement was formed in France in the late 50s when a group of young filmmakers laid the foundations of modern French Cinema as a reaction to the traditional narrative structure of the country's cinema and Hollywood Cinema. In those years when it was difficult to access materials related to cinema, Paris Cinémathèque provided academic support to young filmmakers who were devoted to cinema but could not find the opportunity, and provided educational and cultural support. The New Wave, which left unique works in the history of French cinema, managed to attract the attention of the audience with the different cinema genres they created, influenced by the social events created by the 68 generation. The aim of the study is to examine Paris Cinémathèque, which had an important place in the birth of the New Wave movement. The said examination was carried out with the descriptive analysis technique.

Keywords

New Wave , 68 Events , French Cinema , Paris Cinematheque

Yeni Dalga Sinemasının Oluşumunda Etkili Kurumlar ve Tarihsel Süreçler

Abstract

Sinemanın çeşitli dönemlere özgü toplumsal gerçeklikleri yansıtarak büyük kitlelere ulaşabilme özelliği vardır. Ülkelerin toplumsal dönemlerine ilişkin olgularının yansıtıldığı sinemada, siyasi, sosyo-ekonomik ve kültürel değişimlerin de görece farklılaştığı gözlemlenmiştir. 60’lı yıllarla birlikte, çeşitli ideolojik yaklaşımların ahlaki ve kültürel değerlerin özgürlükçü ve yenililiğe dair normlarla yıkılması; bununla birlikte, toplumsal çatışmaları arttıran ve konvansiyonel bir atmosferin yok olduğu ancak her alanda çeşitliliğin ve özellikle küresel çapta isyanın hâkim olduğu bir süreç yaşanmıştır. Bu evrede, tüm dünyada edebiyattan sanata ve pek çok disiplinde yaşanan dönüşümler sinema alanında da yaşanmıştır. Toplumsal özellikleri yansıtan bu dönemsel değişkenlikler, film yönetmenlerinin yeni akımlara ve farklı türde filmler üretmeye yönelmelerine yol açmıştır. Yeni Dalga Akımı Fransa’da, 50’li yılların sonunda ülke sinemasının geleneksel anlatı yapısına ve Hollywood Sineması’na tepki olarak bir grup genç sinemacının modern Fransız Sineması’nın temellerini atmalarıyla oluşmuştur. Sinemaya ilişkin materyallere ulaşılmakta güçlük çekilen o yıllarda genç sinemacılara akademik katkı sağlayan Paris Sinemateki, sinemaya gönül vermiş ancak fırsat bulamamış genç sinemacılara eğitsel, kültürel anlamda destek sağlamıştır. Fransız Sinema tarihine eşsiz eserler bırakan Yeni Dalga, 68 kuşağının yarattığı toplumsal olaylardan etkilenerek oluşturdukları farklı sinema türüyle de izleyicilerin ilgisini çekmeyi başarmıştır. Çalışmanın amacı, Yeni Dalga akımının doğuşunda önemli bir yere sahip olan Paris Sinemateki’nin incelenmesidir. Söz konusu inceleme, betimsel analiz tekniği ile gerçekleştirilmiştir.

Keywords

Yeni Dalga , 68 Olayları , Fransız Sineması , Paris Sinemateki.

References

• Babula, R. (2012, Mayıs 28). Henri Langlois: the auteur of the cınémathèque francaise, The Cine-files. Erişim Tarihi: 23 Mayıs 2024 http://www.thecine-files.com/past-issues/ spring-2012-issue/profiling-the-frenchnew- wave/babulalanglois/
• Bordwell, B., & Thompson, K. (2002). Film history. New York: McGraw Hill.
• Bulut, F. (2009). 68 Kuşağı Düşünce Yapısında Atatürk ve Atatürkçülük (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir, s. 6. Erişim Tarihi:20.09.2023.https://avesis.deu.edu. tr/yonetilen-tez/84676652-e487-4ea6- 86f0-dc77af5b69a1/68-
• Coşkun, E. E. (2011). Dünya Sinemasında Akımlar. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Çatalkaya , M. (2009). Doksanlı Yıllar ve Sonrası Fransız Sineması (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. https://tez. yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.
• Dupin, C. (2013, April). The Origins of Fiaf, 1936-1938 https://www.fiafnet.org/ pages/history/origins-of-fiaf.html, s: 43-58.
• Duymuş, K. (2015, Ocak 12). Sinema Üzerine Notlar-1. Academia. Erişim Tarihi: 18.12.2023.https://www.academia. edu/10279104/Sinema_Üzerine_Notlar_1
• Feenberg, A. (2024). Mayıs Olayları, https:// g.co/kgs/rEUFjGz Erişim Tarihi: 23.12.2024.
• Fransız Sinemateki. (t.y). In Wikipedia. 5 Eylül 2024 tarihinde https://en.wikipedia. org/wiki/Cinémathèque_française adresinden alındı.
• Fransız Sinemateki. (t.y). In Wikipedia. 12 Eylül 2024 tarihinde https://en.wikipedia. org/wiki/Cinémathèque_française adresinden alındı.
• Gilbert, J. (2008). Antikapitalizm ve Kültür. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Godard, J.L. (2018). Godard, Godard’ı Anlatıyor, Söyleşiler, (A. Derman, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Gomery, D. (2003). Hollywood Stüdyo Sistemi, Dünya Sinema Tarihi, Der: Geoffrey Nowell-Smith, (A. Fethi, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Henri Langlois. (t.y). Wikipedia içinde. 12 Eylül 2024 tarihinde https://tr.wikipedia. org/wiki/Henri_Langlois adresinden alındı.
• Institut National de l’Audiovisuel. (2004, Mai 21). Le Fantôme d’Henri Langlois: Le secret perdu. Madelen. Erişim Tarihi: 23.05.2024. https://madelen.ina.fr/content/ le-fantome-dhenri-langlois-le-secret-perdu- 75333
• Karadoğan, A. (2010). Sanat sineması üzerine yaklaşımlar ve tartışmalar. Ankara: D Basım Yayım.
• Keskin, B. (2018). Sinema Servetini Koruyan Bir Ejderha: Henri Langlois, (Fil’m Hafızası), Sinema Yazıları, https://filmhafizasi.com/sinema- servetini-koruyan-bir-ejderha-henri-langlois/, Erişim Tarihi: 23.11.2024.
• Kılıçaslan, G. (2022, Ekim 29). Diva-Jean- Jacques Beineix. Küçük ekran-Sinema. Erişim Tarihi: 29.06.2024. https://gurkankilicaslan. com/diva-jean-jacques-beineix- 1981/
• Kızık, M. (2011). Küresel isyan’68. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Kolker, R. (2010). Değişen Bakış: Çağdaş Uluslararası Sinema , (E. Yılmaz, Çev.) Ankara: De Ki.
• Kovacs, A.B. (2010). Modernizmi seyretmek, Avrupa Sineması, 1950-1980. (E. Yılmaz, Çev.) Ankara: De Ki.
• Kutlar, O. (1985). Sinema Bir Şenliktir. İstanbul: De Yayınevi.
• Kutlar, O. (2004). Sinema Bir Şenliktir: Sinema Yazıları. (1. baskı), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Makal, O. (1996). Fransız Sineması. (1. baskı), Ankara: Kitle Yayınları.
• Marcuse, H. (1998). Karşı Devrim ve İsyan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Marrus, M. R. & Paxton, O. R. (1995). Vichy France and the Jews. USA: Stanford University Press.
• Monaco, J. (2006). The New Wave, Sinema Kütüphanesi, Yönetmenler, +1 Kitap. Erişim Tarihi: 18 Mart 2024. https://sinekutuphane. files.wordpress.com/2015/04/ james-monaco-yeni-dalga.pdf
• Montebello, F. (2005). Le cinema En France. Paris: Armand Colin Cinéma. Neimm, O. (2013, Şubat 27). L'affaire Henri Langlois. [Video].Youtube. https://www. youtube.com/watch?v=si0FfmtOan4
• Odabaş, B. (1997). Fransız Siyasal Sinemasında Angaje Gruplar. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi,1997 (5), 161-185.https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuifd/ issue/22887/244857
• Odabaş, B. (2006). Yeni gerçekçi ve yeni Dalga Sinemalarında Kentsel Tema. İ.Ü İletişimFakültesi Dergisi,2006 (24), s: 187-197.https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuifd/ issue/22865/244164
• Odabaş, B. (2014). “Fransız Sinemasında Yeni Dalga”. Marmara İletişim Dergisi, 2014 5(5), s: 281-288.https://dergipark.org. tr/tr/pub/maruid/issue/438/3321
• Özdemir, Ö. (2015). İşçi Filmleri, Öteki Sinemalar, H. Başaran (Ed.). Sinematek ve Yeniden Sinematek. İçinde (s: 249-278). İstanbul: Yordam Kitap. Sinematek.tv. 23.05.2023 tarihinde https://sinematek.tv/ sinematek-ve-yeniden-sinematek-isci-filmleri- oteki-sinemalar-kitabindan/ adresinden erişilmiştir.
• Özden, Z. (2000). Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi, İstanbul: Afa yayınları.
• Rhode, E., & Pearson, G. (1981). Görünüm sineması (Y. Demir, Çev.) Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Dergisi, 4(1), 241-262.
• Roud, R. (1993). “Dışlanmışlar”içinde Jean Luc Godard. (E. Yılmaz, Der.) Ankara: Gece Yay.
• Rüzgar, E. (2015). Adı deniz. (5. baskı), Ankara: Herdem Kitap.
• Sim, Ş. (2010). Türk sinema tarihi. Academia. Erişim Tarihi: 06.07.2024. https:// www.academia.edu/65157785/türk_sinema_ tarihi
• Tilly, C. (2004). Nineteenth-Century Adventures, Social Movements 1768-2004. Boulder, London: Paradigm Publishers.
• Velev News (2025). Fransız yeni dalgası – kamerayı omuza alan bir devrim, (VelevNews),https://velev.news/sozluk/ fransiz-yeni-dalgasi-kamerayi-omuza-alan- bir-devrim/ Erişim Tarihi: 06.04.2025.
• Wiegand, C. (2011). Fransız yeni dalga sineması. (S.Güneri, Çev.) İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Wikiwand (2024).Fransız sineması, wikiwand, https://www.wikiwand.com/tr/articles/ Fransız%20sineması, Erişim Tarihi: 06.12.2024.
• Wollen, P. (1972). Godard and counter cinema: Le vent d’Est. Rosen P. (Ed.). Narrative, Apparatus, Ideology A Film Theory Reader. inside (s: 22-120). New York: Colombia University Press.
• Yücel, F.(2015). Küresel Ayaklanmalar Çağında Direniş ve Estetik, İçinde Emek Paris Sinemateki'nden Emek Sineması'na Seyir ve Direniş, https://www.academia. edu/44243443/Emek_Paris_Sinematekinden_ Emek_Sinemasına_Seyir_ve_Direnis_, s: 1-9. Erişim Tarihi: 06.08.2024.
• Yücel, Ş. (2016, Aralık). Sinematek Yaşıyor, İzmir Life, http://www.izmirlife.com. tr/yazi/sukranyucel/2077/sinematek-yasiyor, Erişim Tarihi: 16.09.2024.