Öz
Abay'ın şiirinin dilsel, tarihi, sanatsal üslubu; edebi, felsefi önemi sadece ulusal edebiyatımız için değil, Türk halkı için de bir meseledir. Abay şiirinin teması hâlâ değerini kaybetmemiştir ve fikirleri hâlâ kıymetlidir. Abay ile ilgili edebiyat araştırmaları, Abay'ın eserlerinin önemi, konusu-ideolojik özellikleri ve kompozisyonu hakkında çok yazıldı ama şiirlerinin derin anlamları üzerinde eleştiri çalışmaları yapılmadı. M. Auezov'un Abay Yolu adlı romanındaki olaylara dayanarak, şiirinin ortaya çıktığı tarihi biliyoruz. Ancak, romantizm unsurları sanat eserlerinde iç içe geçtiği için, tamamen tarihsel bilgiler değildir. Yazar, tarihe dayalı bir roman yazmak amacıyla çeşitli değişiklikler yapmakta serbesttir. Bunu akılda tutarak, bazı Abay şiirlerinin ortaya çıkış tarihi üzerine araştırma ve karşılaştırmalar yapmayı deneyeceğiz.
Anahtar Kelimeler
Abay Biliş ve bütünlük Karşılaştırmalı çalışma Tarihsel gerçek.
Kaynakça
- 1. Әуезов М. Абай Құнанбаев. Монографиялық зерттеулер мен мақалалар (Құрастырып, баспаға әзірлеген Н.Ақбаев). – Алматы: Санат, 1995. – 320 б.
- 2. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 1-кітап. – Алматы: Жеті жарғы, 1997. – 318 б.
- 3. Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы: «Санат», 1992. – 360 б.
- 4. Тоқтаров Р. Абайдың жұмбағы. Роман-хамса. – Алматы: Әл-Фараби, 1997. – 752 б.
- 5. Жұртбай Т. “Бесiгiндi аяла!...”: монография-эссе / Т. Жұртбай. – Астана: Фолиант, 2003. – 504 б.
- 6. Абай (Ибраһим) Құнанбаев. Шығармаларының екі томдық толық жинағы. – Т. 1. – Алматы: Ғылым, 1977. – 454 б.
- 7. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 2-кітап. – Алматы: Жеті жарғы, 1997. – 350 б.
- 8. Әуезов М. Әдебиет тарихы. – Алматы: Ана тiлi, 1991. – 240 б.
- 9. Әуезов М. Абайтанудан жарияланбаған материалдар / М. Әуезов. – Алматы: Ғылым, 1988. – 368 б.
- 10. Шамахайұлы Қ. Абайтану дәрістері: оқулық / Қ. Шамахайұлы. Т. 1. – Алматы: ТехноЭрудит., 2019. – 258 б.
- 11. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 1-кітап. – Алматы: «Жеті жарғы», 1997. – 318 б.
- 12. Ахметов З. Абайдың ақындық әлемі / З. Ахметов. – Алма-Ата: Ана тілі, 1995. – 272 б.
- REFERENCES 1. Áýezov M. Abaı Qunanbaev. Monografııalyq zertteýler men maqalalar (Qurastyryp, baspaǵa ázіrlegen N. Aqbaev). – Almaty: Sanat, 1995. – 320 b.
- 2. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 1- kіtap. – Almaty: Jetі jarǵy, 1997. – 318 b.
- 3. Qabdolov Z. Sóz ónerі. – Almaty: «Sanat», 1992. – 360 b.
- 4. Toqtarov R. Abaıdyń jumbaǵy. Roman-hamsa. –Almaty: Ál-Farabı, 1997. – 752 b.
- 5. Jurtbaı T. “Besigindi aıala!...”: monografııa-esse / T. Jurtbaı. – Astana: Folıant, 2003. – 504 b.
- 6. Abaı (Ibraһım) Qunanbaev. Shyǵarmalarynyń ekі tomdyq tolyq jınaǵy. – T.1. – Almaty: Ǵylym, 1977. – 454 b.
- 7. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 2-kіtap. – Almaty: Jetі jarǵy, 1997. – 350 b.
- 8. Áýezov M. Ádebıet tarıhy. – Almaty: Ana tili, 1991. – 240 b.
- 9. Áýezov, M. Abaıtanýdan jarııalanbaǵan materıaldar / M. Áýezov. – Almaty: Ǵylym, 1988. – 368 b.
- 10. Shamahaıuly Q. Abaıtaný dárіsterі: oqýlyq / Q. Shamahaıuly. T.1. – Almaty: TehnoErýdıt., 2019. – 258 b.
- 11. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 3-kіtap. –Almaty: «Jetі jarǵy», 1997. – 318 b.
- 12. Ahmetov Z. Abaıdyń aqyndyq álemі / Z. Ahmetov. – Alma-Ata: Ana tіlі, 1995. –272 b.
Öz
Абай поэзиясының тілдік, тарихи, көркемдік, стильдік, әдеби-танымдық, философиялық маңызы ұлттық әдебиетіміз үшін ғана емес, түркі жұртына ортақ мәселе саналады. Абай өлеңдерінің көтерген мәселесі, қозғаған тақырыбы күні бүгінге дейін өз құнын жойған жоқ, идеясы өзекті. Абай туралы әдебиеттер мен зерттеу еңбектерде Абай шығармашылығының маңызы, тақырыптық-идеялық ерекшеліктері, композициясы туралы көптеп айтылып, жазылып жүргенімен арнайы өлеңдерінің тарихына үңіліп, салыстырулар аз жасалды. М. Әуезовтің «Абай жолы» романындағы оқиғаларға сүйеніп, Абай өлеңдерінің туу тарихын білгендей боламыз. Алайда көркем шығарма оқиғасына романтизмнің элементтері араласатындықтан шығарманы тұтас тарихи шындық дей алмаймыз. Автор шығарма оқиғасына орайластырып, көркемдік шешім жасауда түрлі өзгерістерге барары анық. Мақала авторы осыны ескере отырып, Абайдың бірнеше өлеңінің туу тарихы туралы зерттеулер мен салыстыру жұмыстарын жасап ұсынады.
Anahtar Kelimeler
Абай поэзиясы Таным мен толғам Салыстыра зерттеу Тарихи шындық Көркемдік шешім.
Kaynakça
- 1. Әуезов М. Абай Құнанбаев. Монографиялық зерттеулер мен мақалалар (Құрастырып, баспаға әзірлеген Н.Ақбаев). – Алматы: Санат, 1995. – 320 б.
- 2. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 1-кітап. – Алматы: Жеті жарғы, 1997. – 318 б.
- 3. Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы: «Санат», 1992. – 360 б.
- 4. Тоқтаров Р. Абайдың жұмбағы. Роман-хамса. – Алматы: Әл-Фараби, 1997. – 752 б.
- 5. Жұртбай Т. “Бесiгiндi аяла!...”: монография-эссе / Т. Жұртбай. – Астана: Фолиант, 2003. – 504 б.
- 6. Абай (Ибраһим) Құнанбаев. Шығармаларының екі томдық толық жинағы. – Т. 1. – Алматы: Ғылым, 1977. – 454 б.
- 7. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 2-кітап. – Алматы: Жеті жарғы, 1997. – 350 б.
- 8. Әуезов М. Әдебиет тарихы. – Алматы: Ана тiлi, 1991. – 240 б.
- 9. Әуезов М. Абайтанудан жарияланбаған материалдар / М. Әуезов. – Алматы: Ғылым, 1988. – 368 б.
- 10. Шамахайұлы Қ. Абайтану дәрістері: оқулық / Қ. Шамахайұлы. Т. 1. – Алматы: ТехноЭрудит., 2019. – 258 б.
- 11. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 1-кітап. – Алматы: «Жеті жарғы», 1997. – 318 б.
- 12. Ахметов З. Абайдың ақындық әлемі / З. Ахметов. – Алма-Ата: Ана тілі, 1995. – 272 б.
- REFERENCES 1. Áýezov M. Abaı Qunanbaev. Monografııalyq zertteýler men maqalalar (Qurastyryp, baspaǵa ázіrlegen N. Aqbaev). – Almaty: Sanat, 1995. – 320 b.
- 2. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 1- kіtap. – Almaty: Jetі jarǵy, 1997. – 318 b.
- 3. Qabdolov Z. Sóz ónerі. – Almaty: «Sanat», 1992. – 360 b.
- 4. Toqtarov R. Abaıdyń jumbaǵy. Roman-hamsa. –Almaty: Ál-Farabı, 1997. – 752 b.
- 5. Jurtbaı T. “Besigindi aıala!...”: monografııa-esse / T. Jurtbaı. – Astana: Folıant, 2003. – 504 b.
- 6. Abaı (Ibraһım) Qunanbaev. Shyǵarmalarynyń ekі tomdyq tolyq jınaǵy. – T.1. – Almaty: Ǵylym, 1977. – 454 b.
- 7. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 2-kіtap. – Almaty: Jetі jarǵy, 1997. – 350 b.
- 8. Áýezov M. Ádebıet tarıhy. – Almaty: Ana tili, 1991. – 240 b.
- 9. Áýezov, M. Abaıtanýdan jarııalanbaǵan materıaldar / M. Áýezov. – Almaty: Ǵylym, 1988. – 368 b.
- 10. Shamahaıuly Q. Abaıtaný dárіsterі: oqýlyq / Q. Shamahaıuly. T.1. – Almaty: TehnoErýdıt., 2019. – 258 b.
- 11. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 3-kіtap. –Almaty: «Jetі jarǵy», 1997. – 318 b.
- 12. Ahmetov Z. Abaıdyń aqyndyq álemі / Z. Ahmetov. – Alma-Ata: Ana tіlі, 1995. –272 b.
Öz
The linguistic, historical and artistic style of Abai's poetry and its philosophical significance is an issue not only for our national literature but also for Turkish people. The theme of Abai’s poems has not yet lost its significance; the idea is relevant to this day. Although Abai’s literature has been studied in detail and importance of his works, his ideological specifications and its composition written, but there is no critics on the deep meaning of his poetry. Based on the events in the novel by M. Auezov “The Way of Abai”, we can assume the story of the birth of his poems. However, since the elements of romanticism are intertwined in a work of art, the work is not completely historical. The author has freedom in order to make various changes in the novel, since the work is literary, not historical. With this in mind, a study was proposed and presented of the history of the birth of several Abai poems.
Anahtar Kelimeler
Abai Cognition and completeness Comparative study Historical truth Artistic decision.
Kaynakça
- 1. Әуезов М. Абай Құнанбаев. Монографиялық зерттеулер мен мақалалар (Құрастырып, баспаға әзірлеген Н.Ақбаев). – Алматы: Санат, 1995. – 320 б.
- 2. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 1-кітап. – Алматы: Жеті жарғы, 1997. – 318 б.
- 3. Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы: «Санат», 1992. – 360 б.
- 4. Тоқтаров Р. Абайдың жұмбағы. Роман-хамса. – Алматы: Әл-Фараби, 1997. – 752 б.
- 5. Жұртбай Т. “Бесiгiндi аяла!...”: монография-эссе / Т. Жұртбай. – Астана: Фолиант, 2003. – 504 б.
- 6. Абай (Ибраһим) Құнанбаев. Шығармаларының екі томдық толық жинағы. – Т. 1. – Алматы: Ғылым, 1977. – 454 б.
- 7. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 2-кітап. – Алматы: Жеті жарғы, 1997. – 350 б.
- 8. Әуезов М. Әдебиет тарихы. – Алматы: Ана тiлi, 1991. – 240 б.
- 9. Әуезов М. Абайтанудан жарияланбаған материалдар / М. Әуезов. – Алматы: Ғылым, 1988. – 368 б.
- 10. Шамахайұлы Қ. Абайтану дәрістері: оқулық / Қ. Шамахайұлы. Т. 1. – Алматы: ТехноЭрудит., 2019. – 258 б.
- 11. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 1-кітап. – Алматы: «Жеті жарғы», 1997. – 318 б.
- 12. Ахметов З. Абайдың ақындық әлемі / З. Ахметов. – Алма-Ата: Ана тілі, 1995. – 272 б.
- REFERENCES 1. Áýezov M. Abaı Qunanbaev. Monografııalyq zertteýler men maqalalar (Qurastyryp, baspaǵa ázіrlegen N. Aqbaev). – Almaty: Sanat, 1995. – 320 b.
- 2. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 1- kіtap. – Almaty: Jetі jarǵy, 1997. – 318 b.
- 3. Qabdolov Z. Sóz ónerі. – Almaty: «Sanat», 1992. – 360 b.
- 4. Toqtarov R. Abaıdyń jumbaǵy. Roman-hamsa. –Almaty: Ál-Farabı, 1997. – 752 b.
- 5. Jurtbaı T. “Besigindi aıala!...”: monografııa-esse / T. Jurtbaı. – Astana: Folıant, 2003. – 504 b.
- 6. Abaı (Ibraһım) Qunanbaev. Shyǵarmalarynyń ekі tomdyq tolyq jınaǵy. – T.1. – Almaty: Ǵylym, 1977. – 454 b.
- 7. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 2-kіtap. – Almaty: Jetі jarǵy, 1997. – 350 b.
- 8. Áýezov M. Ádebıet tarıhy. – Almaty: Ana tili, 1991. – 240 b.
- 9. Áýezov, M. Abaıtanýdan jarııalanbaǵan materıaldar / M. Áýezov. – Almaty: Ǵylym, 1988. – 368 b.
- 10. Shamahaıuly Q. Abaıtaný dárіsterі: oqýlyq / Q. Shamahaıuly. T.1. – Almaty: TehnoErýdıt., 2019. – 258 b.
- 11. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 3-kіtap. –Almaty: «Jetі jarǵy», 1997. – 318 b.
- 12. Ahmetov Z. Abaıdyń aqyndyq álemі / Z. Ahmetov. – Alma-Ata: Ana tіlі, 1995. –272 b.
Öz
Языковое, историческое, художественное, стилевое, литературное, философское значение поэзии Абая является вопросам не только нашей национальной литературы, но и тюркского народа. Проблематика лирики Абая до сих пор не потеряла своего значения, еë идеи актуальны по сей день. Хотя в литературе и исследованиях посвященных Абаю часто пишут о значении его творчества, предметно-идеологических особенностях и композиции его произведений, его стихи не были исследованы до конца. Исходя из событий в романе М. Ауэзова «Путь Абая», можно предположить историю рождения поэмы. Однако, поскольку элементы романтизма переплетаются в произведении, оно не является полностью историческим. Автор обязан внести своеобразные изменения в поэму, так как работа является литературной, а не исторической. Имея это в виду, было предложено и представлено исследование истории рождения нескольких поэм Абая.
Anahtar Kelimeler
Поэзия Абая Познание и полнота Сравнительное изучение Историческая правда Художественное решение.
Kaynakça
- 1. Әуезов М. Абай Құнанбаев. Монографиялық зерттеулер мен мақалалар (Құрастырып, баспаға әзірлеген Н.Ақбаев). – Алматы: Санат, 1995. – 320 б.
- 2. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 1-кітап. – Алматы: Жеті жарғы, 1997. – 318 б.
- 3. Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы: «Санат», 1992. – 360 б.
- 4. Тоқтаров Р. Абайдың жұмбағы. Роман-хамса. – Алматы: Әл-Фараби, 1997. – 752 б.
- 5. Жұртбай Т. “Бесiгiндi аяла!...”: монография-эссе / Т. Жұртбай. – Астана: Фолиант, 2003. – 504 б.
- 6. Абай (Ибраһим) Құнанбаев. Шығармаларының екі томдық толық жинағы. – Т. 1. – Алматы: Ғылым, 1977. – 454 б.
- 7. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 2-кітап. – Алматы: Жеті жарғы, 1997. – 350 б.
- 8. Әуезов М. Әдебиет тарихы. – Алматы: Ана тiлi, 1991. – 240 б.
- 9. Әуезов М. Абайтанудан жарияланбаған материалдар / М. Әуезов. – Алматы: Ғылым, 1988. – 368 б.
- 10. Шамахайұлы Қ. Абайтану дәрістері: оқулық / Қ. Шамахайұлы. Т. 1. – Алматы: ТехноЭрудит., 2019. – 258 б.
- 11. Әуезов М. Абай жолы. Роман-эпопея. 1-кітап. – Алматы: «Жеті жарғы», 1997. – 318 б.
- 12. Ахметов З. Абайдың ақындық әлемі / З. Ахметов. – Алма-Ата: Ана тілі, 1995. – 272 б.
- REFERENCES 1. Áýezov M. Abaı Qunanbaev. Monografııalyq zertteýler men maqalalar (Qurastyryp, baspaǵa ázіrlegen N. Aqbaev). – Almaty: Sanat, 1995. – 320 b.
- 2. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 1- kіtap. – Almaty: Jetі jarǵy, 1997. – 318 b.
- 3. Qabdolov Z. Sóz ónerі. – Almaty: «Sanat», 1992. – 360 b.
- 4. Toqtarov R. Abaıdyń jumbaǵy. Roman-hamsa. –Almaty: Ál-Farabı, 1997. – 752 b.
- 5. Jurtbaı T. “Besigindi aıala!...”: monografııa-esse / T. Jurtbaı. – Astana: Folıant, 2003. – 504 b.
- 6. Abaı (Ibraһım) Qunanbaev. Shyǵarmalarynyń ekі tomdyq tolyq jınaǵy. – T.1. – Almaty: Ǵylym, 1977. – 454 b.
- 7. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 2-kіtap. – Almaty: Jetі jarǵy, 1997. – 350 b.
- 8. Áýezov M. Ádebıet tarıhy. – Almaty: Ana tili, 1991. – 240 b.
- 9. Áýezov, M. Abaıtanýdan jarııalanbaǵan materıaldar / M. Áýezov. – Almaty: Ǵylym, 1988. – 368 b.
- 10. Shamahaıuly Q. Abaıtaný dárіsterі: oqýlyq / Q. Shamahaıuly. T.1. – Almaty: TehnoErýdıt., 2019. – 258 b.
- 11. Áýezov M. Abaı joly. Roman-epopeıa. 3-kіtap. –Almaty: «Jetі jarǵy», 1997. – 318 b.
- 12. Ahmetov Z. Abaıdyń aqyndyq álemі / Z. Ahmetov. – Alma-Ata: Ana tіlі, 1995. –272 b.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Kazakça |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Şubat 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 99 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları