Öz
Bu makalede, ünlü Karakalpak şairi Berdak’ın eserlerinde yer alan Karakalpak ve Kazak halklarının akrabalık ilişkileri ve bazı tarihsel şahıslar konu olarak ele alınmıştır. Verilen örnekler, şecere kaynaklarındaki karşılaştırma ve tarihsel bilgiler açısından incelenmiştir.
Berdak'ın şiirsel çalışması “Şecere”den alınan örneklere ek olarak, geleneksel inançlarla çelişen dini ve ideolojik kavramlar açığa çıkar. Sonradan, şair tarafından ‘Türkistan’ın adlı çalışmasında ortaya çıkan sorunlar etnografik verilerle karşılaştırılmış ve bunlara karşılık gelen sonuçlar çıkarılmıştır. Azbergen-bi'nin gerçek imajının ve kamusal faaliyetlerinin tanımına özellikle dikkat edilir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Бердақ. (1993). Шежире. – Нөкис: Қарақалпақстан, -36 б.
- 2. Үсенбаев Т. (2003). Алшын шежіресі. – Қызылорда, -462 б.
- 3. Бердақ. (1997). Сайланды шығармалары. – Нөкис: Қарақалпақстан, -220 б.
- 4. Бердақ. (2003). Таңламалы шығармалары. – Нөкис: Қарақалпақстан, -108 б.
- 5. Қоңырат шежіресі (1992). / Е. Кəрібайұлының жазбалары бойынша құраст. толықтырған Б. С. Қошым-Ноғай. – Алматы: Жалын, -80 б.
- 6. Омар-улы А. (2007). Ерназар Алакөз ҳəм оның Түркистандағы урпақлары // Қарақалпақ халық қаҳарманы Ерназар Алакөздиң туўылғанына 200 жыл толыўына арналған «Ерназар Алакөздиң Қарақалпақстан тарийхындағы роли» атлы республикалық илимий-теориялық конференция материаллары. – Нөкис, -72 б.
- 7. Қазақ совет энциклопедиясы [Текст] (1976). 12 томдық. 8 т. – Алматы: Қазақ совет энциклопедиясының бас редакциясы, -664 б.
- 8. Галкин М.Н. (1868). Этнографические исторические материалы по Средней Азии и Оренбургскому краю. – СПб.: Издание Я. А. Исакова [Типография Гогенфельдена], – 336 с.
- 9. Бердақ. Шығармаларының толық жинағы. – Нөкис: ҚҚМБ, 1950. -328 б.
- 10. Валиханов Ч.Ч. (1985). Собрание сочинений в пяти томах. Т. 5. – Алма-Ата: Главная редакция Казахской советской энциклопедии, – 528 с.
- 11. Шалекенов У.Х. (1966). Казахи низовьев Амударьи: к истории взаимоотношений народов Каракалпакии в ХVIII-XX вв. – Ташкент: Фан,– 336 с.
- 12. Тарақты А. (1992). Күй шежіре. – Алматы: КРАМДС – Яссауи, – 488 б.
Öz
Мақалада əйгілі қарақалпақ ақыны Бердақ Қарғабайұлының қазақ-қарақалпақ халықтарының туысқандық байланыстарын, олардың тарихи тұлғаларын жырлаған кейбір шығармалары сөз етілген. Мысалға алынған деректер шежірелік жəне жазба тарихи мағлұматтармен салыстырылып үйренілген.
Соның ішінде, Бердақтың поэзиялық үлгіде жазылған «Шежіре» шығармасының негізінде халық шежірешілігімен қатар, діни идеологияға сай ұғымдардың да тамырласып жатырғандығы шынайы түрде ашып берілген. Ақынның «Түркістан» мəселесімен байланысты пікірлері жаңа этнографиялық мəліметтермен салыстырылып дəлелденген. Сонымен бірге, Əзберген би тұлғасы жаңа қырынан танылған жəне оның қоғамдық іскерлігі бойынша бай фактілерге сүйеніп тұжырымдама жасалған.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Бердақ. (1993). Шежире. – Нөкис: Қарақалпақстан, -36 б.
- 2. Үсенбаев Т. (2003). Алшын шежіресі. – Қызылорда, -462 б.
- 3. Бердақ. (1997). Сайланды шығармалары. – Нөкис: Қарақалпақстан, -220 б.
- 4. Бердақ. (2003). Таңламалы шығармалары. – Нөкис: Қарақалпақстан, -108 б.
- 5. Қоңырат шежіресі (1992). / Е. Кəрібайұлының жазбалары бойынша құраст. толықтырған Б. С. Қошым-Ноғай. – Алматы: Жалын, -80 б.
- 6. Омар-улы А. (2007). Ерназар Алакөз ҳəм оның Түркистандағы урпақлары // Қарақалпақ халық қаҳарманы Ерназар Алакөздиң туўылғанына 200 жыл толыўына арналған «Ерназар Алакөздиң Қарақалпақстан тарийхындағы роли» атлы республикалық илимий-теориялық конференция материаллары. – Нөкис, -72 б.
- 7. Қазақ совет энциклопедиясы [Текст] (1976). 12 томдық. 8 т. – Алматы: Қазақ совет энциклопедиясының бас редакциясы, -664 б.
- 8. Галкин М.Н. (1868). Этнографические исторические материалы по Средней Азии и Оренбургскому краю. – СПб.: Издание Я. А. Исакова [Типография Гогенфельдена], – 336 с.
- 9. Бердақ. Шығармаларының толық жинағы. – Нөкис: ҚҚМБ, 1950. -328 б.
- 10. Валиханов Ч.Ч. (1985). Собрание сочинений в пяти томах. Т. 5. – Алма-Ата: Главная редакция Казахской советской энциклопедии, – 528 с.
- 11. Шалекенов У.Х. (1966). Казахи низовьев Амударьи: к истории взаимоотношений народов Каракалпакии в ХVIII-XX вв. – Ташкент: Фан,– 336 с.
- 12. Тарақты А. (1992). Күй шежіре. – Алматы: КРАМДС – Яссауи, – 488 б.
Öz
This article deals with related connections of Karakalpak and Kazakh people in famous Karakalpak poet Berdakh’s works and also there are given examples of some historical personalities.
The given examples are studied from the point of view of comparison in genealogical sources and historical information.
Including, along with the samples written on the basis of the poetic «Genealogy» of Berdakh, there is a true disclosure of the concepts of religious ideology, corresponding to popular beliefs. And the questions raised in the problem «Turkestan» are compared with ethnographic data and find their own proof. At the same time, the image of Azbergen-bey is revealed with the new side, based on the facts of his organizational activities.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Бердақ. (1993). Шежире. – Нөкис: Қарақалпақстан, -36 б.
- 2. Үсенбаев Т. (2003). Алшын шежіресі. – Қызылорда, -462 б.
- 3. Бердақ. (1997). Сайланды шығармалары. – Нөкис: Қарақалпақстан, -220 б.
- 4. Бердақ. (2003). Таңламалы шығармалары. – Нөкис: Қарақалпақстан, -108 б.
- 5. Қоңырат шежіресі (1992). / Е. Кəрібайұлының жазбалары бойынша құраст. толықтырған Б. С. Қошым-Ноғай. – Алматы: Жалын, -80 б.
- 6. Омар-улы А. (2007). Ерназар Алакөз ҳəм оның Түркистандағы урпақлары // Қарақалпақ халық қаҳарманы Ерназар Алакөздиң туўылғанына 200 жыл толыўына арналған «Ерназар Алакөздиң Қарақалпақстан тарийхындағы роли» атлы республикалық илимий-теориялық конференция материаллары. – Нөкис, -72 б.
- 7. Қазақ совет энциклопедиясы [Текст] (1976). 12 томдық. 8 т. – Алматы: Қазақ совет энциклопедиясының бас редакциясы, -664 б.
- 8. Галкин М.Н. (1868). Этнографические исторические материалы по Средней Азии и Оренбургскому краю. – СПб.: Издание Я. А. Исакова [Типография Гогенфельдена], – 336 с.
- 9. Бердақ. Шығармаларының толық жинағы. – Нөкис: ҚҚМБ, 1950. -328 б.
- 10. Валиханов Ч.Ч. (1985). Собрание сочинений в пяти томах. Т. 5. – Алма-Ата: Главная редакция Казахской советской энциклопедии, – 528 с.
- 11. Шалекенов У.Х. (1966). Казахи низовьев Амударьи: к истории взаимоотношений народов Каракалпакии в ХVIII-XX вв. – Ташкент: Фан,– 336 с.
- 12. Тарақты А. (1992). Күй шежіре. – Алматы: КРАМДС – Яссауи, – 488 б.
Öz
В статье рассматриваются казахско-каракалпакские взаимоотношения и некоторые исторические личности в произведениях каракалпакского поэта Бердаха. На основе представленных примеров проводится сравнение между генеалогическими источниками и историческими данными.
Кроме примеров, взятых из поэтического произведения Бердаха «Родословная», раскрываются религиозно-идеологические понятия, противопоставляемые традиционным верованиям. Далее, проводится сопоставление проблем, поднятых поэтом в произведении «Туркестан», с этнографическими данными, делаются соответствующие заключения. Особое внимание уделено определению реального имиджа и общественной деятельности Азбергена-би.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Бердақ. (1993). Шежире. – Нөкис: Қарақалпақстан, -36 б.
- 2. Үсенбаев Т. (2003). Алшын шежіресі. – Қызылорда, -462 б.
- 3. Бердақ. (1997). Сайланды шығармалары. – Нөкис: Қарақалпақстан, -220 б.
- 4. Бердақ. (2003). Таңламалы шығармалары. – Нөкис: Қарақалпақстан, -108 б.
- 5. Қоңырат шежіресі (1992). / Е. Кəрібайұлының жазбалары бойынша құраст. толықтырған Б. С. Қошым-Ноғай. – Алматы: Жалын, -80 б.
- 6. Омар-улы А. (2007). Ерназар Алакөз ҳəм оның Түркистандағы урпақлары // Қарақалпақ халық қаҳарманы Ерназар Алакөздиң туўылғанына 200 жыл толыўына арналған «Ерназар Алакөздиң Қарақалпақстан тарийхындағы роли» атлы республикалық илимий-теориялық конференция материаллары. – Нөкис, -72 б.
- 7. Қазақ совет энциклопедиясы [Текст] (1976). 12 томдық. 8 т. – Алматы: Қазақ совет энциклопедиясының бас редакциясы, -664 б.
- 8. Галкин М.Н. (1868). Этнографические исторические материалы по Средней Азии и Оренбургскому краю. – СПб.: Издание Я. А. Исакова [Типография Гогенфельдена], – 336 с.
- 9. Бердақ. Шығармаларының толық жинағы. – Нөкис: ҚҚМБ, 1950. -328 б.
- 10. Валиханов Ч.Ч. (1985). Собрание сочинений в пяти томах. Т. 5. – Алма-Ата: Главная редакция Казахской советской энциклопедии, – 528 с.
- 11. Шалекенов У.Х. (1966). Казахи низовьев Амударьи: к истории взаимоотношений народов Каракалпакии в ХVIII-XX вв. – Ташкент: Фан,– 336 с.
- 12. Тарақты А. (1992). Күй шежіре. – Алматы: КРАМДС – Яссауи, – 488 б.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Kazakça |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Nisan 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Sayı: 88 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları