AZERBAYCAN'DA TÜRKOLOJİ ÇALIŞMALARI'NIN KISACA TARİHÇESİ

Yıl 2018, Sayı: 91, 20 - 49, 26.10.2018

Ramiz Asker

Öz

Makalede, Azerbaycan'daki Türkoloji çalışmalarının oluşumu ve gelişmesi hakkında bahsedilmektedir. Bu makalede, XVII. yüzyıldan bu yana yazılan ilk sözlükler ve gramerler için özel bir yere sahip olan Rus Oryantal Araştırmaları'nın kurucusu Mirza Kazembek, 1926’da Bakü’de düzenlenen I. Türkoloji Kurultayı, bilimsel kurumlar ve bölümler, Bakü Devlet Üniversitesi de dahil olmak üzere, Azerbaycan Çalışma ve Araştırma Kurumu, Azerbaycan Bilimler Akademisine bağlı Dilcilik Enstitüsü, ekol kurmuş ünlü Türkologlar, eski Türk yazıtlarının tetkiki gibi konular ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Türkoloji, Türkolog, Bilimsel ekol, Yazıtlar

ӘЗЕРБАЙЖАНДАҒЫ ТҮРКОЛОГИЯНЫҢ ҚЫСҚАША ТАРИХЫ

Öz

Мақалада Әзербайжандағы түркология ғылымының қалыптасуы мен дамуына шолу жасалған. Сондай-ақ XVII ғасырдан бері жазылған алғашқы сөздіктер мен грамматика үшін ерекше орын алған орыс шығыстық зерттеулерінің негізін қалаушы Мирза Казембек, 1926 жылы Бакуде өткен 1-ші Түркология Құрылтайы, ғылыми мекемелер мен кафедралар, оның ішінде Баку мемлекеттік университеті, Әзербайжан ғылыми-зерттеу институты, Әзербайжан ғылым академиясының Тіл институты, мектеп құрған танымал түркологтардың еңбектері, ежелгі түрік жазуларына қатысты еңбектер сараланып, тақырыптар талқыланған.

Anahtar Kelimeler

Әзербайжан, Түркология, Түрколог, Ескерткіштер, Ғылыми мектеп

SHORT HISTORY OF TURCOLOGY IN AZERBAIJAN

Öz

This article is about the history of the formation and development of the field of Turkology in Azerbaijan. It has studied the first dictionaries and grammar books written in the country since the 17th century, the activities of Mirza Kazembek, the founder of the Middle Eastern studies in Russia, the First Turkological Congress that took place in 1926 in Baku, and the academic institutions, including the Baku State University, The Society of the Azerbaijani Studies, the Institute of Linguistics of the Azerbaijan Academy of Sciences, the scientific schools of renowned Turkologists, and the study of ancient Turkic monuments.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Turkology, Turkologist, Scientific school, Monuments.

КРАТКАЯ ИСТОРИЯ ТЮРКОЛОГИИ В АЗЕРБАЙДЖАНЕ

Öz

Статья посвящена становлению и развитию тюркологии в Азербай¬джа¬не. В ней отводится особое место первым словарям и грамматикам, написанным в стране начиная с XVII века; основоположнику русского востоковедения Мирза Казембеку; Первому тюркологическому съезду, созванному в Баку в 1926 году; научным учреждениям и ведомствам, в том числе Бакинскому государственному университету; обществу изучения и обследования Азербайджана; институту языкознания Академии наук; научным школам известных тюркологов; изучению древнетюркских памятников.

Anahtar Kelimeler

Азербайджан, Тюркология, Тюрколог, Научная школа, Памятники.

Kaynakça

• Anar. Fərəh, Ümid, Faciə. (2006). Birinci türkoloji qurultay haqqında düşüncələr // Ədəbiyyat qəzeti, Bakı, 10 mart.
• Asker Ramiz. (2010). Azerbaycanda Orhon-Yenisey Abidelerinin Tetkiki Tarihi / Uluslar-arası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu. Ankara, s.28-30.
• Asker Ramiz. (2013). Azerbaycanda Orhon-Yenisey Yazıtlarının İncelenmesi Ta¬¬rihinden Bazı Sayfalar / Тюркская руника: язык, история, культура. М/н научная конференция (г.Кызыл, 10-11 июля 2013 г.), с. 60-63. Asker Ramiz. (2008). Divanü Lügat-it-Türk»ün Azerbaycanda Tetkiki Tarihinden // Kardeş Kalemler, Eylul, s.43-46.
• Ашнин Ф.Д., Алпатов В.М., Насилов Д.М. (2002). Репрессированная тюркология. М.: Вост. лит., 296 с.
• BabayevAdil. (1996). Azərbaycan dilçiliyinin tarixi. Bakı: 276 s.
• Babayev Adil. (2006). Türksoyun birlik səsi. - Bakı: Təhsil, - 364 s.
• Барахов И. (1926), Итоги 1-го Всесоюзного тюркологического съезда// «Хозяйство Якутии», № 5, с. 37-50.
• Buran Ahmet. (2010). Kurşunlanan Türkoloji. Ankara: 551 s.
• Əskər Nailə. (2014). «Sovetskaya türkoloqiya» və «Türkologiya»: Ənənə və müasirlik // Türkologiya. – № 2, – Bakı. – S. 49-57.
• Əskər Ramiz. (2007), «Divanü lüğat-it-türk»ün tədqiqi tarixi / «Ortaq türk keçmişindən ortaq türk gələcəyinə». Bakı: s. 509-518;
• İsayeva Ş. (2000). 1926 Bakü Türkoloji Kurultayı ve Türk İnkılabına Tesirleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов – жертв политического террора в советский период (1917-1991). (2003). Изд. подг. Я.В.Васильков, М.Ю.Сорокина. СПб.: Петербургское востоковедение, 496 с.
• Первый Всесоюзный тюркологический съезд 26 февраля – 5 марта 1926 г. Стенографический отчет. Баку: АССР, 1926, 498 с.
• Первый Всесоюзный тюркологический съезд 26 февраля – 5 марта 1926 г. Стенографический отчет. Баку: Нагыл эви, 2011, 498 с.
• Rəcəbli Əbülfəz. (2007). Azərbaycan dilçi¬liyi. Bakı: Nurlan, 416 s.
• Şimşir Bilal N. (1992), Türk Yazı Devrimi. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara: 486 s.
• 1926-cı il I Bakı Türkoloji Qurultayı: stenoqram materialları, biblioqrafiya və fotosənədlər. Ruscadan tərcümə, önsöz və şərhlərin müəllifləri Kamil Vəli Nərimanoğlu, Əliheydər Ağakişiyev. Bakı: Çinarçap, 2006, 571 s.