Abstract
Eski Türk halklarının ortak Türk yaşamını karakterize eden kültürel ve manevi değerler sistemi hakkında bilgi veren yazılı kaynaklardan biri, VII.-IX. yüzyılların Eski Türk yazılı anıtlarının dilidir. Türklerin dünya algısının olgusu şu kavramlardan oluşuyor: yaratıcı ve insan, doğa ve insan, insan ve toplum, insan ve mekan, insan ve zaman, kapsamının içerisinde olan ruh ve beden, yaşam ve ölüm, iyi ve kötülük, sonsuzluk ve ölümlü dünya, yabancı ve yakın kişi vb. Akustik ve grafik biçimlerle öz ve kavramlardan oluşan bu tür kavramsal sistemlerin dilsel birimleri, evrenin imajının Türk dil modelini karakterize eder. Listelenen tüm kavramlar, insan kavramının içeriğinden kaynaklanan gerçek kavramlardır.
Keywords
Etnokonsept (etno kavram) Eski Türk Yazılı abideleri Manevi değerler Dilbilimsel birlikler (birimler) İnsan pozisyonu
References
- Айдаров Ғ. (1995). Күлтегін ескерткіші, Алматы, 232 б.
- Айдаров Ғ. (2000). Тоникуқ ескерткішінің (VІІІ ғасыр) тілі, Алматы,120 б.
- Ғабитов Т. (2005). Философия, Алматы, 400 б.
- Сартқожа Қ. (2003). Орхон мұралары, Астана, 392 б.
КӨНЕ ТҮРКІ ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРІ ТІЛІНДЕГІ КІСІ/АДАМ ЭТНОКОНЦЕПТІСІНІҢ АДАМГЕРШІЛІК ПОЗИЦИЯСЫН ТАНЫТАТЫН ТІЛДІК БІРЛІКТЕР
Abstract
Түркі халықтарының рухани-мәдени құндылықтар жүйесі жалпы түркі халықтары ата-бабаларының дүниетанымымен, тарихымен, өмір тәжірибесімен үздіксіз жалғасып келе жатқан тұтас құбылыс. Ежелгі түркі халықтарының жалпы түркілік болмысқа тән мәдени-рухани құндылықтар жүйесі жайлы мағлұмат беретін бірден-бір жазба дерек – VІІ-ІХ ғасырларда жазылған көне түркі жазба ескерткіштерінің тілі. Түркілердің ғаламды тану құбылысы - жаратушы ие (тәңір) және адам, табиғат және адам, адам және қоғам, адам және кеңiстiк, адам және уақыт cынды әмбебап түсiнiктер және солардың аясына кіретін - жан мен тән, өмiр мен өлiм, жақсылық пен жамандық, мәңгiлiк пен жалғандық, жат пен жақын т.б. ұғымдар кешенінен тұрады. Осындай түсiнiктер мен ұғымдар жиынтығынан тұратын концептуалды жүйенің лингвистикалық бiрлiктер арқылы акустикалық немесе графикалық тұрпат алуы ғалам бейнесінің түркілік тiлдiк моделін сомдайды. Аталған ұғымдардың бәрі де өзек концепт – Адам концептісінің мазмұнынан тарайды.
Keywords
Этноконцепт Репрезентация Көне түркі жазба ескерткіштері Рухани құндылықтар Лингвистикалық бірліктер Адамгершілік позиция
References
- Айдаров Ғ. (1995). Күлтегін ескерткіші, Алматы, 232 б.
- Айдаров Ғ. (2000). Тоникуқ ескерткішінің (VІІІ ғасыр) тілі, Алматы,120 б.
- Ғабитов Т. (2005). Философия, Алматы, 400 б.
- Сартқожа Қ. (2003). Орхон мұралары, Астана, 392 б.
LINGUISTIC UNITS THAT REPRESENT THE POSITION OF HUMANITY IN THE ETHNO CONCEPT OF PERSONALITY/ PERSON IN THE LANGUAGE OF ANCIENT TURKIC WRITTEN MONUMENTS
Abstract
One of the written sources of information about the system of cultural and spiritual values that characterize the common Turkic being of the ancient Turkic peoples is the language of ancient Turkic written monuments of the 17th and 19th centuries. The phenomenon of world knowledge among the Turks - consists of a complex of such concepts as: the creator (supreme) and man, nature and man, man and society, man and space, man and time in the framework of which enter - soul and body, life and death, good and evil , eternity and perishable world, alien and intimate, etc. Linguistic units of this kind of conceptual systems, consisting of essence and concepts through acoustic and graphic forms characterize the Turkic language model of the image of the universe. All these concepts are relevant concept - it comes from the content of the concept of man.
Keywords
Ethnoconcept Representation Ancient Turkic written monuments Spiritual values Linguistic units Human position of the Turks
References
- Айдаров Ғ. (1995). Күлтегін ескерткіші, Алматы, 232 б.
- Айдаров Ғ. (2000). Тоникуқ ескерткішінің (VІІІ ғасыр) тілі, Алматы,120 б.
- Ғабитов Т. (2005). Философия, Алматы, 400 б.
- Сартқожа Қ. (2003). Орхон мұралары, Астана, 392 б.
ЛИНГВИСТИЧЕСКИЕ ЕДИНИЦЫ, КОТОРЫЕ ПРЕДСТАВЛЯЮТ ПОЗИЦИЮ ЧЕЛОВЕЧНОСТИ В ЭТНОКОНЦЕПТЕ ЛИЧНОСТЬ/ЧЕЛОВЕК В ЯЗЫКЕ ДРЕВНИХ ТЮРКСКИХ ПИСЬМЕННЫХ ПАМЯТНИКОВ
Abstract
Одним из письменных источников, дающих информацию о системе культурно-духовных ценностей, характеризующих общее тюркское бытие древне-тюркских народов, является язык древне-тюркских письменных памятников 7-9 вв. Явление миропознания у тюрков - состоит из комплекса таких понятий как: создатель (всевышний) и человек, природа и человек, человек и общество, человек и пространство, человек и время, в рамки которых входят - душа и тело, жизнь и смерть, добро и зло, вечность и бренный мир, чужой и близкий и др. Лингвистические единицы такого рода концептуальных систем, состоящие из сути и понятий посредством акустических и графических форм характеризуют тюркскую языковую модель образа вселенной. Все перечисленные понятия являются актуальным концептом – происходящие из содержания концепции человека.
Keywords
Этноконцепт Репрезентация Древне-тюркские письменные памятники Духовные ценности Лингвистические единицы Человеческая позиция
References
- Айдаров Ғ. (1995). Күлтегін ескерткіші, Алматы, 232 б.
- Айдаров Ғ. (2000). Тоникуқ ескерткішінің (VІІІ ғасыр) тілі, Алматы,120 б.
- Ғабитов Т. (2005). Философия, Алматы, 400 б.
- Сартқожа Қ. (2003). Орхон мұралары, Астана, 392 б.
Details
| Primary Language | Kazakh |
|---|---|
| Subjects | Linguistics |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | October 26, 2018 |
| Published in Issue | Year 2018 Issue: 91 |
