KONTRAST DİLBİLİMİNİN GELİŞİM TARİHİ

Year 2018, Issue: 91, 57 - 63, 26.10.2018

Sahiba Zokirova

Abstract

Makalede, Özbek dilbiliminin yeni temayüllerinden biri olan kontrast dilbiliminin gelişimi hakkında bazı fikirler verilmektedir. Dünya dilbiliminde dillerin karşılaştırmalı incelenmesi, Türk dilbilimci mirasının temsilcilerinden Kaşgarlı Mahmut ve Alişir Nevayî eserlerindeki örneklerle gösterilmektedir. Makale, Kaşgarlı Mahmud’un Türk dillerinin fonetik, fonoloji, sözlükbilimsel ve karşıt morfolojisine yönelik tutumlarını, Alişir Nevayî’nin “Muhakemetül Lugateyn”deki Türk ve Fars dillerinin karşılaştırılması ele alınmaktadır.

Keywords

Eşdeğer, Lacuna, Iraksaklık, Yakınsaklık, Karşıt dilbilim, Senkronik görünüm, Diakronik görünüş, Fonetik farklılaşma

КОНТРАСТИВТІ ЛИНГВИСТИКАНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫНАН

Abstract

Мақалада өзбек лингвистикасының жаңа тенденцияларының бірі болып табылатын контрастық лингвистиканың дамуы туралы түсініктер берілген. Әлемдік лингвистикадағы тілдерді салыстырмалы зерттеу, түрік лингвистикалық мұрасының өкілдері Қашқарлы Махмұт пен Әлішер Науаидің шығармаларындағы мысалдармен көрсетілген. Бұл мақалада Махмұт Қашқарлының түркі тілдерінің фонетикасы, фонологиясы, лексикологиясы және контрастық морфологиясына қатысты көзқарасы, сондай-ақ Әлішер Науаидің «Мукокамат-ул-лугатайн» еңбегіндегі түркі және парсы тілдеріне салыстырмалы талдау жасалады.

Keywords

Эквивалент, Лакуна, Айырмашылық, Конвергенция, контрастты лингвистика, Фонетикалық саралау

FROM THE HISTORY OF DEVELOPING THE CONTRASTIVE LINGUISTICS

Abstract

The article gives some ideas on development of Contrastive linguistics which is new ways of Uzbek linguistics. Contrastive investigation of languages in world linguistics is shown on the example of Turkic linguists’ heritage such as Mahmud Qoshgariy and Alisher Navoi. Article indicated Mahmud Qoshgariy’s attitudes toward phonetics, phonology, lexicology and Contrastive morphology of Turkic languages also issues of Lacunarity and divergences on lexis level of Turkic and Persian languages in “Muhokamat ul-lugatayn” by Alisher Navoi.

Keywords

Equivalent, Lacuna, Divergence, Convergence, Contrastive linguistics, Synchronic aspect, Diachronic aspect, Phonetic differentiation

ИЗ ИСТОРИИ ФОРМИРОВАНИИ КОНТРАСТИВНОЙ ЛИНГВИСТИКИ

Abstract

В статье приводятся некоторые идеи о развитии контрастной лингвистики, которая является одной из новых тенденций узбекского языкознания. Сравнительное изучение языков в мировом языкознании иллюстрируется примерами из трудов тюркских лингвистов Махмуда Кашкари и Алишера Навои. В данной статье рассматривается отношение Махмуда Кашкари к фонетике, фонологии, лексикологии и контрастной морфологии тюркских языков, а также сравнительный анализ тюркского и персидского языков в произведении Алишера Навои в «Мухокамат-уль-лугатайн».

Keywords

Эквивалент, Лакуна, Дивергенция, Конвергенция, Контрастная лингвистика, Фонетическая дифференциация

References

• Ketford J.K. (1989). Obucheniye angliyskomu yaziku kak inostrannomu // Novoye v zarubejnoy lingvistike. Vipusk XXV. М., «Progress».
• Nurmonov A. (2012). Tanlangan asarlar. II jild. Toshkent, “Akademnashr”.
• Nurmonov A. (2012). Tanlangan asarlar. III jild. Toshkent, “Akademnashr” .
• Susov I.P. (2006). Istoriya yazikoznaniya. М.: AST: Vostok-zapad.
• Yartseva V.N. (1981). Kontrastivnaya grammatika. М.: Nauka.