MAKEDONYA TÜRKLERİ YENİ TÜRK EDEBİYATI’NDA ŞİİR

Yıl 2017, Sayı: 83, 25 - 58, 23.06.2017

Faruk Gezgin

Öz

Köklü bir kültür ve edebiyat geleneğine sahip olan Makedonya Türkleri’nde, 19. Yüzyıl sonlarında Yeni Türk Edebiyatı ve hususiyle de şiir alanında eserler görülmeye başladı. Balkan Savaşı’nın sonunda Osmanlı’nın bu toprakları bırakmak zorunda kalması ve bunun sonucunda Türkçe eğitimin yasaklanması, Makedonya Türkleri’nin edebiyatında bir durgunluğa yol açtı. Yayınlanan gazete ve dergilerin yasaklanıp kapatılması, Yeni Türk Şiiri’nin kökleşmesini engelledi. Alman ve Bulgar işgaline karşı mücadelede emekleri olan Türkler, yeni Yugoslavya Sosyalist Cumhuriyeti’nde Türkçe eğitim; gazete, dergi çıkarma hakkına sahip oldu ama Yücelciler’in mahkûm edilmesi Türkler arasında korku yarattı; 1953’ten itibaren Türkiye’ye büyük göç hareketi başladı. Uzun yıllar dalga dalga devam eden göç hareketi, Yeni Türk Edebiyatı’nın istikrar kazanamamasına sebep oldu. Yine de rejime uyumdan sonra, edebiyatta ve haliyle şiirde bir canlanma başladı. Türkiye ve dünya ile tam bağlantı sağlanamaması, ilk zaman bu yeni şiiri dar alana hapsetti. Türkiye’den yararlanma ise, rejim gereği daha çok sosyalist eğilimli şairler ve bilhassa Nazım Hikmet kanalıyla oldu. Türkiye’deki Öztürkçecilik akımına şuursuzca bağlanma da, yazı dili Türkçesinin rayına sağlam oturmamasına sebep oldu.
Bölgedeki Yeni Türk Şiiri’ni, 1944’e kadar ve 1944’ten sonra olmak üzere iki devirde değerlendirmek gerekir. Sönük kalan ilk devirden sonra, rejimin de desteği ile şiir, büyük mesafe kazandı. Bu yeni devreyi 1950’li yılları yansıtan Birinci Grup, 1960-1980 arasını yansıtan İkinci Grup, 1980-2000’li yılları yansıtan Üçüncüler şeklinde değerlendirmek uygundur. Sosyalist Yugoslavya’nın dağılmasıyla birlikte kurulan Makedonya Cumhuriyeti ile birlikte özel teşebbüs hakim olunca Türkler, hem siyasî alanda hem de kültür ve edebiyat alanında kaybetmeye başladı. Şiirde tekrar durgunluk başladı. Yeni bir edebiyat grubu da oluşturulamadı.

Anahtar Kelimeler

Şiir, Makedonya Türkleri, Yeni Türk Edebiyatı

MAKEDONIAN TURKS AND POETRY IN THE NEW TURKISH LITERATURE

Öz

MakedonianTurks, whohave a profound tradition in culture and literature, have begun producing literary works in New Turkish Literature, especially in thefield of poetry in thelate 19th Century. At theend of the Balkan Wars, Ottoman Turks had to leave the lands resulting a ban of Turkish education in the region, which caused a recession in the Works of the Makedonian Turks. The shut down and ban of newspapers and journals have prevented the development and deeprooting of the New Turkish Poetry. The Turks, who had a considerable share in the fight against Germanand Bulgarian occupations, had the right to publish journals and newspapers and education in Turkish in the new Socialist Federal Republic of Yugoslavia but later on, the imprisonment of Yucel’sfans spread fearamong the Turks and resulted in an excessive movement of emigration of Turks in to Turkey in 1953 on wards. The long term undulatory emigration movement has hindered the stability and continuity of theTurkish Literature. Still, after the adaptation to the new regime, a new revival in poetry has started. The new movement of poetry has, at the beginning, been confineddue to the fact that the literary figures could not connect properly to the World and to Turkey. Only through those poets who had socialist tendencies in conformity witht her egime, particularly Nazım Hikmet, they be nefited from Turkey. Senselessly commit ment to the ‘Pure Turkish Movement’ in Turkey producedsuch a result that it did not make written Turkish language runs moothly.
The New Turkish Poetry in the region should be classifiedunder two periods; the years before 1944 and the years after 1944. After the first period of dullness, poetry progressed considerablyby the support the regime. It is possibleto name these new periods, eachone of which respectively representing the 1950 s; First Group, between1960-1980; the Second Groupand 1980 s-2000 s; the Third Group. Following the collapse of former Socialist Federal Republic of Yugoslavia and the establishment of The Republic of Makedonia, private sector became dominant so the Turks began losing ground both in the fields of politics, culture and literature. There was as low down in poetry again. Moreover, it was not possibleto generate a new literary group.

Anahtar Kelimeler

MakedonianTurks, New Turkish Literature, Poetry

Kaynakça

• 1. Hayber, Abdülkadir. Makedonya ve Kosova Türklerinin Edebiyatı, Ankara, 2011.
• 2. Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, 7. c. , Makedonya Yugoslavya (Kosova) Türk Edebiyatı, Ankara, 1997.