DESTANCILIK GELENEĞİNDE AŞIK VE KAHRAMAN KÖROĞLU

Yıl 2017, Sayı: 83, 59 - 66, 23.06.2017

Naile Asker

Öz

Köroğlu, bugün Sibirya`dan Balkanlar`a kadar Türkçe konuşulan bütün coğrafyaya yayılmış ortak kültürel değerlerimizden biridir. Türk, Türkmen, Özbek, Başkurt, Azerbaycan, Kazak, Karakalpak, Tatar Türkleri sözlü edebiyatının baş yapıtı olan Köroğlu`dan bahsetmek 500`e yakın versiyonun içerisinde ortak Köroğlu`yu bulmak demektir. Bu versiyonlara baktığımızda Köroğlu`nun büyük ”Köroğlu” destanının baş kahramanı olduğunu görmekteyiz, ama bazı örneklerde Köroğlu doğa üstü güçleri olan destan kahramanı, bazı örneklerde bir hikaye ve hatta masal kahramanıdır. Bütün bunlarla beraber bir de destanda ve bazı kaynaklara göre gerçek hayatta yaşamış aşık Köroğlu vardır. “Köroğlu” mahlasıyla şiirler yazan, saz çalan aşığın 16. yüzyılda Anadolu`da yaşadığı bilinmektedir.
Bu yazıda Anadolu ve Azerbaycan Köroğlu tipleri örnek alınarak bir destan kahramanı olarak Köroğlu`nun aşıklık ve şairlik yeteneği üzerinde durulacaktır. Gerçek hayatta yaşadığı varsayılan Aşık Köroğlu ile destan kahramanı Köroğlu`nun şiirleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Köroğlu, Destan, Aşık, Saz, Şiir

KOROGHLU AS ASHUG AND HERO OF THE EPIC TRADITION

Öz

Koroghlu is one of our common cultural values spreading almost all Turkish speaking geography, from Siberia to the Balkans. Story of Koroglu is the head work of Turkmen, Uzbek, Bashkir, Azerbaijan, Kazakhstan, Karakalpak, Tatar Turks folkore and it has up to 500 versions. When we look at these versions we can see that Koroghlu is the main character and the hero of '' Koroghlu'' epos, but in some samples Koroghlu is an epic hero with supernatural powers, even in some samples he is a story or a fairy tale hero.All of these together, according to one epos and to some sources Koroghlu has lived in a real life and he was ashug. There was a person nicknamed “Koroghlu" who wrote poems, played saz has lived in Anatolia in the 16th century.
This paper will focus on the ability of Koroghlu from the point of ashug and poet based on the Anatolia and Azerbaijan types of Koroghlu. The poems of the real ashug Koroghlu will be compared with the poems of the epic hero Koroghlu and both will be analysed.

Anahtar Kelimeler

Koroghlu, Epos, Ashug, Saz, Poem

Kaynakça

• 1. Sakaoğlu Saim. Alptekin A. Berat. Türk Saz Şiiri Antolojisi (14-21. Yüzyıllar),Akçağ Yayınları, Ankara 2006.
• 2. Köprülü M. Fuad. Türk Saz Şairleri I-V,Milli Kültür Yayınları, Ankara 1962.
• 3. Güneş Burhan. Halk Şiiri Antolojisi. İlke Kitabevi Yayınları, 1996
• 4. Seçmen Hüseyin. Köroğlu: Yaşamı, Sanatı Şiirleri, Deniz Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 1983.
• 5. İlyas M. “Neğmeler kitabı”. Nizami adına Elyazmalar İnstitutu arxivi. Tebriz. 1721.
• 6. Endelib Karacadaği“Şeirler mecmuası”. Nizami adına Elyazmalar İnstitutu arxivi. Tebriz. 1804
• 7. Velizade Mirza. Predanie o razboynike Kor-oqlı. SMOMPK. IX. II. Tiflis, 1890.
• 8. Azerbaycan dastanları. IV cild. Bakı. Çırag. 2005.
• 9. Memmedov Tariyel. Koroğlu Aşıg Havaları, Apostrof çapevi, Bakı, 2010.
• 10. Boratav P.N. Köroğlu Destanı. İstanbul, 1931
• 11. Köroğlu. Paris nushası (tertib edeni: İ.Abbaslı). Bakı, 1997
• 12. Köroğlu. Tiflis nushası (tertib edeni: E.Tofik kızı). Bakı, 2005