THE TRANSITION TO THE LATIN ALPHABET IS A REQUIREMENT OF TIME

Year 2017, Issue: 85, 163 - 171, 24.10.2017

Yerzhan Omirbayev

Abstract

This article analyzes the significance of the transition of the Latin alphabet of the Republic of Kazakhstan. In our modern Cyrillic alphabet, the Kazakh language is represented by the official language of the Republic of Kazakhstan, as well as in Russia, Uzbekistan, China, Mongolia and other native Kazakhs living in the streets. The Kazakh language is attributed to the Kipchak group of Turkic languages, including the Kypchak-Nogai with Karakalpak, Nogai and Karachaevian languages. There are also ten other members of the Kyrgyz, Tatar, Bashkir, Karachaevo-Balkar, Crimean, Kazakh and Tatar languages. The Kazakh language is somewhat dissatisfied. In the history of the Kazakh alphabet system of the Kazakh language has passed several historical periods and nationalistic alphabets. In 1929, the Arabic writings were used in Kazakhstan. In the beginning of the twentieth century, Ahmet Baitursynov based on the excellence of the Kazakh phonetics, using the "direct writing" on the Arab graphics. The transition of the Latin alphabet is a great blessing for the Kazakh people, its roots and the flowering, and in the future they are building a large part of our country.

Keywords

Latino alphabet, Historical history, Turkic language, State language, Kipchak group, Direct (tota) writing

ЛАТЫН ӘЛІПБИІНЕ КӨШУ – ЗАМАН ТАЛАБЫ

Abstract

Автор мақалада Қазақстандағы латын әліпбиіне өтудің маңыздылығын саралап көрсетеді. Біздің қазіргі кирилл әліпбиіндегі қазақ тіліміз – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі, сонымен қатар Ресей, Өзбекстан, Қытай, Моңғолия жəне т.б. елдерде тұратын қазақтардың ана тілі. Қазақ тілі түркі тілдерінің қыпшақ тобына, соның ішінде қарақалпақ, ноғай, қарашай тілдерімен бірге қыпшақ-ноғай тармағына жатады. Сонымен қатар қырғыз, татар, башқұрт, қарашай-балқар, қырым, құмық, татар тілдеріне жақын. Қазақ жазуы бірнеше рет өзгеріске ұшырады. Жазу тарихында қазақ тілінің әліпби жүйесі бірнеше тарихи кезеңдерді басынан өткізіп, ұлттық әліпби деңгейіне жеткен. 1929 жылға дейін Қазақстанда араб жазуы пайдаланылды. ХХ ғасырдың басында Ахмет Байтұрсынұлы ұсынысымен қазақ фонетикасының ерекшеліктері ескеріліп жасалған, араб графикасына негізделген «төте жазу» пайдаланылған. Латын әліпбиіне көшу – қазақ халқының алға жылжуына, жаңа заман талабына сай өсіп-өркендеуіне, болашақта еліміздің жан-жақты дамуына үлкен үлес қосып, жемісі мен жеңісін әкелері сөзсіз.

Keywords

Латын жазуы, Тарихи оқиға, Түркі тілдері, Мемлекеттік тіл, Қыпшақ тобы, Төте жазу

References

• 1. Назарбаев Н. Ә. «Болашаққа бағдар: Рухани жаңғыру». Egemen.kz
• 2. Күдеринова Қ. Қазақ жазуының теориялық негіздері. – Алматы, 2010.
• 3. Ғали Ә. Латын әрпіне өту қазақ тілін кері шегіндіреді. http://qazaqtimes.com/article/8505.
• 4. Латын әліпбиіне көшуге қарсымыз. «Жалын» журналы, №3, 2013.
• 5. Айталы А. Қазақ тіліне сұраныс жоқ елде, латын әліпбиіне сұраныс бола ма? «Жалын» журналы, №3, 2013.
• 6. Әбілқасымов Б., Мәжітаева Ш. ХХ ғасырдағы қазақ әдеби тілі. – Астана: Елорда. – 2000.
• 7. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – Алматы, 1992.