Research Article
BibTex RIS Cite
Year 2016, Issue: 78, 59 - 68, 28.08.2016

Abstract

References

  • 1. Утемиш-хаджи. Чингиз наме (Факсимиле, перевод, транскрипция, текстологические примечания, исследование В.П.Юдина). Подготовила к изданию Ю.Г. Баранова. Комментарии и указатели М.Х. Абусеитовой. Алма-Ата, 1992.
  • 2. Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері. ІІІ том. Өтеміс қажының «Шыңғыс-намесі» тілінің көрсеткіш-сөздігі. Алматы, «Дайк-Пресс», 2006. –304 б.
  • 3. Щербак А.М. Грамматика староузбекского языка. – М.–Л., 1962. – 276 с.
  • 4. Хәмит Төмүр, Абдуруп Полат. Чағатай тили. – Қәшқәр уйғур нәшрияти,1987. –430 б.
  • 5. Janos Eckmann. Čaĝatayca el kitabi. – Istanbul, 1988. – 290 с.
  • 6. Кондратьев В.Г. Очерки грамматики древнетюркского языка. – Ленинград, 1970. – 270 с.
  • 7. Айдаров Г. Язык орхонских памятников древнетюркской письменности VІІІ века. – Алма-Ата, 1971.
  • 8. Наджип Э.Н. Тюркоязычный памятник ХІV века «Гулистан» Сейфа Сараи и его язык. Часть І. – Алма-Ата, 1975. – 210 с.
  • 9. Абдурахмонов Ғ., Шукуров Ш. Узбек тилининг тарихий грамматикаси. – Тошкент, 1973. – 452 б.

ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРДЕГІ ЕСІМ СӨЗДЕРДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРЫНЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ («Чингиз-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері негізінде)

Year 2016, Issue: 78, 59 - 68, 28.08.2016

Abstract

Жазба ескерткіштер тілі орта ғасырлардағы жазба тіл мен қазіргі түркі тілдерін байланыстыратын маңызды саты болып табылады. Ескерткіштердің нақты морфологиялық ерекшеліктерін зерттеу ескі түркі тілдері мен жаңа түркі тілдерінің тарихи байланысын, қалыптасу, даму барысын анықтауда маңызы зор. Мақалада «Шыңғыс-наме» (ХVІ ғ.) және «Тәварих-и мусиқиун» (XІX ғ.). ескерткіштерінің тіліндегі есімдердің грамматикалық категориялары қарастырылған. Ескі ұйғыр жазба әдеби тіліне тән грамматикалық, көне (архаикалық) формалар «Шыңғыс-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері тілінде көп кездескенімен, ол негізінен жалпыхалықтық тілге негізделген. Жазба ескерткіштердің тілі, жалпы алғанда, шағатай дәуірінің және одан кейінгі классикалық жазба әдеби тілдің морфологиялық ерекшеліктерін сақтаған. Алайда бірқатар грамматикалық көрсеткіштер азын-аулақ өзгерістерге ұшыраса, енді бірқатары жаңа сапалық өзгерістерге түскен.

References

  • 1. Утемиш-хаджи. Чингиз наме (Факсимиле, перевод, транскрипция, текстологические примечания, исследование В.П.Юдина). Подготовила к изданию Ю.Г. Баранова. Комментарии и указатели М.Х. Абусеитовой. Алма-Ата, 1992.
  • 2. Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері. ІІІ том. Өтеміс қажының «Шыңғыс-намесі» тілінің көрсеткіш-сөздігі. Алматы, «Дайк-Пресс», 2006. –304 б.
  • 3. Щербак А.М. Грамматика староузбекского языка. – М.–Л., 1962. – 276 с.
  • 4. Хәмит Төмүр, Абдуруп Полат. Чағатай тили. – Қәшқәр уйғур нәшрияти,1987. –430 б.
  • 5. Janos Eckmann. Čaĝatayca el kitabi. – Istanbul, 1988. – 290 с.
  • 6. Кондратьев В.Г. Очерки грамматики древнетюркского языка. – Ленинград, 1970. – 270 с.
  • 7. Айдаров Г. Язык орхонских памятников древнетюркской письменности VІІІ века. – Алма-Ата, 1971.
  • 8. Наджип Э.Н. Тюркоязычный памятник ХІV века «Гулистан» Сейфа Сараи и его язык. Часть І. – Алма-Ата, 1975. – 210 с.
  • 9. Абдурахмонов Ғ., Шукуров Ш. Узбек тилининг тарихий грамматикаси. – Тошкент, 1973. – 452 б.

SOME FEATURES OF GRAMMATICAL CATEGORY NAMES IN THE WRITTEN MONUMENTS (based on monuments "Chingiz-name" and "Tawarih-i musiqiun)

Year 2016, Issue: 78, 59 - 68, 28.08.2016

Abstract

The language of written sources started linking medieval Turki and modern Turkic languages. Research of concrete morphological particularities of the monuments has great significance in determining historical interactions and formation of the development of medieval and modern Turkic languages. When comparing languages of monuments «Chingiz-name» (ХVІ c.) and «Tawarih-i musiqiyun» (XІX c.) with medieval and modern Uyghur languages, including morphological perticularities of the texts of the monunent, we can reveal continuity between Old Uyghur literary language and modern Uyghur language. The article examines languages of the monuments «Chingiz-name» (ХVІ c.) and «Tawarikh-i mussiqiyun» (XІX c.). The language of «Chingiz-name» exposes particularities typical to Old Uyghur language. Research on grammatical categories of Nouns in «Tawarikh-i mussiqiyun» shows that starting from the second half of the ХІХ century transformation from literary traditions of Old Uyghur language to the norms of the modern Uyghur langauge occurs.

References

  • 1. Утемиш-хаджи. Чингиз наме (Факсимиле, перевод, транскрипция, текстологические примечания, исследование В.П.Юдина). Подготовила к изданию Ю.Г. Баранова. Комментарии и указатели М.Х. Абусеитовой. Алма-Ата, 1992.
  • 2. Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері. ІІІ том. Өтеміс қажының «Шыңғыс-намесі» тілінің көрсеткіш-сөздігі. Алматы, «Дайк-Пресс», 2006. –304 б.
  • 3. Щербак А.М. Грамматика староузбекского языка. – М.–Л., 1962. – 276 с.
  • 4. Хәмит Төмүр, Абдуруп Полат. Чағатай тили. – Қәшқәр уйғур нәшрияти,1987. –430 б.
  • 5. Janos Eckmann. Čaĝatayca el kitabi. – Istanbul, 1988. – 290 с.
  • 6. Кондратьев В.Г. Очерки грамматики древнетюркского языка. – Ленинград, 1970. – 270 с.
  • 7. Айдаров Г. Язык орхонских памятников древнетюркской письменности VІІІ века. – Алма-Ата, 1971.
  • 8. Наджип Э.Н. Тюркоязычный памятник ХІV века «Гулистан» Сейфа Сараи и его язык. Часть І. – Алма-Ата, 1975. – 210 с.
  • 9. Абдурахмонов Ғ., Шукуров Ш. Узбек тилининг тарихий грамматикаси. – Тошкент, 1973. – 452 б.
There are 9 citations in total.

Details

Primary Language Kazakh
Subjects Linguistics
Journal Section Research Articles
Authors

H. V. Masımova This is me

Publication Date August 28, 2016
Published in Issue Year 2016 Issue: 78

Cite

APA Masımova, H. V. (2016). ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРДЕГІ ЕСІМ СӨЗДЕРДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРЫНЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ («Чингиз-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері негізінде). Türkoloji(78), 59-68.
AMA Masımova HV. ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРДЕГІ ЕСІМ СӨЗДЕРДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРЫНЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ («Чингиз-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері негізінде). Türkoloji. August 2016;(78):59-68.
Chicago Masımova, H. V. “ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРДЕГІ ЕСІМ СӨЗДЕРДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРЫНЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ («Чингиз-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері негізінде)”. Türkoloji, no. 78 (August 2016): 59-68.
EndNote Masımova HV (August 1, 2016) ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРДЕГІ ЕСІМ СӨЗДЕРДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРЫНЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ («Чингиз-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері негізінде). Türkoloji 78 59–68.
IEEE H. V. Masımova, “ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРДЕГІ ЕСІМ СӨЗДЕРДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРЫНЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ («Чингиз-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері негізінде)”, Türkoloji, no. 78, pp. 59–68, August 2016.
ISNAD Masımova, H. V. “ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРДЕГІ ЕСІМ СӨЗДЕРДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРЫНЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ («Чингиз-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері негізінде)”. Türkoloji 78 (August 2016), 59-68.
JAMA Masımova HV. ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРДЕГІ ЕСІМ СӨЗДЕРДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРЫНЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ («Чингиз-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері негізінде). Türkoloji. 2016;:59–68.
MLA Masımova, H. V. “ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРДЕГІ ЕСІМ СӨЗДЕРДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРЫНЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ («Чингиз-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері негізінде)”. Türkoloji, no. 78, 2016, pp. 59-68.
Vancouver Masımova HV. ЖАЗБА ЕСКЕРТКІШТЕРДЕГІ ЕСІМ СӨЗДЕРДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРЫНЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ («Чингиз-наме» және «Тәварих-и мусиқиун» ескерткіштері негізінде). Türkoloji. 2016(78):59-68.