ТҮРІК ДАСТАНДАРЫНДАҒЫ АҚЫЛШЫ БЕЙНЕЛЕРІНІҢ КӨРКЕМДІК МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ, ДӘСТҮР САБАҚТАСТЫҒЫ

Yıl 2013, Sayı: 65-66, 18 - 30, 23.12.2013

D. Islam

Öz

Мақалада көне түрік фольклоры мен жазба әдебиетіндегі ақылшы-кеңесші бейнелерінің идеялық-көркемдік маңыздылығы, «Мендік» белгі сипаттары, қазақ батырлық жырлары мен ортағасырлық дидактикалық әдебиет, жыраулық поэзия мен көркемдік дәстүр сабақтастығы дәйектеледі. Түрік дастандарындағы ақылшы-кеңесші бейнелерінің поэтикалық құрылымы жан-жақты талдана отырып, батырлық жырлардағы көмескіленуінің себептері түсіндіріледі.

Anahtar Kelimeler

Тоныкөк жырау, Ұлық Түрік, Бөрте Шене, ақылшы, кеңесші, жырау, абыз

LITERAL IMPORTANCE OF ANDVISER'S IMAGES AND TRADITIONAL SEGUENCE IN THE TURKISH DASTANS

Öz

The work deals with the old Turkish folklore and literal importance of images of wisecounceles in written literature, the distinctions of the sign "me", Kazakh heroism jyr and medieval didactic literature, the seguence medieval didactic literature, the seguence between jyr poetry and literal tradition.

Anahtar Kelimeler

Tonikok zhirau, ulyk turk, borte chene, advisor, zhirau, priest

Kaynakça

• 1. Байтұрсынов А. Ақ жол. – А: Жалын, 1991.-464б.
• 2. Жүсіп Баласағұн. Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2003.-208б.
• 3. Қасқабасов С.Ертек пен эпостың сюжеттік типологиясы/ Қазақ фольклорының типологиясы. Түркістан: Тұран, 2009.-376б.
• 4. Қазақ фольклорының типологиясы. Түркістан: Тұран, 2009.-376б.
• 5. Түрік қағанатынан бүгінге дейін.(Құраст,алғысөз жазған Қ.Ергөбек) - Алматы: Ана тілі, 2004. -344 6.
• 6. Әуезов М. Уақыт жэне әдебиет. - Алматы: Қазмемкөркем әдебиет, 1962. -426.
• 7. Қыраубайқызы А. Ежелгі әдебиет. Астана: Елорда, 2001. -224б.
• 8. Гумилев Көне түріктер. Ғұндар. - Алматы: Білім, 1994. - 480 б.
• 9. Базен Л. «Концепция возрости у древных тюркских народов»: Зарубежная тюркология. Выпуск-І. М: изд. Наука, 1986,381 с.
• 10. Келімбетов Н. Қазақ әдебиеті бастаулары. – А., Ана тілі, 1998.-256б.
• 11. Еңсегенұлы Т. Көне түркі шығармаларындағы дәстүр жалғастығы//Түркология №6 (62), 2012.
• 12. Бердібай Р. Ел боламыз десек...-А:Қазақстан,2000,-400б.
• 13. Бекжан О.Күлтегін жазба ескрткішіндегіІстемі жабғының және Боджман қаған ұлдарының түркі текті есімдері//V.Халықаралық түркология конгресі.-Түркістан, 2013.-925б.
• 14. Ежелгі дәуір әдебиеті. Хрестоматия. - А: Ана тілі, 1991. -280 6.
• 15. Қашқари М. Түрік сөздігі. - Алматы: Хант, 1998. - 3-том. - 501 б.
• 16. Тебегенов Т. Халық ақындары шығармаларындағы әдебиет пен фольклор дәстүрі. - Алматы: Білім, 2001. - 332 б.
• 17. Қоңыратбай Т. Түркі қағанаты кезіндегі фольклор (VІ- VІІІ ғ.ғ.) // Түркология. - 2004. - № 4. - Б. 44-46.
• 18. Сартқожаұлы Қ. Орхон мұралары. 1-кітап. - Астана: Күлтегін, 2003. - 392 б.
• 19. Бернштам А.Н. Социально-экономический строй орхоно-енисейских тюрок VІ- VІІІ вв. - Москва, Ленинград, Известия АН СССР. 1946. - 207 с.
• 20. Шабан А. «Түркі халықтары жырларындағы ортақ эпикалық дәстүр» («Алпамыс», «Қобыланды», «Жаныш, Байыш», «Эр Табылды», «Баттал Ғази», «Данишменд Ғази» жырлары негізінде) Филология ғылымдарының кандидаты дәрежесін алу үшін жазылған диссертация. – Алматы, 2010. – 146 б.