POLİTEİZMES OF THE TURKİC KAGANATE’S PERİOD

Yıl 2012, Sayı: 61, 36 - 44, 24.10.2012

B. Abzhet

Öz

The article focuses on the impact of religious belief, common among the Turkic tribes during the Turkic kaganate in the folklore of the Turkic peoples. Speaking about the deities and their functions, in the views of established Turks, traces the root causes of transformation of values in connection with the approval of the god Tengri in the era of Turkic kaganate. In addition, the reasons of transformation and reflection of some mythological character in Turkish folklore, which were formed on the basis of these trends, as Buddism, maniheyzm, Nestorianism, etc.

Anahtar Kelimeler

Polytheism, Turkic Khaganate, Turkic peoples, oral literature of the Turkic peoples

ТҮРКІ ҚАҒАНАТЫ ТҰСЫНДАҒЫ ПОЛИТЕИЗМДЕР

Öz

Мақалада Түрік қағанаты тұсында түркі тайпалары арасында кең тараған діни наным-сенімдердің түркі халықтарының ауыз әдебиетіне тигізген әсері сөз болады. Түріктердің түсініктерінде бекітілген құдайлар мен олардың қызметтері туралы айта отырып, Түрік қағанаты дәуіріндегі Тәңір құдайының мақұлдануына байланысты құндылықтардың өзгеруінің себептерін іздейді. Сонымен қатар буддизм, манихейлік, несториандық, т.б. ағымдар негізінде қалыптасқан кейбір мифологиялық кейіпкерлердің түркі фольклорындағы түрленуі мен бейнеленуінің себептері қарастырылады.

Anahtar Kelimeler

Политеизм, Түркі қағанаты, түркі халықтары, түркі халықтарының ауыз әдебиеті

Kaynakça

• 1. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. – Алматы: Ғылым, 1984. – 272 бет.
• 2. Сартқожа Қаржаубай. Орхон мұралары. 1-кітап. Тарихи-танымдық этнографиялық әдебиет. Астана. 2003. 392 бет.
• 3. С.Жолдасбайұлы. Ежелгі және орта ғасырдағы Қазақ елінің тарихы. Жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқулық. /Алматы, С.Жолдасбайұлы. «Кітап» баспасы, 2010. 336-б.
• 4. Х.Короглы. Огузский героический эпос. Изд-во «Наука». Главная редакция восточной литературы. Москва, 1976.
• 5. Н.Рахмонов. Руханиятдаги нур муроди. Тошкент, 2002. – 128 б.
• 6. А.М.Сагалаев. Мифология и верования Алтайцев. Центрально-азиатские влияния. Новосибирск. Изд-во «Наука». Сибирское отделение. 1984. – 120 с.
• 7. Зәртошт. Ежелгі Иран пайғамбары/Құрастырған және түсінігін жазған Хашим-е Рази. Тегеран: Бехджат, 2001. – 280 б.
• 8. Шекен Жандос. «Моңғолдың құпия шежіресі»: Фольклорлық, әдеби негіздері. Монография. – Қарағанды: ЖШС «Гласир», 2006. – 160 б.
• 9. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және түркология. Алматы: «Ғылым», 1987. – 368 б.
• 10. Эренджен Хара-Даван. Чингис-хан – как полководец и его наследие. Алма-Ата. Изд-во «Крамдс-Ахмед Яссауи», 1992. - 272 с.