ТҮРКІ ҚАҒАНАТЫНДАҒЫ ТҮРКІЛЕРДІҢ ДӘСТҮРЛІ ДҮНИЕТАНЫМЫ ЖӘНЕ ДІНИ ИДЕОЛОГИЯ

Yıl 2006, Cilt: 21 Sayı: 1, 64 - 74, 23.02.2006

Zh. Zhenıs

Öz

Бұл мақалада ортағасырлық түркі мемлекеттеріндегі діни идеологияның қалыптасуы мен дамуына дәстүрлі дүниетанымдық көзқарастардың әсері қарастырылған. Мақалада автор түркі мемлекеттерінде жаңа діндердің қабылданып, идеологиялық бағытының өзгеруімен дәстүрлі дүниетаным жойылмай, қайта түрленіп, оның элементтері ислам сияқты әлемдік діндерде жалғасты деп түйіндейді.

Anahtar Kelimeler

дәстүрлі дүниетаным, әлемдік діндер, ортағасырлық түркі мемлекеттері

TRADITIONAL OUTLOOK AND RELIGIOUS IDEOLOGY IN TURKIC KAGANAT

Öz

In present article deals with relations medieval Turkish governments with traditional religions. Not looking some researchers, established opinion, about positive roles of these alien ideas for Turkish societies these religions finally have destroyed medieval state created turks.
Though the governors have enabled penetration of world religion to the states and some of them has made to state ideology of kaghanats these religions finally not could stay among turks. The people hasn’t accepted these ideas and remained correct to traditional belief.

Anahtar Kelimeler

traditional worldview, world religions, medieval Turkic states

Kaynakça

• 1. Жумагулов К.Т. Гунны в истории Евразии ІV-V вв. // Байырғы түркі өркениеті: жазба ескерткіштер (Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің 10 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. Астана қаласы. 2001 ж. 18-19 мамыр). А. 2001. -584б. 207-215б.
• 2. Гумилев Л.Н. Тысячилетие вокруг Каспия. М., ООО «Издательство АСТ» 2000. -439 стр.
• 3. Төлеубаев Ә. Т. Ғұндар мемлекеті – түркі мемлекеттілігінің бастауы // Байырғы түркі өркениеті: жазба ескерткіштер (Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің 10 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары. Астана. 2001, 18-19 мамыр). А, 2001. -584б.
• 4. Бухаева А. Идеология Казахстана: проблемы становления. // Мысль. 2003г. 2. С. 37-40.
• 5. Давыдова И.М. Проблемы формирования новой политической идеологии в Казахстане // Саясат. Декабрь, 2000, 56-59с.
• 6. Кляшторный С.Г. Имперский фон древнетюркской цивилизации //XXI ғасыр Ұлы дәстүр жолымен (қазақтың ұлы философы А.Х. Қасымжановтың туғанына 70 жыл толуына арналған ғылыми халықаралық конференция материалдары. 19- 20 қазан, 2001 ж.), А.. Қазақ Университеті, 2001, -386 б.
• 7. Қадырбаев А.Ш. О государственности кочевников средневекового Казахстана // Казахстан и мировое сообщество. № 4, 1996. 16-29 стр.
• 8. Трепавлов В.В. Государственный строй монгольской империй XIIIв. Проблемы исторической преемственности. – РосАН. Институт Росс. ист. М., Наука, изд. фирма “Вост. Лит.”, 1993. -278с.
• 9. Акатаев С. Мировоззренческий синкретизм казахов. Автореферат док. дисс. А., 1995. Стр.38
• 10. Гумилев Л.Н. Көне түркілер. А., “Білім”, 1994. -381б.
• 11. Потапов Л.П. Алтайский шаманизм. Ленинград, Наука. 1991. -320с.
• 12. Әмірғазин С. Дін жіне жауапкершілік. Монография. Астана., «Фолиант», 2002. -192б.
• 13. Есім Ғ. Шаманизм деген не. А., Ақиқат. 1996. -N2.11 -25б.
• 14. Бекжан О. Тоныкөк // Түркі тұлғалары. Түркістан, Тұран. 2006. 600б.
• 15. Алеексеев Н.А. Шаманизм тюркоязычных народов Сибири (опыт ареального сравнительного исследования). Отв. Редактор И.С.Гурвич. Новосибирск, Наука, 1984. -233с.
• 16. Фирдауси А. Шахнама. Толық текст, Техеран, Қатре баспасы, 1374, 1368бет.
• 17. Қашқари М. Түрік сөздігі: 3 томдық шығармалар жинағы / Қазақ тіліне аударып, алғы сөзі мен түсініктерін жазған А.Егеубай. ІІІ Том. А., Хант, 1998. 600б.