Feminist Objections and İnterpretator's Comments to the Testimony of Women in Quran

Year 2024, Issue: 19, 117 - 141, 30.06.2024

Zübeyde Şakar

Abstract

Nowadays, discourses about feminism are gaining momentum around the world. Meanwhile, the Islamic world is sometimes consciously and sometimes unconsciously affected by these discourses coming from the West. In fact, by referring to religious and sacred texts, the perspective on women and women's rights is changing and different ideas are developing. In the verse of indebtedness, the testimony of a man being equal to two women has been reflected in different ways in the interpretations. "Do women lack intelligence and religion?" or “Is this because of the responsibility that social life brings?” questions have also been clearly addressed in Islamic history. Fahreddin er-Râzî (d. 606/1210), Ahmed b. Ömer Kurtubî (d. 656/1258) and Ebü'l-Fidâ İbn Kesir (d. 774/1373) attributed the female testimony in the verse about "indebtedness" (mudayana) to the woman's lack of intelligence. But beyond that, Abdülkadir b. Muhammed Taberi (d. 1033/1624), Ebü'l-Berekât en-Nesefi (d. 710/1310) and ez-Zemahseri (d. 538/1144) explained this discourse with the social and psychological situation of women.
İn the changing and developing world, the rights given to women in Islam are constantly on the agenda. In addition, under the influence of feminist discourses, discussions on women's issues have entered a vicious circle. In this study, the issue of women's testimony is discussed only in the context of the verse about "indebtedness" (mudayana). In addition, both past and present debates have been evaluated in the context of responding to feminist claims.

Keywords

Tafsir, Women, Women, The Verse of Mudayana, Feminism.

Kur'an'da Kadının Şahitliğine Feminist İtirazlar ve Müfessirlerin Yorumu

Abstract

Günümüzde dünya üzerinde feminizme dair söylemler hız kazanırken İslam dünyasında bazen bilinçli bazen de bilinçsiz şekilde batıdan gelen bu akımdan etkilenerek dinî ve kutsal metinler üzerinden kadına ve kadın haklarına bakış açısı değişip farklı fikirler gelişmeye başlamıştır. Müdayene Ayetinde şahitlikte bir erkeğe karşılık iki kadın olması tefsirlere farklı şekilde yansımış ve tartışma “kadının aklı ve dini eksik olduğu için mi yoksa sosyal hayatın getirdiği sorumluluk sebebi ile mi olduğu ” soruları üzerinden dönmüştür. Kur’an’da kadının şahitliği meselesi İslâm ilim tarihinde de en başından beri teferruatıyla ele alınmış Fahreddin er-Râzî (ö. 606/1210), Ahmed b. Ömer Kurtubî (öl. 656/1258), Ebü’l- Fidâ İbn Kesir, (ö. 774/1373) gibi mütekaddim âlimler müdâyene âyetindeki kadının şahitliğini kadının aklının eksikliğine bağlarken Abdülkādir b. Muhammed Taberî (ö. 1033/1624), Ebü’l- Berekât en-Nesefî (ö. 710/1310), ez-Zemahşerî (ö. 538/1144) gibi âlimler bu durumu kadının sosyal ve psikolojik durumuna hamletmişlerdir. Değişen ve gelişen dünya şartlarında, İslam dininde kadına sunulmuş haklar sürekli gündemde tutulmuş feminist söylemlerin de etkisiyle kadın konusu üzerindeki tartışmalar da hız kazanmıştır. Bu makalede diğer çalışmalardan farklı olarak kadının şahitliği konusu sadece müdâyene âyeti bağlamında ele alınıp hem geçmişte hem de günümüzde yapılan tartışmaların feminist iddialara cevap niteliğinde olup olmadığının mukayesesi yapılacaktır.

Keywords

Tefsir, Kadın’ın Şahitliği, Kur’an’da Kadının Şahitliği, Müdâyene Âyeti, Feminizm

References

• Akyılmaz, Öznur. “Türkiye’de İslami Feminizm ve Kadın Kimliğinin Yeniden İnşası”. Kurgu 24/2 (2016), 126-145.
• Akyılmaz, Öznur. “Türkiye’de İslami Feminizm ve Kadın Kimliğinin Yeniden İnşası”. Kurgu 24/2 (2016), 126-145.
• Apaydın, Yunus. “Şahit”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/38/278-283. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Apaydın, Yunus. “Şahit”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/38/278-283. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Arat, Necla. Feminizmin ABC’si. Ankara: Say Yayınları, 2010.
• Arat, Necla. Feminizmin ABC’si. Ankara: Say Yayınları, 2010.
• Ateş, Süleyman. İslam’da Kadın Hakları. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1996.
• Ateş, Süleyman. İslam’da Kadın Hakları. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1996.
• Aynur, Hatice Şahin. “İslamî feminizm ve feminist Kur’ân okumaları üzerine genel bir değerlendirme”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/3 (2013), 89-122.
• Aynur, Hatice Şahin. “İslamî feminizm ve feminist Kur’ân okumaları üzerine genel bir değerlendirme”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/3 (2013), 89-122.
• Azimabadi, Ebü’t-Tayyib el-. Avnu’l-Ma‘bûd. Medine: b.y, 1969.
• Azimabadi, Ebü’t-Tayyib el-. Avnu’l-Ma‘bûd. Medine: b.y, 1969.
• Beroje, Sahip. “Günümüz İspat İmkânları ve Anlayışı Işığında Kadının Şahitliğinin Yeniden Değerlendirilmesi”. EKEV Akademi Dergisi-Sosyal Bilimler 8/19 (2004), 111-134.
• Beroje, Sahip. “Günümüz İspat İmkânları ve Anlayışı Işığında Kadının Şahitliğinin Yeniden Değerlendirilmesi”. EKEV Akademi Dergisi-Sosyal Bilimler 8/19 (2004), 111-134.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük Kur’an Tefsiri. İstanbul: Bilmen Yayınları, ts.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük Kur’an Tefsiri. İstanbul: Bilmen Yayınları, ts.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-. el- Câmi‘u’s-sahîh,. 8 Cilt. İstanbul: b.y, 1413.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-. el- Câmi‘u’s-sahîh,. 8 Cilt. İstanbul: b.y, 1413.
• Carullah, Musa. Hatun. Ankara: Kitabiyat, 2007.
• Carullah, Musa. Hatun. Ankara: Kitabiyat, 2007.
• Çeker, Orhan. “Kadının Şahitliği Üzerine”. Marife 1/1 (2001), 243-245.
• Çeker, Orhan. “Kadının Şahitliği Üzerine”. Marife 1/1 (2001), 243-245.
• Dalgın, Nihat. “Kadın ve Erkeğin Şahitliği ile İlgili Naslardaki Düzenlemelerin İslam Hukukuna Yansımaları Üzerine Değerlendirme”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/4 (2005), 7-38.
• Dalgın, Nihat. “Kadın ve Erkeğin Şahitliği ile İlgili Naslardaki Düzenlemelerin İslam Hukukuna Yansımaları Üzerine Değerlendirme”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/4 (2005), 7-38.
• Derveze, İzzet. et-Tefsiru’l-Hadis. İstanbul: Ekin Yayınları, t.y.
• Derveze, İzzet. et-Tefsiru’l-Hadis. İstanbul: Ekin Yayınları, t.y.
• Elik, Hasan - Coşkun, Muhammed. Tevhid Mesajı Özlü Kur’an Tefsiri. İstanbul: M.Ü.İ.F.V. Yayınları, 2015.
• Elik, Hasan - Coşkun, Muhammed. Tevhid Mesajı Özlü Kur’an Tefsiri. İstanbul: M.Ü.İ.F.V. Yayınları, 2015.
• Fahreddin er- Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn er-Râzî et-Taberistânî. Tefsir-i Kebir –Mefâtiḥu’l- Ġayb. Ankara: Akçağ Yayınları, 1989.
• Fahreddin er- Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn er-Râzî et-Taberistânî. Tefsir-i Kebir –Mefâtiḥu’l- Ġayb. Ankara: Akçağ Yayınları, 1989.
• Güç, Ayşe. “İslamcı Feminizm: Müslüman Kadınların Birey Olma Çabaları”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (01 Haziran 2008), 649-673.
• Güç, Ayşe. “İslamcı Feminizm: Müslüman Kadınların Birey Olma Çabaları”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (01 Haziran 2008), 649-673.
• Güler, İlhami. “Kur’ân’da Kadın-Erkek Eşitsizliğinin Temelleri”. İslamî Araştırmalar 5/4 (1991), 310-319.
• Güler, İlhami. “Kur’ân’da Kadın-Erkek Eşitsizliğinin Temelleri”. İslamî Araştırmalar 5/4 (1991), 310-319.
• Gürhan, Nazife. “Toplumsal cinsiyet ve İslami feminist söylem”. Bilim, Ahlak ve Sanat Bağlaminda Çağdaş İslam Algilari, Uluslararasi Sempozyum, 26-28.
• Gürhan, Nazife. “Toplumsal cinsiyet ve İslami feminist söylem”. Bilim, Ahlak ve Sanat Bağlaminda Çağdaş İslam Algilari, Uluslararasi Sempozyum, 26-28.
• Hatemi, Hüseyin. “Modern Mahrem ve İslam’ın Kadına Bakışı”. İslâmî Araştırmalar: Kadın Özel Sayısı, CV, S 4 (1997).
• Hatemi, Hüseyin. “Modern Mahrem ve İslam’ın Kadına Bakışı”. İslâmî Araştırmalar: Kadın Özel Sayısı, CV, S 4 (1997).
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ. Tefsîrü’l- Ḳur’âni’l-ʿAzîm, Hadislerle Kur’an-ı Kerim Tefsiri. İstanbul: Çağrı yayınları, 1993. İbn Mâce, Yezîd Mâce el-Kazvînî. es-Sünen. 2 Cilt. Kahire: y.y, 1975.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ. Tefsîrü’l- Ḳur’âni’l-ʿAzîm, Hadislerle Kur’an-ı Kerim Tefsiri. İstanbul: Çağrı yayınları, 1993. İbn Mâce, Yezîd Mâce el-Kazvînî. es-Sünen. 2 Cilt. Kahire: y.y, 1975.
• İbn Manżûr, Ebu’l-Fazl Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem. ş-h-d. Beyrut: Dâru’l-Fikr, t.y.
• İbn Manżûr, Ebu’l-Fazl Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem. ş-h-d. Beyrut: Dâru’l-Fikr, t.y.
• İngün, Özlem. “Feminizm ve İslam ilişkisi:" İslami feminizm"”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• İngün, Özlem. “Feminizm ve İslam ilişkisi:" İslami feminizm"”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kahraman, Abdullah. “Müdâyene Âyetinin İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (2000), 193-224.
• Kahraman, Abdullah. “Müdâyene Âyetinin İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (2000), 193-224.
• Karaman, Hayreddin. “Kadının Şahitliği, Örtünmesi ve Kamu Görevi”. İslâmî Araştırmalar 5/4 (1991), 284-291.
• Karaman, Hayreddin. “Kadının Şahitliği, Örtünmesi ve Kamu Görevi”. İslâmî Araştırmalar 5/4 (1991), 284-291.
• Kırbaşoğlu, M Hayri. “Kadın konusunda Kur’ân’a yöneltilen başlıca eleştiriler”. İslamî Araştırmalar 10/4 (1997), 258-270.
• Kırbaşoğlu, M Hayri. “Kadın konusunda Kur’ân’a yöneltilen başlıca eleştiriler”. İslamî Araştırmalar 10/4 (1997), 258-270.
• Kur’an Yolu: Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003.
• Kur’an Yolu: Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Camiu li-Aḥkami’l- Ḳur’an. Kahire: Daru’l Kütübi’l Mısriyye, 1384.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Camiu li-Aḥkami’l- Ḳur’an. Kahire: Daru’l Kütübi’l Mısriyye, 1384.
• Mâtürîdî, Ebu Mansur, Tefsir-u Mâtürîdî (Te’vilatu Ehli Sünne), (Beyrut: Daru’l Kütubi’l İlmiyye,2005).
• Mâtürîdî, Ebu Mansur, Tefsir-u Mâtürîdî (Te’vilatu Ehli Sünne), (Beyrut: Daru’l Kütubi’l İlmiyye,2005).
• Müslim, el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmi‘u’s-sahîh. 5 Cilt. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslamiyye, t.y.
• Müslim, el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmi‘u’s-sahîh. 5 Cilt. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslamiyye, t.y.
• Nesâî, Şuayb b. Ali. es-Sünenü’l-kübrâ. Beyrut, 1991.
• Nesâî, Şuayb b. Ali. es-Sünenü’l-kübrâ. Beyrut, 1991.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât en-. Medârikü’t-tenzîl ve Hakāiku’t-te’vîl. İstanbul: Ravza Yayınları, t.y.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât en-. Medârikü’t-tenzîl ve Hakāiku’t-te’vîl. İstanbul: Ravza Yayınları, t.y.
• Notz, Gisela. Feminizm. Ankara: Pihoenixs yayınları, 2018.
• Notz, Gisela. Feminizm. Ankara: Pihoenixs yayınları, 2018.
• Öztürk, Emine. Feminist Teori ve Tarihsel Süreçte Türk Kadını. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları, 2017.
• Öztürk, Emine. Feminist Teori ve Tarihsel Süreçte Türk Kadını. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları, 2017.
• Rahman, Fazlur. Ana Konularıyla Kur’an. çev. Alparslan Açıkgenç. Ankara Okulu Yayınları, 2021.
• Rahman, Fazlur. Ana Konularıyla Kur’an. çev. Alparslan Açıkgenç. Ankara Okulu Yayınları, 2021.
• Seyyid b. Kutb, İbrâhîm b. Hüseyn eş-Şâzilî. Fi- Ẓilali’l- Ḳur’an. İstanbul: Hikmet Yayınları, t.y.
• Seyyid b. Kutb, İbrâhîm b. Hüseyn eş-Şâzilî. Fi- Ẓilali’l- Ḳur’an. İstanbul: Hikmet Yayınları, t.y.
• Şeyhulislâm Ebüssuûd Efendi. İrşad-ı Aklı’s- selim ila Mezayay-ı Kitabi’l- Kerim (Ebüssuûd Tefsiri). İstanbul: Sistem Matbaacılık, 2006.
• Şeyhulislâm Ebüssuûd Efendi. İrşad-ı Aklı’s- selim ila Mezayay-ı Kitabi’l- Kerim (Ebüssuûd Tefsiri). İstanbul: Sistem Matbaacılık, 2006.
• Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir. Câmiʿu’l-Beyân ʿAn Te’vîli ʿÂyi’l-Kur’ân. İstanbul: Hisar Yayınevi, t.y.
• Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir. Câmiʿu’l-Beyân ʿAn Te’vîli ʿÂyi’l-Kur’ân. İstanbul: Hisar Yayınevi, t.y.
• Tirmizî, Îsâ b. Sevre et-. Sünen. 6 Cilt. Beyrut: y.y, t.y.
• Tirmizî, Îsâ b. Sevre et-. Sünen. 6 Cilt. Beyrut: y.y, t.y.
• Tozal, Ömer. “İslam muhâkeme hukukunda şahitlik müessesi (ibn kayyim örneği)”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2016), 147-184.
• Tozal, Ömer. “İslam muhâkeme hukukunda şahitlik müessesi (ibn kayyim örneği)”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2016), 147-184.
• Tuksal, Hidayet Şefkatli. Kadın karşıtı söylemin İslam geleneğindeki izdüşümleri. Ankara: Otto, 2012.
• Tuksal, Hidayet Şefkatli. Kadın karşıtı söylemin İslam geleneğindeki izdüşümleri. Ankara: Otto, 2012.
• Vedud-Muhsin, Amine. Kur’an ve Kadın. çev. Nazife Şişman. İz Yayıncılık, ts.
• Vedud-Muhsin, Amine. Kur’an ve Kadın. çev. Nazife Şişman. İz Yayıncılık, ts.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Azim Dağıtım, ts.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Azim Dağıtım, ts.
• Yiğit, Yaşar. “İslam Ceza Hukukunda Kadınların Şahitliği”. Marife 1/1 (2001), 77-94.
• Yiğit, Yaşar. “İslam Ceza Hukukunda Kadınların Şahitliği”. Marife 1/1 (2001), 77-94.
• Zemahşeri. Keşşaf Tefsiri = El-Keşşaf an haka’iki gavamidı’t-tenzil ve uyuni’l-ekavil fi vucuhi’t-te’vil (metin-çeviri). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2016.
• Zemahşeri. Keşşaf Tefsiri = El-Keşşaf an haka’iki gavamidı’t-tenzil ve uyuni’l-ekavil fi vucuhi’t-te’vil (metin-çeviri). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2016.