Üzümsü Meyvelerin Süs Bitkisi Olarak Kullanım Olanakları

Year 2016, Volume: 45 Issue: (Özel Sayı 2) 5. Uluslararası Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 173 - 183, 31.12.2016

Deniz Hazar Nilda Ersoy İbrahim Baktır Zuhal Kaynakçı Elinç

Abstract

Dünya’da ve Türkiye’de üretimi ve tüketimi gittikçe artan üzümsü meyveler taze, püre haline getirilmiş, dondurulmuş veya kurutulmuş olarak gıda sanayinde çok yönlü değerlendirilme imkânına sahiptirler. Bu bitkiler tarih boyunca aynı zamanda süs bitkisi olarak da önemli olmuş ve farklı amaçlarla kullanılmışlardır. Günümüzde yenilebilir park ve bahçe bitkisi olarak peyzaj düzenlemelerinde sıkça kullanılan bu bitkiler, ayrıca saksı bitkisi olarak iç mekânlarda, balkonlarda ve teraslarda da kullanılmaktadırlar. Bazı türleri birçok ülkede kesme yeşillik olarak da değerlendirilen bu bitkilerle çiçek buketleri, çelenkler, çeşitli süslemeler yapılmaktadır. Süs bitkisi olarak kullanımı yaygın olan üzümsü meyve türleri; asma, nar, dut, çilek, mersin, gilaburu, böğürtlen, ahududu, vb. türlerdir. Asma süs bitkisi olarak yüzyıllardır dünyada en çok kullanılan bitkilerden bir tanesidir. Ülkemizde özellikle evlerin damlarında çardak şeklinde, bahçelerde pergolaya sardırılarak kullanımı çok yaygındır. Avrupa’da böğürtlen, ahududu gibi üzümsü meyveler park ve bahçelerin peyzaj düzenlemelerinde çit bitkisi, tellere sardırılarak perdeleme bitkisi veya çim alanlarda çalı formlu bitki şeklinde değerlendirilmektedir. Ülkemizde maki formasyonunun önemli bir bitkisi olan mersin, kesme yeşillik olarak aranjmanlarda uzun yıllardır kullanılmaktadır. Bu derleme makalede, üzümsü meyve türlerinin süs bitkisi olarak kullanım potansiyelleri tartışılmıştır.

Keywords

Üzümsü meyve , süs bitkisi , yenilebilir peyzaj bitkisi , kesme yeşillik

Possible Use of Small Fruits as Ornamentals

Abstract

Small fruits are commonly used and consumed as fresh, jelly, frozen or dried. In this respect small fruits are valuable and commercial raw materials for food industries. They have also been used as ornamental plants for centuries in different parts of the world. These plants are edible landscaping plants and commonly used in the parks and gardens. Also, they are used in balconies, terraces, interiors as potted plants. Branches of some berries are also used as cut greens for flower arrangements and wreaths. Myrtus is a leading species used as ornamental for various purposes, followed by grape vine, pomegranate, mulberry, strawberry, guelder rose, blackberry, raspberry and some others. Some grape species and cultivars have been vastly used as pergola, roof and fence plants in Turkey. Similarly, blackberries and raspberries have been used in garden as bush, fence and cover plants in many European countries. Myrtus have been widely collected from the flora and used as cut greens in flower shops. The purpose of this paper is to take attention of people to potential of small fruits which could be used as ornamentals in various ways.

Keywords

Small fruits , ornamentals , edible landscape plants , cut greens

References

• Ağaoğlu, Y.S., 1986. Üzümsü Meyveler. Ankara Üniversitesi, Ankara 377s.
• Ağaoğlu, Y.S., 2003. Türkiye’de Üzümsü Meyvelerin Dünü, Bugünü ve Yarını. Ulusal Kivi ve Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 23–25 Ekim 2003, Ordu, 1–13.
• Aksoy, A, A. Güvensan, E. Akçiçek and M. Öztürk, 2004. Etnoecology of Viburnum opulus L. International Symposium on Medicinal Plants: Linkages beyond National Boundaries, Islamabad 7–9 September; pp:65–70.
• Arslan, S. ve N. Burnaz, 2007. Viburnum opulus ve V.orientale Bitki Ekstraktlarının Kimyasal Bileşimi ve Biyolojik Aktiviteleri (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Arslan, S., 2014. Türk Kültüründe Ağaç Kültü and Hayat Ağacı. International Journal of Social and Educational Sciences 1(1):59–71.
• Aydın, C., M.M. Özcan, 2007. Determination of Nutritional and Physical Properties of Myrtle (Myrtus communis L.) Fruits Growing Wild in Turkey. Journal of Food Engineering, 79:453–458.
• Baytop, T., 1963. Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri. İstanbul Üniversitesi, Yayın No:1039, Tıp Fakültesi Yayın No:59, 400 s.
• Baytop, T., 1999. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün. Nobel Tıp Kitap Evleri, İstanbul, 480 s.
• Bean, W.J., 1978. Trees and Shrubs Hardy in the British Isles. London: John Murray
• Bekçi, B., D. Dinçer ve Ç. Bogenç, 2015. Kentsel Peyzajda Kullanılan Vitis vinifera'nın Bartın Kent Ölçeğinde Değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi 5(11):39–47.
• Bolat, S. ve M. Özcan, 1995. Gilaburu (Viburnum opulus L.) Meyvesinin Morfolojik, Fenolojik ve Pomolojik Özellikleri ile Kimyasal Bileşimi. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Adana. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Cilt 1. 772 s.
• Bianchini, F., F. Corbetta, M. Pistoia, 1976. The Complete Book of Fruits and Vegetables. Crown Publishers, Inc. New York. 303 s.
• Ceylan, G., 2004. Dış Mekan Süs Bitkileri ve Peyzajda Kullanımları. Flora Yayınları, İstanbul. 216 s.
• Çam, M., 2005. Kayseri Bölgesi’nde Tüketilen Gilaburu (Viburnum opulus) Meyve Suyunun Organik Asit ve Fenolik Bileşiklerinin Yüksek Basınç Sıvı Kromotografisi (HPLC) ile Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Erciyes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi, Proje No: EUBAP–FBT–03–51), İzmir, 73 s.
• Davis, P.H., 1982. Flora of Turkey and The East Agean Island. Edinburgh University Press, Edinburgh, 642 pp.
• Ekici, L., S. Velioğlu, 2003. Gilaburu ve Sağlık. Cinetarım; 46:38–39.
• Erdoğan, E., 1997. Tarih İçinde Türk Bahçesi. Çevre ve İnsan 37:24–29.
• Erdoğan, E., 2009. Historical Palace Gardens of İstanbul. African Journal of Agricultural Research 4(9):823–835.
• Erdoğan, Ü. ve L. Pırlak, 2005. Ülkemizde Dut (Morus spp.) Üretimi ve Değerlendirilmesi. Alatarım 4(2):38–43.
• Erenoğlu, B., M.E. Ergun, E. Özdemir ve L. Pırlak, 2000. Çilek ve Diğer Üzümsü Meyveler (Ahududu, Böğürtlen, Frenküzümü, Yaban Mersini) Raporu, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Bitkisel Üretim Özel İhtisas Komisyonu Meyvecilik Alt Komisyon Raporu, DPT: 2649–ÖİK: 657, 2001, Ankara.
• Flamini, G., P.L. Cioni, I. Morelli, S. Maccioni and R. Baldini, 2004. Phytochemical Typologies in Some Populations of Myrtus communis L. On Caprione Promontory (East Liguria, Italy). Food Chemistry, 85, 599–604.
• Gothein, M.L., 1928. A History of Garden Art. London & Toronto, New York: J.M. Dent; Dutton.
• Hickey, M. and C. King, 1988. 100 Families of Flowering Plants. 2nded. Cambridge University Press, New York.
• Jamoussi, B., M. Romdhane, A. Abderraba, B.B. Hassine and A.E. Gadri, 2005. Effect of Harvest Time on the Yield and Composition of Tunisian Myrtle oils. Flavour and Fragrance Journal, 20, 274–277.
• Jashemski, W.F., 1987. Recently Excavated Gardens and Cultivated Land of the Villas at Boscoreale and Oplontis, (Ed.) Macdougall, E.B, Dumbarton Oaks symposium on Ancient Roman Gardens, Washington, 31–75.
• Kikuchi, T., M. Nihei, H. Nagai, H. Fukushi, K. Tabata, T. Suzuki and T. Akihisa, 2010. Albanol A from the Root Bark of Morus alba L. Induces Apoptotic Cell Death in HL60 Human Leukemia Cell Line. Chemical & Pharmaceutical Bulletin. 58, 568–571.
• Oğur, R., 1994. Mersin Bitkisi (Myrtus communis L.) Hakkında Bir İnceleme. Çevre Dergisi 10, 21–25.
• Özer, E., 2000. Gilaburu (Viburnum opulus L.) nun Yeşil Çelikle Çoğaltılma İmkanlarının Araştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. 2–60.
• Park, K.M., J.S. You, H.Y. Lee, N.I. Baek and J.K. Hwang, 2003. Kuwanon G: an Antibacterial Agent from The Root Bark of Morus alba Against Oral Pathogens. J. Ethnopharmacol., 84: 181–185.
• Schaffner, J.H., 1919. The Nature of The Diecious Condition in Morus alba and Salix Amygdaloides. Ohio Journal of Science 18:101–125.
• Seeram, N.P., L.S. Adams, S.M. Henning, Y. Niu, Y. Zhang, M.G. Nair and D. Heber, 2005. In vitro Antiproliferative, Apoptotic and Antioxidant Activities of Punicalagin, Ellagic acid and a Total Pomegranate Tannin Extract are enhanced in Combination with Other Polyphenols as Found in Pomegranate Juice. Journal of Nutritional Biochemistry 16(6):360–367.
• Taylor, P.E., G. Card, J. House, M.H. Dickinson and R.C. Flagan, 2006. High–speed Pollen Release in The White Mulberry Tree, Morus alba L. Sex. Plant Reprod. 19(1):19–24.
• Uzun, H.I. ve Z.K. Elinç, 2015. Bağcılık. (Ed.) Korkut, T. Arkeoloji, Epigrafi, Jeoloji, Doğal ve Kültürel Peyzajı Yapısıyla Tlos Antik Kenti ve Teritoryumu, Chapter: Bağcılık, Ed.: Taner Korkut, Seydikemer Kaymakamlığı Yayınları, 489–496.
• Velioğlu, Y.S., L. Ekici and E.S. Poyrazoğlu, 2006. Phenolic Composition of European Cranberrybush (Viburnum opulus L.) Berries and Astringency Removal of its Commercial Juice. Int. J. Food Sci. Technol. 41:1011–1015.
• Weaver, R.J., 1976. Grape Growing. A. Wiley Interscience Pub. New York.