Ceviz Seleksiyon Çalışmalarında Kullanılan Pomolojik Kalite Parametrelerinde Temel Bileşen Analizi (TBA) İle Durum Değerlendirmesi

Year 2016, Volume: 45 Issue: (Özel Sayı 1) 7. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 39 - 46, 31.03.2016

Faik Ekmel Tekintaş , Engin Ertan , Gülsüm Alkan

Abstract

Ülkemizin çeşitli yörelerinde kapsamlı veya nokta seleksiyonları şeklinde yürütülmüş olan çalışmalarda araştırıcıların üstün özellikli genotipleri seçerken dikkate aldıkları meyve kalite kriterlerini Temel Bileşen analizi (Principle Component analysis) yoluyla irdeleyerek, veri indirgemesi yapmak, seleksiyon çalışmalarında kullanılan seçim kriterlerine standart önermek ve araştırıcıların iş yoğunluğunu azaltmak amacı ile yürütülmüş olan bu çalışmada, materyal olarak Ankara, Ermenek, Gevaş, Bitlis, Erzincan, Mardin- Diyarbakır, Mazıdağı, Ödemiş, Şebinkarahisar, Van, Çorum, Kemah, Niksar, Sultandağı cevizlerinin seleksiyonlarında saptanmış olan üstün özellikli genotiplerin meyve eni, meyve boyu, meyve yüksekliği, kabuklu meyve ağırlığı, iç ağırlığı, randıman, kabuk kalınlığı gibi özelliklerine ait ortalama değerler kullanılmıştır. Gerçekleştirilen Temel Bileşen analizlerinde genellikle 2 veya 3 temel bileşen ortaya çıkmış, 1. temel bileşen toplam varyasyonun en büyük kısmını oluşturmuş, bu varyasyonda da meyve ağırlığı, meyve eni, meyve boyu ve iç ağırlığı gibi kantitatif meyve özelliklerinin ayırt edici seleksiyon kriterleri olarak ön plana çıktığı gözlenmiştir.

Keywords

Ceviz , seleksiyon , temel bileşen analizi

Assessment of Quality Parameters in Walnut Selection Studies by Principle Component Analysis (PCA)

Abstract

There have been walnut selection studies in various regions of Turkey. In these studies, researchers consider various fruit quality criteria for selecting good genotypes. In this study quantitative fruit quality criteria were investigated through Principle Component Analysis (PCA) in this research. The aim was that to make data reduction to suggest standard selection criteria using in selection studies, and to reduce work loud of researchers. In this study, average values of some characteristics such as fruit width, fruit length, fruit height, nut weight, kernel weight, yield, shell thickness in superior genotypes obtained from walnut selections in Ankara, Ermenek, Gevaş, Bitlis, Erzincan, Mardin-Diyarbakır, Mazıdağı, Ödemiş, Şebinkarahisar, Van, Çorum, Kemah, Niksar, Sultandağı, were used as materials. While two or three principle components were obtained for conducting PCA, the first component occupied the largest portion of the variation. Some quantitative fruit characteristics such that nut weight, width, length, kernel weight were observed to come forward as discriminating selecting criteria in this variation.

Keywords

Walnut , selection , principles component analysis

References

• Akça, Y., 1993. Gürün cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Akça, Y., Muratoğlu, F., 1996. Ahlat ceviz popülasyonu içinde üstün nitelikli ceviz tiplerinin (Juglans regia L.) seleksiyonu üzerinde bir araştırma. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, Samsun, s:388–393.
• Akça,Y., Şen, S.M., 1996. Van/Bahçesaray ceviz (Juglans regia L.) populasyonu içinde genetik değişkenlik ve üstün nitelikli ceviz tiplerinin seleksiyonu üzerinde bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6(2):51-60.
• Aslansoy, B., Kalyoncu İ.H., 2012. Sultandağı (Afyon) yöresi cevizlerinin seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Yüksek Lisan Tezi. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Avcı, N., Güner, S., Altun, L., 2001. Artvin’de ceviz (Juglans regia L.) seleksiyon çalışmaları. Türkiye 1. Ulusal Ceviz Sempozyumu, s:46-51, Tokat.
• Balta, M.F., Doğan, A., Kazankaya, A., Özrenk, K., Çelik, F., 2007. Pomological definition of native walnuts (Juglans regia L.) grown in central Bitlis. J. of Biol. Sci., 7(2):442-444.
• Beyhan, Ö., 1993. Darende cevizlerinin seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,Van.
• Bilgen, Y., Akça, Y., 2012. Kemah cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Boruzan, L., Balta, M.F., 2011. Çorum merkez ilçede yetişen ceviz genotiplerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Gün, A., Aşkın, M.A., 1995. Çameli ve Bozkurt cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Gün, A., Aşkın, M.A., 1998. Küçük Menderes havzasi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Iezzoni, A.F., Pritts, M.P., 1991. Applications of principal component analysis to horticultural research. HortScience, 26(4):334–338.
• Kantilal, V.M., Kent, J.T., Bibby, J.M., 1979. Multivariate Analysis. Academic Press, London, ISBN:0-12-471252-5.
• Karadeniz, T., Şişman, T., 2015. Giresun Şebinkarahisar Cevizleri. ISBN:978-60589150-6-0. ÜÇM Yayınları.
• Karadeniz, T., Şahinbaş, T.B., 1996. Çatak’ta yetiştirilen cevizlerin (Juglans regia L.) meyve özellikleri ve ümitvar tiplerin seçimi. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu. Ondokuzmayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi, s:317-323, Samsun.
• Kazankaya, A., Şahinbaş, T., Yılmaz, M., Tekintaş, F.E., 2003. Çatak yöresi cevizlerinin meyve özellikleri. Türkiye 4. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 8-12 Eylül 2003, s:144-146.
• Küden, A., Kaşka, N., Türemiş, N., 1995. Walnut selection in Middle Taurous Mountains. Proceeding of the 3. Int. Walnut Cong. Acta Hort., 442:117-120, Alcobaça, Portugal.
• Muradoğlu, F., Balta, F., 2010. Ahlat (Bitlis) yöresinden selekte edilen cevizlerin (Juglans regia L) bazi fiziksel ve kimyasal özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 20(1):41-45.
• Oğuz, H.İ., Aşkın, M.A., 1998. Ermenek yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Ölez, H., 1971. Marmara Bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ankara.
• Özkan, Y., 1993. Tokat merkez ilçe cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Özrenk, K., Kazankaya, A., Balta, M.F., Yılmaz, M., Muradoğlu, F., 2005. Erzincan’da tohumdan yetiştirilen cevizlerin meyve özelliklerinin tanımlanmasi. Bahçe Ceviz 34(1):133-139.
• Sneath, P.H.A., Sokal, R.R., 1973. Numerical Taxonomy: the Principles and Practice of Numerical Classification. San Francisco, CA: W.H. Freeman.
• Şen, S.M., 1980. Kuzeydoğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Doçentlik Tezi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Erzurum.
• Şen, S.M., Tekintaş, F.E., 1992. A study on the selection of Adilcevaz walnuts. Acta Horticulturae 317:171-174.
• Şimsek, M., 2010. Physical and chemical properties of superior walnut types in cermik and cungus populations. IJNES, 4(1):89-94.
• Şimşek, M., Osmanoğlu, A., 2010. Mazıdağı (Mardin) yöresindeki doğal cevizlerin (Juglans regia L.) seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 20(2):131-137.
• Şimşek, M., Yılmaz, K.U., Demirkıran, A.R., 2010. Selection and determination of some significant properties of superior walnut genotypes. Scientific Research and Essays, 5(19):2987-2996.
• Ünver, H., Çelik, M., 2005. Ankara yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı. Bahçe Ceviz 34(1):83-89.
• Yarılgaç, T., Balta, M.F., Kazankaya, A., Özrenk, K., 2005. Van merkez ilçede tohumdan yetiştirilen cevizlerin (Juglans regia L.) morfolojik ve pomolojik özellikleri. Bahçe Ceviz 34(1):101107.
• Yarılgaç, T., Şen, S.M., 1997. Gevaş yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar (Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Yılmaz, S., Akça, Y., 2007. Geç yapraklanan ve yan dallarda yüksek oranda meyve veren yeni ceviz tiplerinin (Juglans regia L.) seleksiyon ıslahı (Doktora Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.