Damla Sakızına (Pistacia lentiscus L. var. Chia Duham.) Anaç Olarak Kullanılabilecek Pistacia Türleri

Year 2016, Volume: 45 Issue: (Özel Sayı 1) 7. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 230 - 235, 31.03.2016

Mehmet Tutar , Deniz Aksoy , Celal Şafak Fatih Çiçek

Abstract

Sakız (Pistacia lentiscus L.) ülkemizde Ege ve Akdeniz Bölgelerinin kıyı kesimlerinde doğal olarak bulunmaktadır. Bu türün Yunanistan’ın Sakız Adası ve İzmir’in Çeşme İlçesinde bulunan ve kültürü yapılan bir varyetesinin (Pistacia lentiscus L. var. Chia Duham.) reçinesinden damla sakızı elde edilmektedir. Bu çalışmada üretimi oldukça zor olan kültür sakızının farklı Pistacia anaçlarına aşılanarak çoğaltımı hedeflenmiştir. Bu amaçla ülkemizde doğal yayılış gösteren P.vera L., P.lentiscus L., P.atlantica L., P.terebinthus L. ve P.khinjuk Stocks. anaçlık materyal olarak kullanılmıştır. Bu türlerin tohum çimlenme özellikleri, çöğür gelişimleri, aşı tutma oranları ve fidan gelişimleri izlenmiştir. 2. gelişme periyodunun sonunda P.atlantica ortalama 75.5 cm ile en uzun bitki boyuna ulaşırken en iyi gövde çapı 8.1 mm ile P.lentiscus’tan elde edilmiştir. En az yan dal veren tür ise ortalama 1.2 adet ile P.khinjuk olmuştur. Aşı tutma oranı bakımından P.khinjuk %45.8, P.atlantica %45.3 ve P.terebinthus %44 ile ilk sıralarda yer alırken P.lentiscus %3 ile son sırada kalmıştır. Türlerin hiç birinde kayda değer bir çimlenme problemiyle karşılaşılmazken çöğür ve fidanların kök ve gövde gelişme özellikleri ile aşı tutma oranları bakımından P.atlantica damla sakızı için en uygun anaç olarak kendini göstermektedir.

Keywords

Damla sakızı , Pistacia , aşı

Pistacia Species can be Used as Rootstocks for Mastic Tree (Pistacia lentiscus L. Chia Duham.)

Abstract

Mastic tree (Pistacia lentiscus L.) is a natural plant on the coastal area of Aegean and Mediterranean Region in our country. Mastic gum is obtained from resin of a variety (Pistacia lentiscus var. Chia Duham.) of this species, situated in Chios and Çeşme County of İzmir City. This study aimed to different Pistacia rootstock grafting propagation of culture mastic tree which is hardly propagated. P.vera L., P.lentiscus L., P.atlantica L., P.terebinthus L. and P.khinjuk Stocks. are used for rootstock material. They are natural species in Turkey. Seed germination characteristic seedling development and grafting rate of this species examined. P.atlantica with the longest average length of 75.5 cm reached at the end of the second vegetation period. Best stem with a diameter of 8.1 mm was obtained from P.lentiscus. The species with the least side branch was an average of 1.2 units P.khinjuk. P.khinjuk, P.atlantica and P.terebinthus are took place in first order with 45.8%, 45.3% and 44% grafting rate. P.lentiscus is the last one with 3% rate. All species seeds can germinate easily. P.atlantica was found the most use full rootstock as development properties for mastic tree.

Keywords

Mastic tree , Pistacia , grafting

References

• Atlı, H.S., Arpacı, S., Ayanoğlu, H., 1999. Comparison of seedling characteristics of some Pistacia species. Annual Report, Pistachio Res. Ins., Gaziantep. pp:215-218.
• Atlı, H.S., Arpacı, S., Akgün, A., Kaşka, N., Eskalen, A., Can, C., Özgüven, A.I., Küsek, M., Karadağ, S., Sarpkaya, K., 2002. Pistacia khinjuk Stocks.’un Pistacia cinsinin değişik türleri arasında kontrollü melezleme yolu ile sulu koşullarda Antep fıstıkları için anaç ıslahı. Tübitak, Proje No: Togtag/Tarp-2190, Sonuç raporu.
• Baytop, T., 1984. Sakız. Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi. s:362-365.
• Benhammou, N., Bekkara, F.A., Panovska, T.K., 2008. Antioxidant and antimicrobial activities of the Pistacia lentiscus and Pistacia atlantica extracts. African J. Pharmacie Pharmacology, 2(2):2228.
• Çalar, N., 2013. Sakız Ağacı (Pistacia lentiscus L.)’nın Pıstacıa Anaçları (Pistacia vera L., Pistacia khinjuk Stocks, Pistacia atlantica Desf., Pistacia terebinthus L.) üzerine In Vıtro mikroaşılanması. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniv., Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji ABD.
• İsfendiyaroğlu, M., 1999. Sakız ağacının (Pistacia lentiscus var. Chia Duham.) çelikle çoğaltılması ve kök oluşumunun anatomik–fizyolojik incelenmesi üzerine araştırmalar. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri ABD.
• Karakır, N., İsfendiyaroğlu, M., 1999. Sakız ağacının (Pistacia lentiscus var. Chia Duham.) çelikle çoğaltılması ve kök oluşumunun anatomik–fizyolojik incelenmesi üzerine araştırmalar. TÜBİTAK, TOGTAG 1511, Sonuç raporu.
• Koç, İ., 2011. Sakız ağacının (Pistacia lentiscus) in vitro koşullarda mikroçoğaltımı ve saklanması. Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, Gebze.
• Parlak, S., Akbin, N.A., 2009. Sakız (Pistacia lentiscus var. Chia (Duham)’ın aşılama yoluyla çoğaltılması. Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Proje Raporları, Proje No:15.2110/2008-2010.
• Şenyay, D., 2008. Sakız ağacının (Pistacia lentiscus L.) in vitro koşullarda rejenerasyonu üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Ens. Biyomühendislik ABD.
• Taşkın, T., İnal, A., 2005. Sakız ağacı (Pistacia Lentiscus var. Chia (Duham)’nın in vitro mikro çoğaltımı üzerine araştırmalar. Anadolu J. of AARI, 15(1):1-15.