Kızılcık Genetik Kaynaklarında Bulunan Bazı Çeşit ve Tiplerin Pomolojik Özellikleri

Year 2016, Volume: 45 Issue: (Özel Sayı 1) 7. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 335 - 340, 31.03.2016

Nesrin Aktepe Tangu , Mehmet Emin Akçay , Erol Yalçınkaya

Abstract

Türkiye birçok meyve türünün gen merkezi ve meyvecilik kültürünün beşiğidir. Ülkemiz bu denli derin bir meyvecilik kültürüne sahip olmasına rağmen, birçok meyve türlerinde halen standart yetiştiriciliğe geçilememiştir. Kızılcık da bu meyve türlerindendir. Türkiye, pek çok meyve türünün olduğu gibi kızılcığın da anavatanı bölgeleri içerisinde yer alması nedeniyle, zengin bir kızılcık popülasyonuna sahiptir. Bu zengin popülasyon ülkemizde çeşitli seleksiyon çalışmalarıyla taranmıştır. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde yürütülen çalışmalarda ise ilk aşamada Bolu, Düzce, Zonguldak, Bartın ve Karabük illerinde kızılcık seleksiyonu yapılmış, ardından Bilecik, Bursa, Çanakkale ve Yalova illerinde seleksiyon tamamlanmıştır. Bu çalışmalardan elde edilen tipler ile Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde “Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirilmesi” projesi kapsamında bir parsel oluşturulmuştur. Bu çalışmalardan elde edilen iki kızılcık tipi 2010 yılında ‘Erolbey 77’ ve ‘Yalçınkaya 77’ isimleriyle tescil edilmiş ve ülkemizin ilk tescilli kızılcık çeşitleri olarak “Milli Çeşit Listesi”ne girmiştir. Bu çalışma genetik kaynaklarımızda mevcut bu iki çeşit ve bazı tiplerin pomolojik özelliklerini kapsamaktadır.

Keywords

Kızılcık , genetik kaynak , seleksiyon , pomoloji

Pomological Characteristics of Some Varieties and Cornelian Cherry Types In Genetic Resources

Abstract

Turkey is the gene center of many fruit species and fruit culture. Although our country has such a profound fruit culture, it has not been still started to standard cultivation in many fruit species. Kızılcık is one of these fruit species, too. Turkey has a rich cornelian cherry population because it is homeland of cornelian cherry as a lot of fruit species as. This rich population in our country was scanned with various selection studies. In the studies conducted in Atatürk Horticultural Central Research Institute at the first stage cornelian cherry selection was made in Bolu, Düzce, Zonguldak, Bartin and Karabük, then selection was completed in Bilecik, Bursa, Canakkale and Yalova. With types obtained from these studies, a plot was established in Atatürk Horticultural Central Research Institute under "Fruit Genetic Resources Preservation and Evaluation" Project. Two genotypes obtained from this study in 2010 have been registered as 'Erolbey 77' and '77 Yalçınkaya' and is entered into "National Variety List" as the first registered cornelian cherry varieties of Turkey. This study contains pomological characteristics of these two varieties and some genotypes in our genetic resources.

Keywords

Cornelian cherry , genetic resource , selection , pomology

References

• Ercişli, S., 2004. Cornelian cherry germplasm resources of Turkey. J. of Fruit and Ornamental Plant Research, 12:87–92.
• Eriş, A., Soylu, A., Barut, E., Dalkılıç, Z., 1992. Bursa yöresinde yetişmekte olan kızılcık çeşitlerinde seleksiyon çalışmaları. Türkiye I.Ulusal Bahçe Bit. Kong. Cilt I.: 503-507.
• Genç, C., 2015. Giresun merkez ilçede kızılcık (Cornus mas L.) seleksiyonu. (Yüksek Lisans Tezi), Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, 71 s.
• Gerçekçioğlu, R., 1998. Tokat merkez ilçede doğal olarak yetişen kızılcıkların (Cornus mas L.) seleksiyonu üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Sayı 1.
• Güleryüz, M., Bolat, İ., Pırlak, L. 1998. Selection of table cornelian cherry (Cornus mas L.) types in Çoruh valley. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 22:357-364.
• Güleryüz, M., Pırlak, L., 1996. Türkiye'de kızılcık (Cornus mas L.) yetiştiriciliği. Derim, 13 (3):129-136.
• Günöven, Z., 1947. Malatya’da yetiştirilen kızılcık tiplerinin pomolojisi. Gözlem Raporu, Malatya (Yayımlanmamış).
• Kalkışım, Ö., Odabaş, F., 1994. Samsun'un Vezirköprü ilçesinde kızılcık'ın (Cornus mas L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde bir araştırma. O.M.Ü. Zir. Fak. Der. 9(1):57-64.
• Kalkışım,Ö., Karadeniz, T., Balta, F., 1996. Vezirköprü’de yetişen kızılcık (Cornus mas L.) tiplerinde bazı olgunluk parametreleri arasındaki ilişkiler. YYÜ Zir. Fak. Dergisi, 6 (1):205-215.
• Karadeniz, T., 1995. Görele’de (Giresun) yetişen kızılcıkların seleksiyonu üzerine bir araştırma. Bahçe, 24(1-2):36-44, Yalova.
• Klimenko, S.V.; Skripka, E.V.; Zholtonoga, D.D., 1988. Morphological diversity of the fruits
• and endocarps of breeding material of Cornus mas L., Introduksiye ý Akklimatizatsiye Rastenii. 80-84. Kiev.
• Pırlak, L., 1993. Uzundere, Tortum ve Oltu ilçelerinde doğal olarak yetişen kızılcıkların (Cornus mas L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde bir araştırma. (Doktora Tezi). Atatürk Üniv. Fen Bil. Ens. Bahçe Bit. ABD. 154 sayfa.
• Türkoğlu, N., Gazioğlu, R.İ., Kör, M., 1999. Konya’nın Derebucak ilçesinde yetişen kızılcıkların (Cornus mas L.) seleksiyonu üzerine bir ön çalışma. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. 14-17 Eylül.1999. Ankara s:768-771.
• Yalçınkaya E., Kaşka, N., Karabat, S., Güloğlu, U., 1994. Kızılcık çeşit seleksiyonu (Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Doğu Toroslar Dilimi). Sonuç Raporu (Yayınlanmamış). Malatya.
• Yalçınkaya, E., 1999. Batı Karadeniz Bölgesinin bazı illerinde kızılcık (Cornus mas L.) seleksiyonu. (Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 120s.
• Yaltırık, F., 1981. Dendroloji 1, İstanbul Üniv. Orman Fak. Yay. 299:72-73.