Bingöl Yöresinde Doğal Olarak Yetişen Cevizlerin (Juglans regia L.) Seleksiyonu

Year 2016, Volume: 45 Issue: (Özel Sayı 1) 7. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 517 - 526, 31.03.2016

Cafer Kalan Ferhad Muradoğlu

Abstract

Bu araştırma, Bingöl merkez ve ilçelerinde tohumdan yetişen ceviz popülâsyonu içerisinde ümitvar genotiplerin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla, tohumdan yetişen 126 genotipten meyve örneği alınarak seleksiyon kriterleri doğrultusunda 40 adet ümitvar genotip selekte edilmiştir. Selekte edilen genotiplerde meyve eni 27.02-36.23, meyve boyu 28.60-44.06 mm, meyve yüksekliği 25.68 -34.97 mm, kabuk kalınlıkları 0.85-2.00 mm olarak belirlendi. Ümitvar genotiplere ait meyve ağırlıkları 9.98-15.75 g, iç ağırlıkları 5.05-6.87 g, iç oranları %38.41-54.54, yan dallarda meyve tutma oranı %20-100 ve ağaç başına verim 15-110 kg belirlenmiştir. Seçilen genotiplerde en erken yapraklanma 22-24 Nisan tarihinde geç yapraklanma ise 1-3 Mayıs tarihinde gerçekleşmiştir. Selekte edilen genotiplerin 29’unun protoandrous, 8’inin protogenous ve 3’ünün homogamous karakterde çiçeklendiği ve hasat tarihlerinin 25-30 Eylül-12-14 Ekim tarihleri arasında gerçekleştiği gözlemlenmiştir. Ümitvar genotipler ceviz gen kaynaklarının korunması ve ceviz konusunda yapılacak çalışmalara kaynak oluşturması açısından önemli bulunmuştur.

Keywords

Ceviz , seleksiyon , Bingöl , verim

Selection of Walnuts (Juglans regia L.) Naturally Grown In Bingöl

Abstract

This study was carried out in order to determine the walnuts with superior characteristics within the existing population from seed origin in the Bingöl province. The 40 promising selections were determined by taking nut samples from 126 genotypes with seed origin. In selected genotypes, nuts width, nuts size, nuts length and shell thickness were determined between 27.02-36.23 mm, 28.60-44.06 mm, 25.68-34.97 mm and 0.85-2.00 mm respectively. İn promising genotypes, nut weights were between 9.98-15.75 g, kernel weights were between 5.05-6.87 g, kernel ratios were between 38.41-54.54%. Lateral fruit bearing percentages were between 20-100% and yields per tree were between 15-110 kg, leaf time were observed at 22-24 April (first leaf) and late 01-03 May (late leaf) in selected genotypes. Flowering habits of selected genotypes were determined protandrous in 29 genotypes, protogenos in 8 genotypes and homogamous in 3 genotypes and harvest time were observed late September and early October. Promising genotypes were found important for protection of walnut genetic resources and will contribute to references for forthcoming studies on walnut study.

Keywords

Walnut , selection , Bingöl , yield

References

• Abdiş, A., 2010. Kastamonu ili, Taşköprü, Tosya ve Daday ilçelerinde yetiştirilen cevizlerin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Akça, Y., 1993. Gürün cevizlerinin (Juglans regis L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar Doktora Tezi., Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Akça, Y., 1995. Cevizlerde dikogami ve dikogaminin verim ve meyve özellikleri ile ilişkisi. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 1:454-457, 3-6 Ekim, Adana.
• Akça, Y., 2001. Ceviz Yetiştiriciliği. Arı Ofset Matbaası. 356s. Tokat.
• Akça, Y., 2009. Ceviz Yetiştiriciliği. ISBN:9759749807. Ankara.
• Aşkın, M.A., Gün, A., 1995. Çameli ve Bozkurt cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. 1:461-463, Adana.
• Balcı, İ., 1999. İkizdere (Rize) yöresi cevizlerinin seleksiyonu. Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Çelebioğlu, G., 1978. Ceviz. Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Eğitim Merkezi, Yayın No:43-48. Yalova.
• Germain, E., 1986. Walnut breeding in France. Survey and Outlook. Plant Breeding Abstract 056-11067.
• McGranahan, G., Fgrde, H.I., Snyder, R.G., Sibbert, G.S., Wilnur, R., Hasey, J., Romos, D., 1992. Tulare Persian walnut. Hortscience, 27(2):186187.
• Muradoğlu, F., 2005. Hakkâri merkez ilçe ve Ahlat (Bitlis) yöresinde tohumdan yetişmiş ceviz (Juglans regia L.) popülasyonunda genetik değişkenlik ve ümitvar genotiplerilerin seleksiyonu. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van. 157s.
• Nenjuhin, N.N., 1971. Selection of plus trees of the walnut in the Ukraine plant. Breeding Abst. 41(1):187.
• Oğuz, H.İ., 1998. Ermenek yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van. 120s.
• Osmanoğlu, A., 1998. Posof (Ardahan) yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, 58s.
• Ölez, H., 1971. Marmara Bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Merkezi, Yalova.
• Özkan, Y., 1993. Tokat merkez ilçe cevizlerinin seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Pandele, I., 1968. Biochemical characterization of the principal varieties and types of walnut, almond, hazel in Romania and determination of general metabolic correlations specific to nuts. Plant Breeding Abtracts 38(4):871.
• Reis, S., 2010. Trabzon ili cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Seçilmiş, M., 1997. Adıyaman-Şanlıurfa-Mardin cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, 70s.
• Serdar, Ü., Demir, T., Beyhan, N., 2001. Camili yöresinde (Artvin-Borçka) ceviz (Juglans regia L.) seleksiyonu. Türkiye 1. Ulusal Ceviz Sempozyumu, Tokat.
• Serr, E.F., 1962. Selecting suitable walnut varieties. California Agricultural Experiment Station, 144p, Davis California.
• Şahin, İ., Akbaş, H., 2001. Farklı yöre ve çeşitlerden derlenen cevizlerin teknolojik özelliklerinin araştırılması Türkiye 1. Ulusal Ceviz Sempozyumu, s:104-114, 5-8 Eylül, Tokat.
• Şen, S.M., 1986. Ceviz Yetiştiriciliği Eser Matbaası 232 s. Samsun.
• Şen, S.M., 1980. Kuzey Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar. Doçentlik Tezi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Erzurum.
• Şen, S.M., Tekintaş, F.E., 1992. A study on the selection of Adilcevaz walnuts. Acta Horticulturae 317: 171-174.
• Yarılgaç, T., 1997. Gevaş yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, 152s.
• Yaviç, A., 2000. Bahçesaray yöresel cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar. Doktora Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.