Bazı Kızılcık (Cornus mas L.) Tiplerinde Çiçek Tozu Üretim Miktarları, Canlılık ve Çimlenme Düzeyleri ile Meyve Tutumu Arasındaki İlişkiler

Year 1997, Volume: 26 Issue: 1-2, 21 - 28, 31.12.1997

Lütfi Pırlak

Abstract

Bu çalışmada Erzurum ili Uzundere ilçesinde bulunan 5 farklı kızılcık tipine (25-Uz-34, 25-Uz-39, 25-Uz-43, 25-Uz-53, 25-Uz-61) ait çiçek tozlarının canlılık ve çimlenme düzeyleri, çiçek tozu üretim miktarları ve çiçek tozlarının morfolojik homojenlik değerleri belirlenmiştir. Çiçek tozu canlılık değerlerini belirlemek amacıyla TTC ve IKI testleri uygulanmıştır. Çiçek tozu çimlendirme denemelerinde %0, %5, %10, %15, %20 ve %25’lik sakaroz ile %0.03, %0.05, %0.1 ve %0.2’lik borik asit konsantrasyonları kullanılmıştır. Çiçek tozu üretim ve homojenlik miktarları “Hemasitometrik Yöntem”le belirlenmiştir. Bahçe koşullarında serbest tozlanma, kendileme ve karşılıklı yapay tozlama ile meyve tutum değerleri de belirlenmiştir. Tiplerin çiçek tozu canlılık değerleri genellikle yüksek bulunmuştur. En yüksek çiçek tozu çimlenmeleri %15 ve %20’lik sakaroz ve %0.03’lük borik asit konsantrasyonlarında bulunmuştur. Çiçek tozu üretim miktarı en fazla olan tip 25-Uz-53’dür. Çiçek tozlarının morfolojik homojenlik değerleri de %92.39 ile %95.96 arasında değişim göstermiştir. Kızılcık tiplerin kendilenmesinde meyve tutumunun düşük olduğu ve karşılıklı tuzlamalar ile meyve tutumunun arttığı belirlenmiştir.

Keywords

Kızılcık , Cornus mas L. , Çiçek Tozu , Çimlenme , Meyve

The Relationship Between the Production, Viability and Germination Capacity of Pollen and Fruit Set in Some Cornelian Cherry (Cornus mas L.) Types

Abstract

In this study, the pollen grains of 5 different cornelian cherry types (25-Uz-34, 25-Uz-39, 25-Uz-43, 25-Uz-53, 25-Uz-61) in Uzundere district of Erzurum were tested for the determination of viability, germination rates, pollen production levels and morphologically homogeneity. Viability of the pollens were determined by TTC and IKI tests. Pollen germination experiments with “hanging drop” method in sucrose solutions of; 0%, 5%, 10%, 15%, 20% and 25% and in 0.03, 0.05, 0.1 and 0.2% boric acid concentrations. In addition, pollen production and morphologically homogeneity were determined by using “hemacytometric method”. The percentage of fruit-set obtained from free-, self and cross-pollination experiments determined. The pollen viability of all types used in this study obtained in high ratios. Pollen germination rates were the highest in 15% and 20% sucrose and 0.03% boric acid solutions. The highest pollen production level was obtained from the 25-Uz-53 types. The morphologically homogeneity levels of pollen were changed 92.39-95.96% in types. The percentage of fruit set obtained from self-pollination experiments were low and which increase cross-pollination.

Keywords

Cranberry , Cornus mas L. , Pollen , Germination , Fruit

References

• Akçay, M.E. ve R. Özçağıran, 1995. Büyümeyi Etkileyici Bazı Kimyasal Maddelerin Kirazlarda Çimborusu Gelişmesi ve Meyve Tutumuna Etkileri Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 32(2):241-247.
• Anonim, 1995. Tarımsal Yapı ve Üretim, 1993. Başbakanlık D.İ.E. Yayınları. Ankara.
• Bolat, İ. ve M. Güleryüz, 1994. Bazı Kayısı Çeşitlerinde Polen Canlılık ve Çimlenme Düzeyleri ile Bunlar Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 25(4):344-353.
• Darrow, G.M., 1975. Minor Temperate Fruits. Advances in Fruit Breeding (Ed. J. Janick, J.N. Moore). Purdue Univ. Press, West Lafayette, Indiana, pp:269-284.
• Dokuzoğuz, M., 1964. Bazı Önemli Armut Çeşitlerinin Döllenme Biyolojisi Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1(2):64-84.
• Düzgüneş, O., T. Kesici ve F. Gürbüz, 1983. İstatistik Metotları-1. Ankara Üniversitesi, Ankara. 218 s.
• Düzgüneş, O., T. Kesici, O. Kavuncu ve F. Gürbüz, 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları-2). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:1021. Ankara. 381 s.
• Eti, S., 1990. Çiçek Tozu Miktarını Belirlemede Kullanılan Pratik Bir Yöntem. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 5(4):49-58.
• Eti, S., 1991. Bazı Meyve Tür ve Çeşitlerinde Değişik in vitro Testler Yardımıyla Çiçek Tozu Canlılık ve Çimlenme Yeteneklerinin Belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6(1):69-81.
• Eti, S., 1998. Yabancı Kökenli Bazı Armut Çeşitlerinin Döllenme Biyolojileri Üzerinde Araştırmalar. Bahçe Dergisi 25 (1-2): 11-19.
• Eti, S. and R. Stösser, 1988. Fruchtbarkeit der Mandarinensorte “Clementine” (Citrus reticulata Blanco.), I. Polenqualitat und Pollenschauchwachstum. Gartenbauwiss. 53(4):160-166.
• Eti, S., N. Kaşka, Ş. Kurnaz ve M. Kılavuz, 1990. Bazı Yerli Yenidünya (Eriobotrya japonica Lindl.) Çeşitlerinde Çiçek Tozu Üretim Miktarı, Canlılık Düzeyi ve Çimlenme Yeteneği ile Meyve Tutumu Arasındaki İlişkiler. Doğa Türk Tarım ve Orman Dergisi 14(4):421-431.
• Eti, S., S. Paydaş, A.B. Küden, N. Kaşka, Ş. Kurnaz ve M. Ilgın, 1995. Adana Ekolojik Koşullarında Denenen Bazı Seçilmiş Badem Tipleri ve Texas Çeşidinde Çiçek Tozu Canlılık, Çimlenme Yeteneği ve Üretim Miktarı ile Çiçek Tozu Çim Borusu Büyümesi Üzerinde Araştırmalar. Doğa Türk Tarım ve Orman Dergisi (Baskıda).
• Ferrari, T.E. and D.N. Wallace, 1975. Germination of Brassica Pollen and Expression of Incompatibility in vitro. Euphytica, .24:757-765.
• Garcia, J.E., J. Egea, L. Egea and T. Berenguer, 1990. The Floral Biologic of Certain Apricot Cultivars in Murcia. Hort. Abs. 60(12):9607.
• Güleryüz, M., 1977. Erzincan’da Yetiştirilen Bazı Önemli Elma ve Armut Çeşitlerinin Pomolojileri ile Döllenme Biyolojileri Üzerinde Araştırmalar. Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 179 s.
• Norton, J.D., 1966. Testing of Plum Pollen Viability with Tetrazolium Salts. Proc. Amer. Soc. Hort. Set 89:132-134.
• Odabaş, F., 1976. Erzincan’da Yetiştirilen Bazı Önemli Üzüm Çeşitlerinin Floral Gelişme Devrelerinin Tetkiki ile Gözlerin Bulundukları Yere Göre Verimliliğin Saptanması ve Bu Çeşitlerin Döllenme Biyolojileri Üzerinde Araştırmalar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:219. Erzurum. 130 s.
• Özbek, S., 1977. Genel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:111. Adana. 386s.
• Parfitt, D.E. and S. Ganeshan, 1989. Comparison of Procedures for Estimating Viability of Prunus Pollen. HortScience, 24(2):354-356.
• Paydaş, S., S. Eti ve M. Erkuş, 1995. Yeni Bazı Çilek Çeşitlerinde Çiçek Tozu Canlılık ve Çimlenme Düzeyleri ile Üretim Miktarları Üzerinde Araştırmalar. Doğa Türk Tarım ve Orman Dergisi (Baskıda).
• Pırlak, L. ve M. Güleryüz, 1995. Uzundere, Tortum ve Oltu İlçelerinde Doğal Olarak Yetişen Kızılcıkların (Cornus mas L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 1(Meyve):258-262.
• Stösser, R., 1984. Untersuchungen über die Befruchtungsbiologie und Pollen Produktion Innerhalb der Gruppe Prunus domestica. Erwerbobstbau 26:110-115.
• Ülkümen, L., 1938. Malatya’nın Mühim Meyve Çeşitleri Üzerinde Morfolojik, Fizyolojik ve Biyolojik Araştırmalar. Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü, Yayın No:65. 489 s.
• Ülkümen, L., 1973. Bağ-Bahçe Ziraatı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Erzurum, Yayın No:128, 415s.
• Werner, D.J. and S. Chang, 1981. Stain Testing Viability in Stored Peach Pollen. HortScience 16(4):522-523.