Trabzon İlinde Yetiştirilen Yazlık Yerel Armut Çeşitlerinin Meyve Özeliklerinin Belirlenmesi

Year 2018, Volume: 47 Issue: (Özel Sayı 2) 1. Uluslararası Tarım Kongresi, 26 - 34, 26.12.2018

Nesibe Sağır Ahmet Aygün

Abstract

Araştırma, Trabzon ilinde uzun yıllar yetiştiriciliği yapılan yazlık yerel armut çeşitlerinin meyve özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 2010-2013 yılları arasında yürütülmüştür. Çalışmada toplam 48 adet yerel armut çeşidi belirlenmiştir. Yazlık armut çeşitlerinde ortalama meyve ağırlığı 15.84-273.64 g, meyve boyu 27.03-81.60 mm, meyve eni 31.78-81.54 mm, sap uzunluğu 18.06-66.10 mm, sap kalınlığı 1.94-3.70 mm, meyve eti sertliği 2.08-6.87 kg/cm², suda çözünebilir kuru madde miktarı %7.00-15.60, pH 3.49-5.90, titre edilebilir asitlik miktarı %0.04-0.88 aralığında değişim göstermiştir. İncelenen özellikler bakımından çeşitler arasında büyük bir varyasyon görülmüştür ve sonuçlar bölgede armut genetik varlığının yüksek olduğunu ortaya çıkarmıştır. Ancak armut yetiştiriciliğinde birçok çeşidin yok olmasına sebep olan ateş yanıklığı yörede de bazı yerel çeşitlerin yok olduğu bilgisine ulaşılmıştır. Çalışmanın yapıldığı bölge yüksek nem ve yağış değerlerinin kaydedildiği Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yer almaktadır. Özellikle kara leke ve diğer mantari hastalıkların yoğun olduğu bir bölgede bu çeşitlerin gönümüze kadar gelmesi bu koşullara uyum sağladığını ve bu hastalıklara karşı toleranslı olduğu fikrini doğurmaktadır. Aynı zamanda bu genetik varlığın giderek yok olmaya başladığı da gözlemlerimiz arasındadır. Bu yönü ile çeşitler aşılanarak koruma altına alınmıştır.

Keywords

Armut , Pyrus communis , SÇKM , pomoloji , seleksiyon

The Determination of Fruit Characteristics Local Summer Pear Varieties Grown in Province of Trabzon

Abstract

The research was carried out between the years 2010-2013 in order to determine fruit characteristics of summer pear varieties grown in Trabzon for many years. A total of 48 local pear types were identified in the study. In summer pear varieties, average fruit weight was determinate between 15.84-273.64 g, fruit length between 27.03-81.60 mm, fruit width between 31.78-81.54 mm, fruit stem length between 18.06-66.10 mm, fruit stem thickness between 1.94-3.70 mm, flesh firmness between 2.08-6.87 kg /cm² the amount of soluble solids content between 7.00-15.60%, the pH between 3.49-5.90, the amount of titratable acidity between 0.04-0.88%. There was a great variation between the varieties in terms of the characteristics examined and the results showed that the genetic presence of pear in the region was high. However, it has been learned that there are some local varieties in the region of fire blight which causes many varieties of pear cultivation to disappear. The region where the work is done is located in the Eastern Black Sea Region where high humidity and rainfall values are recorded. Especially in areas where scab pear and other fungal diseases are intense, the idea that these varieties are so compliant is compatible with these conditions and is tolerant to these diseases. At the same time, we are observing that this genetic entity is gradually disappearing. With this direction selected varieties were protected by grafted.

Keywords

Pear , Pyrus communis , Trabzon , pomology , selection

References

• Aşkın, M.A., Oğuz, H., 1995. Erciş’te yetiştirilen ümitvar Mellaki armut tiplerinde bazı meyve ve ağaç özelliklerinin tespiti üzerine araştırmalar. 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt I (Meyve):84-88.
• Bağbozan, R., 2015. Eğirdir ekolojisinde yetiştirilen erkenci yerli armut tiplerinin (Pyrus communis L.) fenolojik, pomolojik ve morfolojik özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Bostan, S.Z., Şen, S.M., 1991. Van ve çevresinde yetiştirilen mahalli armut çeşitlerinin morfolojik ve pomolojik özellikleri üzerinde araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 1/3 (153-169).
• Bostan, S.Z., 2009. Pomological traits of local apple and pear cultivars and types grown in Trabzon province (Eastern Black Sea Region of Turkey). Proc. 1. Balkan Symp. on fruit growing. Acta Hort. 825:293-298.
• Bostan, S.Z., Acar, Ş., 2012. Ünye’de (Ordu) yetiştirilen mahalli armut çeşitlerinin pomolojik özellikleri. Akademik Ziraat Dergisi, 1(2):97-106.
• Büyükyılmaz, M., Bulagay, A.N., Burak, M., 1992. Doğu Marmara Bölgesinde yetişen akça armutlarında klon seleksiyonu. Bahçe 21(1-2):61-68.
• Çubukçu, G.Ç., 2015. Çaykara ilçesinde yetiştirilen yerel armut (Pyrus spp.) genotiplerinin seleksiyon yoluyla ıslahı ve ateş yanıklığına dayanıklılık durumlarının araştırılması. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı-Doktora Tezi.
• Demirsoy, L., Öztürk, A., Serdar, Ü., Duman, E., 2007. Saklı Cennet Camili’de yetiştirilen yerel armut çeşitleri. Türkiye 5. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt I: 396-400, Erzurum.
• Ercan, N., 1992. Armut çeşit introdüksiyon ve adaptasyon projesi (sonuç raporu). Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü.
• Güleryüz, M., Ercişli, S., 1997. Kağızman İlçesinde yetiştirilen mahalli armut çeşitleri üzerinde pomolojik bir araştırma. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu, Yalova, s:37-44.
• Gündüz, M., 1997. Yumuşak çekirdekli meyveler dünya ticareti ve Türkiye açısından değerlendirme. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu Bildiri Kitabı, s:295-304.
• Kaplan, N., 1997. Güneydoğu Anadolu Bölgesine uygun armut çeşitlerinin saptanması. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu, Yalova, s:45-52.
• Karadeniz, T., Şen, S.M., 1990. Tirebolu (Giresun) ve çevresinde yetiştirilen mahalli armut çeşitlerinin pomolojik ve morfolojik özellikleri üzerinde araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1(1):152-165.
• Karadeniz, T., Kalkışım, Ö., 1996. Görele ve çevresinde yetiştirilen mahalli yazlık armut çeşitleri üzerinde pomolojik çalışmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6(1):81-86.
• Karadeniz, T., Çorumlu, M.S., 2012. İskilip armutları. Akademik Ziraat Dergisi 1(2):61-66.
• Kılıç, D., Bostan, S.Z., 2015. Gürgentepe (Ordu) ilçesinde yetiştirilen yerel armut çeşitlerinin meyve ve ağaç özellikleri. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Koyuncu, F., Aşkın, M.A., 1993. Van ve çevresinde yetiştirilen standart ve mahalli bazı armut çeşitlerinin morfolojik ve pomolojik özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2(1):103-118.
• Orman, E., 2005. Bahçesaray yöresi mahalli armutlarının pomolojik ve morfolojik incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, s:83.
• Özbek, S., 1978. Özel meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:128 s:486.
• Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E., İsfendiyaroğlu, M., 2004. Armut ılıman iklim meyve türleri. Yumuşak çekirdekli meyveler. Cilt-2. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:556, 200s.
• Özkaplan, M., 2010. Ordu ve çevresinde yetişen mahalli armut çeşitlerinin (Pyrus communis L.) fenolojik ve pomolojik özellikleri. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, s:30.
• Özrenk, K., Gündoğdu, M., Kan, T., 2010. Van Gölü havzası yerel armutları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.) 20(1):46-51.
• Şen, S.M., Karadeniz, T., 1995. Genel meyvecilik. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, 87s.
• Uzunismail, T., 2010. Akoluk ve Özdil beldelerinde (Trabzon) yetiştirilen mahalli armut çeşit ve tiplerinin pomolojik, fenolojik ve morfolojik özellikleri. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, s:65.
• Ünal, A., Saygılı, H., Hepaksoy, S., Can, Z., Türküsay, H., 1997. Ege Bölgesinde armut yetiştiriciliği ve seçilen bazı armut çeşitlerinin pomolojik özellikleri. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu, Yalova, s:29-35.
• Yakut, Ş., 2009. Erzincan yöresinde yetişen Çermail armutlarının seleksiyonu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Yiğit, F.B., 2016. Konya il merkezinde yetiştirilen mahalli armut çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin tespiti. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.