Türkiye Ayva Üretim Potansiyeli

Year 2018, Volume: 47 Issue: (Özel Sayı 2) 1. Uluslararası Tarım Kongresi, 45 - 49, 26.12.2018

Ahmet Aygün

Abstract

Ayva, Rosaceae familyasının Cydonia cinsi içinde yer alır. Cydonia cinsi içerisinde meyveleri için kültürü yapılan tür Cydonia oblonga’dır. Ayva’nın anavatanı Kuzey-Batı İran, Kuzey Kafkasya, Hazar Denizi kıyıları ve Kuzey Anadolu’dur. Günümüzde ise Avustralya hariç diğer ülkelerin hepsinde yetiştirilmektedir. Bununla birlikte, bu meyve türü kültürü yapılan diğer yumuşak çekirdekli meyve türlerine göre fazla rağbet görmemiş ve üretimi sınırlı kalmıştır. Bunun sebeplerinin başından ayva tüm Dünyada armudun yegana bodur klon anacı olarak kullanılmasıdır. Ancak Türkiye ayvanın anavatanı olmasından dolayı dünya üzerinde 174.038 ton üretim ile lider konumdadır ve Dünya üretiminin yaklaşık %20’sini karşılamaktadır. Bu üretim değeri ile Avrupa Birliği üretiminin yaklaşık 4 katı üretim yapılmaktadır. Türkiye ayva üretiminde 102.476 ton üretimle Sakarya ili birinci sıradadır ve Türkiye ayva üretiminin %59’unu bu ilimiz karşılamaktadır. Çeşit sayısı bakımından ise yerel çeşitler hariç 20’den fazla Türk ayva çeşidi ile yine dünyada ilk sıradadır. Bu çeşitler içerisinden Eşme çeşidi hem yeme kaliteleri bakımından hem de üretimde öne çıkmaktadır. Üretimin büyük bir kısmını bu çeşitler karşılamaktadır. Ayva sofralık tüketimin yanında meyveleri sanayiye ham madde olması bakımında da önemli bir meyve türüdür. Dünya üzerinde ayvanın sağlık yönünden değerinin giderek bilinmesinden dolayı talep artışı bulunmaktadır. Türkiye hem üretim bakımından hem çeşit bakımından bu potansiyeli avantaja çevirecek konumdadır.

Keywords

Ayva , Cydonia oblonga , Eşme , üretim

Türkiye's Quince Production Potential

Abstract

The quince is the sole member within Cydonia genus of the Rosaceae family. Cydonia oblonga is a species cultivated for fruiting in Cydonia genus. Quince’s place of origin is North-West Iran, North Caucasus, Caspian Sea borders and North Anatolia. Today, quince is grown in all other countries except Australia. However, this fruit species was not as popular as other pome fruit species and production was limited. The reason for this is quince as a clone rootstock for pear all over the world was used. But the native land of Turkey quince with over 174.038 tones quince production was the world leaders and fulfills about 20% of world production. With this amount of production, approximately 4 times the production of the European Union was produced. Sakarya province with 102.476 tones was rank first in Turkey quince production and 59% of Turkey quince production fulfills this province. In terms of the number of varieties with more than 20 varieties of Turkish quince, except local varieties Turkey was also the first place in the World. Among these varieties, Eşme variety stands out both in terms of quality of food and in production. A large part of the production can meet this variety. In addition to quince table consumption, fruit is an important fruit species in the respect that it is industrial raw material. There is an increase in demand around the world because of the better understanding of quince in terms of human health. Turkey has potential in terms of both production and varieties and is well positioned to convert this potential into a huge advantage.

Keywords

Quince , Cydonia oblonga , Eşme , production

References

• Anonim, 2018. www.tuik.gov.tr. (Erişim:Mayıs 2018).
• Anonymous, 2018a. FAOSTAT, Production data [Online]. Available at (http://faostat3. fao.org/home/en) (Erişim:Mayıs 2018).
• Anonymus, 2018b. Encyclopedia of life. Cydonia oblonga Mill. Quince. (http://www. eol.org/pages/245489/names) (Erişim:Mayıs 2018).
• Büyükyılmaz, M., 1999. Ayva çeşit seçimi. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Proje Kod No: TAGEM/96/06/003, Yayın No:125, Yalova.
• Çil, A., 2014. Kayseri İlinde ayva (Cydonia oblanga Mill.) seleksiyonu (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri 78s.
• Davis, P.H., 1972. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. University of Edinburgh Press, Scotland.
• Dumanoglu, H., Gunes, N.T., Aygun, A., San, B., Akpinar, A.E. and Bakir, M., 2009. Analysis of clonal variations in cultivated quince (Cydonia oblonga ‘Kalecik’) based on fruit characteristics and SSR markers. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science 37(2):113-120.
• Dumanoğlu, H., Yeşiloğlu, T., Erdoğan, V., Serçe, S., Demirsoy, H., Akçay, E., Yazıcı, K., Ernim, C., Karabat, S. ve Özüpek, Ö., 2015. Meyve üretiminde değişimler ve yeni arayışlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği 8. Teknik Kongresi 1:550-578.
• Ercan, N., Özkarakas, İ., 2005. Ege Bölgesi’nden toplanan bazı ayva (Cydonia vulgaris Pers.) materyalinin adaptasyonu ve değerlendirilmesi. Anadolu, 15:27-42.
• Ercan. N., Özvardar, S., Gönülşen, N., Baldıran, E., Önal, K. ve Karabıyık, N., 1992. Ege Bölgesine uygun ayva çeşitlerinin saptanması. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 13-16 Ekim, İzmir. Cilt 1 (Meyve): 527-529.
• Gençer, S., 2011. Tokat ekolojisinde yetiştirilen “Eşme” ve “Limon” ayva (Cydonia vulgaris L.) çeşitlerinin fenolojik, morfolojik ve pomolojik özellikleri (Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat. 31s.
• Gönülşen, N., Ercan, N. and Özakman, S., 1994. Quince germplasm in Turkey. 24. International Horticultura Congress P-6-5. 21-27 Aug. 1994, Kyoto, Japan.
• Güngör, M.K., 1989. İç Anadolu ayvalarında seleksiyon çalışmaları (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 119s.
• Holland, B., Unwin I.D. and Bus, D.H., 1993. Fruit and nuts. First Supplement to the Fifth Edition of McCance and Widdowson's the Composition of Foods. 136 Seiten. The Royal Society of Chemistry, Cambridge.
• Özbek, S., 1978. Özel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No.128, Ders Kitabı 11. 485s.
• Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E. ve İsfendiyaroğlu, M., 2011. Ilıman İklim Meyve Türleri. Yumuşak Çekirdekli Meyveler. Cilt 2. Ege Üniversitesi Basımevi. s.109-126.
• Rice-Evans C.A., Miller N.J. and Paganga G., 1997. Antioxidant properties of phenolic compounds. Trends in Plant Science 2:152-159.
• Silva, B.M., Andrade P.B., Ferreres, F., Seabra, R.M., Oliveira, M.B.P.P. and Ferreira, M.A., 2005. Composition of Quince (Cydonia oblonga Miller) seeds: Phenolics. Organic Acids and Free Amino Acids. Natural Product Research 19(3):275-781.
• Şirikçi, B.S. ve Gül, M., 2017. Türkiye ve Dünyada Ayva Piyasası. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 5(6):600-606.