Bazı Ceviz Genotiplerinin Yalova Ekolojisindeki Meyve ve Ağaç Özelliklerinin Belirlenmesi

Year 2018, Volume: 47 Issue: (Özel Sayı 2) 1. Uluslararası Tarım Kongresi, 69 - 77, 26.12.2018

Erdal Orman , Serra Hepaksoy , Akgül Taş , Selma Berk Mustafa Kenan Geçer , Muttalip Gündoğdu

Abstract

Bu çalışma, Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünde muhafaza altında bulunan bazı ceviz genotiplerinin pomolojik ve fenolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 2015-2016 yıllarında yürütülmüştür. İki yıllık verilere göre incelenen toplam 28 ceviz genotipinin pomolojik özelliklerinden kabuklu meyve ağırlığı 17.10-7.73 g arasında, iç meyve ağırlığı 8.29-3.48 g (40/KM-3-Gümüşhane/2) arasında ve randıman parametresi %58.37-38.16 (28/AL/11-230-37) değerleri arasında değiştiği tespit edilmiştir. Genotiplerin meyve boyu, meyve yüksekliği, meyve eni ve kabuk kalınlığı ise sırasıyla 4.68-3.26 mm (230-37-104/114), 3.82-2.56 mm (C230/37-GİR/14), 3.90-3.04 mm (40/KM-3-155-B15), 2.31-1.16 mm (230-37-Gümüşhane/2) arasında değiştiği belirlenmiştir. Yapılan bu çalışmada genotiplerin fenolojik özelliklerine baktığımızda uç tomurcuk patlama tarihi 2015 yılında 27 Mart-17 Nisan, 2016 yılında ise 30 Mart-19 Nisan tarihleri arasında gerçekleştiği saptanmıştır. Genotiplerin erkek çiçek toz verme başlangıcı 2015 yılında 12 Nisan-15 Mayıs, 2016 yılında ise 14 Nisan-17 Mayıs tarihleri arasında olduğu belirlenmiştir. Genotiplerin çiçeklenme durumları incelendiğinde ise 24 KE 14, 24 KE 17 ve 28 AL 11 genotiplerinin protogeni, diğer genotiplerin ise protandri olduğu belirlenmiştir. Bir yıllık sürgünlerin rengi C/440, 230/37 ve C/19 genotiplerinde açık kahve, diğer genotiplerde ise yeşilimsi kahverengi olarak gözlemlenmiştir. Meyve olgunlaşma zamanı bütün genotiplerde Eylül ayının 2. haftası olarak saptanmıştır. Yaprak döküm zamanı ise 2015 yılında 9 Kasım-15 Aralık tarihleri arasında, 2016 yılında ise 19 Kasım-17 Aralık tarihleri arasında gerçekleştiği belirlenmiştir.

Keywords

Ceviz , genotip , Yalova , morfoloji , pomoloji , fenoloji

Determination of Fruit and Tree Characteristics of Some Walnut Genotypes in Yalova Ecology

Abstract

This study was carried out in 2015-2016 in order to determine the pomological and phenological characteristics of some walnut genotypes which are kept in Yalova Atatürk Horticultural Central Research Institute. Among the pomological characteristics of the 28 walnut genotypes examined, nut weight was between 17.10 and 7.73 g, the fruit weight was between 8.29 and 3.48 g (40/KM-3-Gümüşhane/2) and the kernel percent was %58.37-38.16 (28/AL/37-230/37). Nut height, nut width and crustal thickness of genotypes were 46.68-32.81 mm (230-37-104/114), 37.31-23.06 mm (C230/37-GİR/14), 39.91-30.04 mm (40/Km/3-115/B15), 2.31-1.16 mm (230/37-Gümüşhane/2). When we look at the phenological characteristics of the genotypes in this study, it is determined that the tip bud burst occurred between March 27 and April 17, 2015 and between March 30 and April 19, 2016. Genotypes were determined to start pollen spreading from April 12 to May 15, 2015, and from April 14 to May 17, 2016. When the flowering conditions of the genotypes were examined, it was determined that 24 KE 14, 24 KE 17 and 28 AL 11 genotypes were protogenius and the other genotypes were protandrius. One year of shoot coloring was observed in C/440, 230/37 and C/19 genotypes as light brown and in other genotypes as greenish brown. The harvesting time 85/6, 15/33, 155/-B15, 65/4 and 230/37 were determined as 1st week and other genotypes as 2nd week of September. Leaf casting time is determined to be between November 9-December 15, 2015 and November 19-December 17, 2016.

Keywords

Walnut , genotype , Yalova , morphology , pomology , phenology

References

• Akça, Y., 1993. Gürün cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar (Basılmamış Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Akça, Y. ve Ayhan, C., 1996. Adilcevaz ceviz popülasyonu içinde genetik değişkenlik ve üstün nitelikli ceviz tiplerinin seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, 10-11 Ocak, Samsun. s:379-388.
• Akça, Y. and Şen, S.M., 1999. A study on the genetic variability and selection of superior walnut (Juglans regia L.) trees within seedling population around of Van Lake. Fourth International Walnut Symposium, September 12-16, 1999 Bordeaux, France, Acta Hort.: 544:119-124.
• Akça, Y., 2001. Ceviz yetiştiriciliği. Arı Matbaası, Tokat.
• Akça, Y., 2005. Türkiye’de yürütülen ceviz seleksiyon ıslahı çalışmalarının değerlendirilmesi ve seleksiyon ıslahında kullanılan karakterlerin tanımlanması. 2. Ulusal Ceviz Sempozyumu Bahçe Dergisi Özel Sayısı, ISBN:1300-8943, s:29, Yalova.
• Akça, Y., 2009. Ceviz yetiştiriciliği. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığı Matbaası 239 s. Ankara.
• Akçay, M.E. ve Tosun, İ., 2005. Bursa İli 3. alt bölgesinde (Gemlik, Orhangazi, İznik ve Mudanya) yetiştirilen ceviz tiplerinin seleksiyonu. 2. Ulusal Ceviz Sempozyumu Bahçe Özel Sayısı, ISBN:1300-8943, s:57-62, Yalova.
• Anonymous, 1994. Descriptors for walnut (Juglans spp.). International Plant Genetic Resources Institute, IPGRI, ISBN 92-9043-211-X, Rome, Italy.
• Anonymous, 1999. Guidelines for the conduct of tests for distinctness, uniformity and stability. International Union for the Protection of New Varieties of Plants (UPOV), Geneva.
• Arda, E., 2006. İç Ege Bölgesindeki ceviz popülasyonunun (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar (Basılmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Aslansoy, B., 2012. Sultandağı (Afyon) yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Askın, M.A. ve Gün, A., 1995. Çameli ve Bozkurt cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Adana. Cilt I. s:461-463.
• Bayazit, S., 2000. Hatay yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar (Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antakya.
• Beyhan, O., 1993. Darende cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar (Basılmamış Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Beyhan, N. ve Demir, T., 2001. Samsun ili cevizlerinin seleksiyonu üzerine bir araştırma. Türkiye 1. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 5-8 Eylül 2001, Tokat. s:38.
• Çelebioğlu, G. ve Ferhatoğlu, Y., 1981. Ceviz. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yalova.
• Güven, M.F. ve Güleryüz, M., 2001. Niğde ili ve ilçeleri ceviz (Juglans regia L.) popülasyonunun seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine bir araştırma. Türkiye 1. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 5-8 Eylül 2001, Tokat. s:37-38.
• Koyuncu, F., Yıldırım, F.A., Koyuncu, M.A. ve Tosun, F., 2005. Isparta yöresindeki üç farklı ceviz popülasyonunun fenolojik özelliklerinin ıslah açısından incelenmesi. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, 2. Ulusal Ceviz Sempozyumu Bahçe Dergisi Özel Sayısı, ISSN:1300-8943, s:123-132, Yalova.
• Mitrovic, M., 1992. Comparative studies on the biological-pomological characteristics of walnut cultivars and selections. Review of Research Work at the Faculty of Agriculture, Belgrade, 37(1):7-18.
• Orman, E. ve Hepaksoy, S., 2016. Bazı yerli ceviz genotiplerinin meyve ve ağaç özellikleri. 7. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Bahçe Özel Sayısı, Cilt-1 ISSN:1300-8943, s:668-673, Yalova.
• Orman, E., Tosun, İ., Fidancı, A. ve Pezikoğlu, F., 2017. Yerli ve yabancı ceviz çeşitlerinin farklı ekolojilere uyumları üretim ve pazarlama sorunlarının belirlenmesi üzerine araştırmalar (Deneme 2). Bahçe Dergisi Özel Sayı 46:289-294.
• Orman, E., 2018. Bazı yerli ceviz genotiplerinin agromorfolojik ve moleküler olarak tanımlanması (Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Özkan, Y. ve Şen, S.M., 1995. Tokat merkez ilçe cevizlerinin meyve özellikleri üzerine araştırmalar. Türkiye 2. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 3-6 Ekim, Adana. s:464-469.
• Ölez, H., 1971. Marmara Bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar (Basılmamış Doktora Tezi). Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Merkezi, Yalova.
• Serdar, Ü., Demir, T. ve Beyhan, N., 2001. Camili yöresinde (Artvin-Borçka) ceviz seleksiyonu. Türkiye 1. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 5-8 Eylül, Tokat. s:39-45.
• Sütyemez, M., 1998. Kahramanmaraş bölgesinde ceviz (Juglans regia L.) seleksiyonu ve seçilmiş bazı tiplerin döllenme biyolojileri üzerinde araştırmalar (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Şen, S.M., 1980. Kuzey Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar (Basılmamış Doçentlik Tezi). Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Erzurum.
• Şen, S.M., Tekintas, F.E., 1992. A study on the selection of Adilcevaz walnut. Acta Horticulturae, 317:171-174.
• Tekintaş, E.F., Şen, S.M., Akça, Y., Erdoğan, V., Ertürk, Ü., Sütyemez, M. and Dalkılıç, Z., 2014. Following walnut footprints in Turkey. (https://www.ishs.org/scripta-horticulturae/ following-walnut-footprints-juglans-regia-l-cultivation-and-culture-folklore).
• Tosun, İ. ve ark., 2006. Yerli ve yabancı ceviz çeşitlerinin farklı ekolojilere uyumları üretim ve pazarlama sorunlarının belirlenmesi üzerine araştırmalar. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yalova.
• Ünver, H. ve Çelik, M., 2005. Ankara yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü 2. Ulusal Ceviz Sempozyumu Bahçe Özel Sayısı, ISBN:1300-8943, s:83-89, Yalova.
• Yaviç, A., 2000. Bahçesaray yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerine araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Yılmaz, M., 2001. Adilcevaz (Bitlis) yöresi ümitvar ceviz seleksiyonları ve bunların verim potansiyellerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Yılmaz, S., 2007. Geç yapraklanan ve yan dallarda yüksek oranda meyve veren yeni ceviz tiplerinin (Juglans regia L.) seleksiyon ıslahı (Doktora Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.