Hibrit Domates (Solanum lycopersicum L.) Islahında Yüksek Verimli Kombinasyonların Oluşturulması

Year 2022, Volume: 51 Issue: (Özel Sayı 1) 13. Sebze Tarımı Sempozyumu, 58 - 66, 19.12.2022

İbrahim Çelik , Serkan Aydın , Halim Can Kayıkçi , Abdullah Ünlü

Abstract

Hibrit domates ıslahında yüksek verimli çeşitlerin geliştirilmesi meleze giren kendilenmiş hatların genetik ve morfolojik olarak farklılıklarına ve heterosis gücüne bağlıdır. Heterosis gücü kombinasyon yeteneği yüksek olan hatlar arasında daha yüksektir ve yüzden hibrit çeşit geliştirmede en önemli adım kombinasyon yeteneği testidir. Kombinasyon yeteneğini belirlemede tek bir hatla yapılan yoklama melezi yöntemi kullanılmakta ve hatların erken dönemde yapılan yoklama melezi ile kombinasyon yeteneğinin belirlenmesi ıslahçıya büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu çalışmada yoklama melezi yöntemi ile yüksek verimli kombinasyonların belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan yoklama melezleri 2021 yılında 33 domates hattı 622 no.lu saf domates hattı ile melezlenerek elde edilmiştir. 33 F₁ melez kombinasyon, 34 ebeveynle 2021 ilkbahar yetiştiricilik döneminde, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü seralarında, tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak denemeye alınmıştır. Denemede bitki başına verim (g), bitki başına erkenci verim (g), meyve sayısı (ad), bitki boyu (cm), bitki gövde kalınlığı (mm), ilk çiçeklenme gün sayısı (gün) ve SÇKM incelenmiştir. Sonuç olarak Ortalama bitki başına verim kendilenmiş hatlarda 1148.3-3090.3 g, melez genotiplerde ise 1774.7-3535.5 g arasında değişmiş, hatlar ve melezler arasında meyve ağırlığı 82.9 g ile 255.5 g arasında çok geniş bir varyasyon göstermiştir. Genotiplerin bitki boyları 145.2 cm ile 217.5 cm arasında değişmiştir. Ayrıca yüksek verimli kombinasyonların agronomik özellikleri karşılaştırılarak çalışılan popülasyon için en önemli agronomik özellikler belirlenmeye çalışılmıştır.

Keywords

Domates , hibrit , kombinasyon yeteneği , yoklama melezi

Development of High Yielded Combinations in Hybrid Tomato (Solanum lycopersicum L.) Breeding

Abstract

The development of high-yielding varieties in hybrid tomato breeding depends on the genetic and morphological differences of the inbred lines and the heterosis strength its reveal. Heterosis strength is higher among lines with high combining ability, and therefore the most important step in hybrid cultivar development is combining ability testing. The combination ability to determine is used top cross method with a single line and the determination of the combination ability of the lines with the top cross provides great convenience to the breeder in the early period. In this study, it was aimed to determine high-yielding combinations with the top cross method. The top cross hybrids used in the study were obtained by crossing 33 tomato lines with 622 pure tomato lines in 2021. 33 F₁ hybrid combinations with 34 parents were tested in the greenhouses of the Batı Akdeniz Agricultural Research Institute in the spring of 2021 in a randomized block design with 3 replicates. In the experiment, yield per plant (g), early yield per plant (g), number of fruits (number), plant height (cm), plant stem thickness (mm), number of first flowering days (days) and SÇKM were investigated. As a result, average yield per plant varied between 1148.3-3090.3 g in inbred lines and 1774.7-3535.5 g in hybrid genotypes, with a wide variation in fruit weight between 82.9 g and 255.5 g between lines and hybrids. Plant heights of the genotypes ranged from 145.2 cm to 217.5 cm. In addition, the most important agronomic characteristics for the studied population were tried to be determined by comparing the agronomic characteristics of the high-yielding combinations.

Keywords

Tomato , hybrit , top cross

References

• Aydın, N., Gökmen, S., Yıldırım, A. 2005. Yoklama melezlemesi yoluyla hibrit mısır ıslahında kaynak popülasyon geliştirmeye yönelik bir yaklaşım. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 18(2):185-190.
• Chishti, S.A.S., Khan, A.A., Sadia, B., Khan, I.A. 2008. Analysis of combining ability for yield components and quality characters in tomato (Lycopersicon esculentum Mill.). J. Agric. Res. 46(4):325-332.
• Colak, A., Fidan, H., Karacaoğlu, M., Daşgan, H.Y. 2020. The identification of the resistance levels of Fusarium oxysporum f.sp. radicis-lycopersici and tomato yellow leaf curl viruses in different tomato genotypes through traditional and molecular methods. Applied Ecology and Environmental Research 17(2):2203-2218.
• Demirtaş, E.I., Arı, N., Özkan, C.F., Öktüren, A.F. 2016. Determination of residual effect of urban solid waste compost on tomato grown under greenhouse condition. Derim Journal 33(1):144-158.
• Eren, A., Tepe, A., Çelik, İ., Kabaş, A., Özalp, R., Boyacı, F., Gözen, V., Ünlü, M., Kurum, R. 2021. (Ed:A.Eren), Yazlık sebze ıslahı. Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danış. Tic. Ltd. Şti.
• FAO, 2021. https://www.fao.org/faostat/en/#data/ qcl (Erişim:10.08.2022).
• Genç, İ., T. Yağbasanlar, 2002. Bitki ıslahı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayın. No:59, Ders Kitabı Yayın No:A-13, 150s.
• Hannan, M.M., Biswas, M.K., Ahmed, M.B., Hossain, M., Rafiul Islam, R. 2007. Combining ability analysis of yield and yield components in tomato (Lycopersicum esculentum Mill.). Turk J. Bot. 31:559-563.
• Hoa, T.T.T., 1989. Effect of NPK and minor element application on tomato growing in KPS soil with and without pH adjustment. ARC Training, pp:1-5.
• Hortwirth, N., 1960. Officials methods of analysis. AOAC Chapter 29. Sugar and Sugar Products. AOAC. Benjamin Franklin Station. Washington DC.
• Kabaş, A., Zengin, S., Oğuz, A., İlbi, H., Gölükçü, M., Tokgöz, H., Ünlü, A., 2018. Bazı domates hatlarının verim ve kalite özellikleri bakımından genel kombinasyon yeteneklerinin ve heterotik gruplarının belirlenmesi. Akademia Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 1(4):36-46.
• Ozbay, N., Ateş, K. 2015. Evaluation of fresh market tomato cultivars for climatic conditions of Bingöl. Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences 2(2):226-236.
• Özdemir, A., Özer, H. 2016. Effect of different doses of fertilizer on yield and quality of organically grown tomato. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 11(1):17-26.
• Rodriguez, G.R., Pratta, G.R., Zorzoli, R., Picardi, L.A. 2006. Evaluation of plant and fruit traits in recombinant inbred lines of tomato obtained from a cross between Lycopersicon esculentum and L.pimpinellifolium. Cien. Inv. Agr. 33(2):111-118.
• Sade, B., 1999. Tahıl ıslahı. Selçuk Üniversitesi, Konya, Yayın No:135, Ziraat Fak. Yayın No:31, 114s.
• Saleem, M.Y., Asghar, M., Haq, M.A., Rafique, T., Kamran, A., Khan, A.A. 2009. Genetic analysis to identify suitable parents for hybrid seed production in tomato (Lycopersıcon esculentum Mill.). Pak. J. Bot. 41(3):1107-1116.
• Salhuana, W., Pollak, L.M., Ferrer, M., Paratori, O., Vivo, G. 1998. Breeding potential of maize accessions from Argentina, Chile, USA and Uruguay. Crop Sci., 38:866-872.
• Şen, F., Uğur, A., Bozokalfa, M.K., Eşiyok, D., Boztok, K. 2004. Bazı sera domates çeşitlerinin verim kalite ve depolama özelliklerinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 41(2):9-17.
• Zengin, S., Kabaş, A., Oğuz, A., Eren, A., Polat, E. 2015. Determining of general combining ability for yield, quality and some other traits of tomato (Solanum lycopersicum L.) inbred lines. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1):1-4.