Ön Bitki Olarak Kullanılacak Bitki Türlerinin Sanayi Domatesi Üretiminde Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi

Year 2022, Volume: 51 Issue: (Özel Sayı 1) 13. Sebze Tarımı Sempozyumu, 226 - 235, 19.12.2022

Tansel Kaygısız Aşçıoğul Mehmet Kadri Bozokalfa , İbrahim Duman , Ömer Lütfü Elmacı Hüseyin Hüsnü Kayıkçıoğlu , Necip Tosun , Süleyman Türkseven

Abstract

Monokültür tarımda yüksek verime ulaşmak için artan düzeyde mineral gübre ve sentetik tarım ilaçlarının kullanımı, toprakta organik maddenin azalması, toprak mikroorganizma faaliyetlerinin yok olması, toprak erozyonu, hastalık ve zararlı etmenlerinin artması, çevre kirliliği ile doğal dengenin bozulması gibi sorunları beraberinde getirmiştir. Ayrıca doğru münavebe programının uygulanmaması da toprak yapısında istenmeyen değişimlere neden olmuştur. Dünya domates üretiminde 5. sırada yer alan ülkemizde sanayi domatesi üretimi Marmara ve Ege bölgelerinde yoğunlaşmış ve bu bölgelerde farklı amaçlara yönelik işleme tesisleri kurulmuştur. Ancak yoğun sanayi domatesi tarımının yapıldığı bu yörelerde aynı toprakta her yıl arka arkaya yapılan domates tarımı önemli toprak ve çevre sorunlarının her geçen gün artmasına neden olmuştur. Söz konusu üretim bölgeleri için uygun bitki türleri ile doğru rotasyonunun belirlenmesi sorunun çözümüne katkı sağlayacaktır. Bu amaçla yürütülen çalışmada; nadas bırakma ile birlikte farklı ön bitki (silaj mısır, taze fasulye, yeşil gübre bitkisi olarak kahverengi hardal) yetiştiriciliğinin ana bitki sanayi domatesi üretiminde verim ve bazı meyve kalite özellikleri üzerine etkisi belirlenmiştir. Ön bitki türlerine bağlı olarak ana ürün domates üretiminden elde edilen bitki başına ve dekar verim değerleri ile salça veriminde değişimler gözlenmiştir. Özellikle T. fasulye + K. hardal ve yine T. fasulye ve nadas uygulamalarından en yüksek bitki verimi (sırası ile 2.18 ve 2.18 kg/bitki), dekar verimi (6090 ve 6107 kg/da) ve salça verimi (1123 ve 1112 kg/da) elde edilmiştir.

Keywords

Sanayi domatesi , münavebe , ön bitki , verim , kalite

Determination of Pre-Plant Cultivation on Yield and Quality Properties of Processing Tomato Production

Abstract

Increasing use of mineral fertilizers and synthetic pesticides to achieve high efficiency in monoculture agriculture; with the decrease of the organic matter in the soil, the destruction of soil microorganism activities, soil erosion, increase of different diseases and harmful factors, environmental pollution and deterioration of the natural balance has brought along problems. The cultivation of the same species every year instead of the implementation of the crop rotation program caused undesirable changes in soil structure. Turkey is the most important tomato producing countries in the world and processing tomato cultivation is concentrated in the Marmara and Aegean regions, and processing facilities for different purposes have been established in these regions. In regions where intensive industrial tomato farming is carried out, without application crop rotation causes soil and environmental problems and increases every year. In the preset study carried out for this purpose; the effects of fallow and different pre-plant (silage corn, green beans, brown mustard as green manure crop) on yield and some fruit quality characteristics in main plant industrial tomato production were determined. Crop rotation resulted statistically differences among the pre-plant application for yield parameters. The highest plant yield (2.18 and 2.18 kg/plant, respectively), total yield (6090 and 6107 kg/da) and tomato paste yield (1123 and 1112 kg/ha), obtained from fresh bean + brown mustard, and fresh bean + fallow application.

Keywords

Processing tomato , crop rotation , pre-plant , yield , quality

References

• Aksoy, U., Tüzel, Y., Altındişli, A., Can, H.Z., Onoğur, E., Anaç, D., Okur, B., Çiçekli, M., Şayan, Y., Kırkpınar, F. 2005. Organik (ekolojik, biyolojik) tarım uygulamaları. Türkiye Ziraat Müh. 6. Teknik Kongresi, Ankara, s:291-314.
• Altındişli, A., İlter, E. 2002. Ekolojik tarımda ilke ve kavramlar. Organik Tarım Eğitimi Ders Notları, Emre Basımevi, İzmir, s:18-24.
• Anonim, 2022. https://www.farmiturkey.com/ (Erişim:09.09.2022).
• Aybak, Ç., Kaygısız, H. 2007. Domates yetiştiriciliği. Hasad Yayıncılık, İstanbul, 242s.
• Baldwin, R.K. 2011. Crop rotations on organic farms. (www. cefs.ncsu.edu; Erişim:Eylül 2011).
• Beşirli, G., Pezikoğlu, F., Sönmez, İ., Cebel, N., Keçeci, M., Güçdemir, İ.H., Başay, S., Sürmeli, N., Tuncer, N., Kasım, M.U., Karik, Ü., Efe, E., Çetin, E., Erdoğan, S.S., Çelikel, F.G. Aksoy, U. 2003. Domates ve ıspanağın organik tarım koşullarında yetiştirilebilirliğinin araştırılması (Sonuç Raporu). Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova, No:173, 95s.
• Bodker, L., Thorup-Kristensen, K, Olesen, J.E., Eltun, R., Gooding, M.J., Jensen, E.S., Kopke, U. 1999. Effect of green manure crops on root rot and arbuscular mycorrhizal fungi in pea roots, Designing and testing crop rotations for organic farming. Proceedings from an international Workshop, pp:337-343.
• Bozokalfa, M.K., Duman, İ., Yolageldi, L., Turhan, G., Turhan, K. 2009. Brassicaeae ve Solanaceae familyası sebzelerinin münavebeli yetiştiriciliğinde türlerin karşılıklı etkileşimlerinin verim ve kalite özelliklerine etkisi. Anadolu J. of AARI 19(1):45-60.
• Cemeroğlu, B. 2009. Meyve ve sebze işleme teknolojisi. 3. Baskı. Ankara, Gıda Teknolojisi Dergisi Yayınları, 1:38.
• Chan, M., Close, R. 1987. Aphanomycesroot rot of peas:some pasture legumes and weed as alternative host for Aphanomyceseuteiches. New Zealand Journal of Agricultural Research 30:219-223.
• Demir, H., Polat, E. 2006. Türkiye’de organik tarımın durumu, sorunları ve çözüm önerileri. Hasad Dergisi (B. Üretim), Nisan 21(251):66-71.
• Denison, R.F., Dennis, C.B., Kearney, T.E. 2004. Crop yields over the first nine years of LTRAS, a long-term comparison of field crop systems in a Mediterranean climate. Field Crops Research 86:267-277.
• Duman, İ. 2011. Sanayi domatesi üretiminde beklenen verim ve kalite özellikleri. Türk Tarım, Ocak Şubat, 27(6):76-78.
• Duman, İ., Algan, N. 2012. Organik tarımda ekim nöbeti. Organik Tarım, Güncellenmiş 2. Baskı, s:123-149, Ankara.
• Duman, İ., Bolca, M., Turhan, G., Gökçöl, A., Kavut, E., Arda, H. 2019. Lahanagiller (Cruciferae) familyası türlerinin tohumlarından elde edilen fungal endofitlerin sanayi domatesi üzerindeki verim ve bazı kalite özelliklerinin etkileri. Genel Araştırma Projesi Sonuç Raporu. Proje No:2018-TTUAM-001.
• Duman, İ., Bozokalfa, M.K., Yolageldi, L., Turhan, G., Turhan, K. 2008. Cruciferae ve Solanaceae familyası sebzelerinin münavebeli üretiminde verim ve kalite özelliklerindeki değişimler. Türkiye 7. Sebze Tarımı Sempozyumu, 26-29.08.2008, Yalova, s:2-7.
• Duman, İ., Eşiyok, D., Yoltaş, T. 1992. Tarla koşullarında farklı ekim zamanlarının sonbahar fasulye yetiştiriciliğine etkileri. 1. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, İzmir, 2:153-156.
• Duman, İ., Kaya, S., Düzyaman, E., Aksoy, U., Albitar, L., Nazik, C.A., Bilen, Ünal, E.M., Özsoy, N. 2013. Organik üretimde fiğ (Vicia sativa) ile yapılan yeşil gübrelemenin bazı sebze türlerinin verimine ve toprak özelliklerine etkisi. 5. Organik Tarım Sempozyumu, 25-27 Eylül 2013, Samsun, s:9-19.
• Eraslan, F. 2014. Preliminary efforts for introducing B.juncea biocidal green manuring to Turkey. 5. International Symposium of Biofumigation, Harper Adams University, Newport, UK.
• Erdal, Ş., Pamukçu, M., Ekiz, H., Soysal, M., Savur, O., Toros, A. 2009. Bazı silajlık mısır çeşit adaylarının silajlık verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 22(1):75-81.
• Fıçıcı, G.S. 2018. Ön bitki olarak yetiştirilen kahverengi hardalın (Brassica juncea L.) sanayi domatesi üretiminde verim ve kalite özelliklerine etkisi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, (Yüksek Lisans Tezi), İzmir, 68s.
• Gamliel, A., Stapleton, J.J. 1993. Effect of chicken compost or ammonium phosphate and solarization on pathogen control, rizosphere microorganisms and lettuce growth. Plant Disease 77(9):886-891.
• Geren, H., Kavut Y.T. 2009. İkinci ürün koşullarında yetiştirilen bazı sorgum (Sorghum sp.) türlerinin mısır (Zea mays L.) ile verim ve silaj kalitesi yönünden karşılaştırılması üzerine bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 46(1):9-16.
• Hartz, T.K., Johnstone, P.R., Miyao, E.M., Davis, R.M. 2005. Mustard cover crops are ineffective in suppressing soilborne disease or improving processing tomato yield. HortScience 40:1936-2214.
• Johnstone, P.R., Hartz, T.K, Miyao, E.M., Davis, R.M. 2005. Biofumigation and soil conditioning effects of cover crops in processing tomato. HortScience 40:993-1147.
• Jones Jr, J.B. 2007. Tomato plant culture:in the field, greenhouse, and home garden. CRC press.
• Kabir, R.Z., Subbarao, K.V., Martin, F.N., Koike, S.T. 2002. Crop rotation for Verticillium wilt management in conventional and organic strawberry. Phytopathology 92:40.
• Karaçalı, İ. 2012. Bahçe ürünlerinin muhafazası ve pazarlanması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, İzmir (2. Baskı) Yayın No:494.
• Kaygısız Aşçıoğul, T., Eşiyok, D., Bozokalfa, M.K. 2014. Fasulye ıslah programı için yerel popülasyonların agro-morfolojik karakterizasyo nu ile nitelikli genitörlerin belirlenmesi. 10. Sebze Tarımı Sempozyumu, 2-4 Eylül 2014, Tekirdağ.
• Kirkegaard, J.A., Sarwar M., Wong, P.T.W., Mead, A. 1998. In:Agronomy-growing a greener future. biofumigation by brassicas reduces take-all infection. D.L., Michalk, J.E. Pratley. (Eds.), Proceedings 9. Australian Agronomy Conference pp:465-468.
• Könnecke, G. 1976. Münavebe. Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Yayın No:207, Ankara.
• Liu, X., Shisong, Q. 1997. Elite French bean germplasm in Shandong Province. Crop Genetic Resources 1995:27-28.
• Lodos, N. 1982. Türkiye Entomolojisi-2. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, İzmir, Yayın No:429, s:591.
• Mayton, H.S., Olivier, C., Vaughn, S.F., Loria, R. 1996. Correlation of fungicidal activity of brassica species with allylisothiocyanate production in macerated leaf tissue. Phytopathology 86:267-271.
• Melander, B., Rasmussen, G. 2001. Effects of cultural methods and physical weed control on intrarow weed numbers, manual weeding and marketable yield in direct-sown leek and bulb onion. Weed Research 41:491-508.
• Miyao, G., Hartz, T.K., Davis, R.M., Johnstone, P.R., Kochi, M. 2006. Influence of mustard cover crops on tomato production in the Sacramento Valley. ISHS Acta Horticulturae 724, 9. International Symposium on the Processing Tomato. W.J. Ashcroft (Ed.).
• Mojtahedi, H., Santo, G.S., Hang, A.N., Wilson, J.H. 1991. Suppression of root-knot nematode populations with selected rapeseed cultivars as green manure. Journal of Nemathology 23:170-174.
• Muehlchen, A.M., Rand, R.E., Parke, J.L. 1990. Evaluation of crucifer green manures for controlling Aphanomyces root rot of peas. Plant Disease 74:651-654.
• Nas, Y. 2016. Ege Bölgesi koşullarında ve farklı toprak tiplerinde üretilen sanayi domatesinde hasat öncesi son sulama tarihinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), İzmir, s:70.
• Nas, Y., Duman, İ. 2019. Organik ve konvansiyonel koşullarda ön bitki olarak yetiştirilen brokolinin sanayi domatesi üretiminde verim ve meyve kalite özelliklerine etkisi. Uluslararası Tarım ve Kırsal Kalkınma Kongresi, 10-12 Haziran 2019, Siirt, s:614-623.
• Nazik, C.A. 2007. Effect of rotation and fertilization on tomato in the Mediterranean organic farming system:case of Turkey. IAMB, Bari Master Thesis:Mediterranean Organic Agriculture, 54p.
• Omrak, H. 2020. Destekleme Alabilmek İçin Ekim Nöbeti Şart. Türk Tarım Orman Dergisi 257:50-51.
• Onuğur, E. 1996. Bitki fungal hastalıkları-1. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, İzmir, Ders Notu:33/3.
• Ploeg, A. 2008. Biofumigation to manage plant-parasitic nematodes. Integrated Management and Biocontrol of Vegetable and Grain Crops Nematodes, pp:239-248.
• Ploeg, A.T., Stapleton, J.J. 2001. Glasshouse studies on the effects of time, temperature and amendment of soil with broccoli plant residues on the infestation of melon plants by Meloidogyne incognita and M.javanica. Nematology 3:855-861.
• Poudel, D.D., Horwath, W.R., Lanini, W.T., Temple, S.R., Van Bruggen, A.H.C. 2002. Comparison of soil N availability and leaching potential, crop yields and weeds in organic, low-input and conventional farming systems in northern California. Agriculture Ecosystems and Environment 90:125-137.
• Ramirez-Villapudua, J., Munnecke, D.E. 1988. Effect of solar heating and soil amendments of cruciferous residues on Fusarium oxysporum f.sp. conglutinans and other organisms. Phytopathology 78:289-295.
• Schoenmaker, I.A.S., Ghini, R. 2001. Biofumigation for Pythium spp. Control. Summa Phytopathologica 27:308-312.
• Smolinska, U., Horbowicz, M. 1999. Fungicidal activity of volatiles from selected cruciferous plants against resting propagules of soil-borne fungal pathogens. Journal of Phytopathology 147:119-124.
• Stapleton, J.J., Duncan, R.A. 1998. Soil disinfestation with cruciferous amendments and sublethal heating:Effects on Meloidogyne incognita, Sclerotium rolfsii and Pythium ultimum. Plant Pathology 47:737-742.
• Subbarao, K.V., Hubbard, J.C., Koike, S.T. 1999. Evaluation of broccoli residue incorporation into field soil for verticillium wilt control in cauliflower. Plant Disease 83:124-129.
• Taşkaya, B. 2004. Tarım ve çevre. TEAE Bakış, Sayı:5, Nüsha:1
• Tejada, M., Gonzalez, J.L., Garcia-Martinez, A.M., Parrado, J. 2008. Effects of different green manures on soil biological properties and maize yield. Bioresource Technology 99:1758-1763.
• Ünal, M.O. 2020. Organik salçalık domates yetiştiriciliğinde farklı ön bitki kullanımının ve gübrelemenin verim ve kaliteye etkisi üzerine araştırmalar, etkisi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, (Doktora Tezi), İzmir, 136s.
• Vural, H., Eşiyok, D., Duman, İ. 2000. Kültür sebzeleri (Sebze Yetiştirme) Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, İzmir, 440s.