Kentsel Tarım: Tarihten Günümüze İzmir Örnekleri

Year 2022, Volume: 51 Issue: (Özel Sayı 1) 13. Sebze Tarımı Sempozyumu, 425 - 434, 19.12.2022

Çiğdem Asiye Artık Yüksel Tüzel , Pelin Topçu

Abstract

Türk Dil Kurumuna (TDK) göre kent “nüfusunun çoğunun ticaret, sanayi, hizmet veya yönetimle ilgili işlerle uğraşan, genellikle tarımsal faaliyetlerin yapılmadığı yerleşim alanları” olarak tanımlanmıştır. Kırsal bölge ise ekonomik ve sosyal faaliyetlerin tarım ve hayvancılığa bağlı olduğu, ürün fazlasının kentlere gönderildiği yerleşim alanlarıdır. Sanayi Devrimi sonrası yaşanan köyden kente göç neticesinde kentsel nüfusta artış ve kent çeperinin genişlemesi gerçekleşmiştir. 2007 yılında Birleşmiş Milletler Tarım ve Gıda Örgütü (FAO)’nün hazırladığı rapora göre, tarihte ilk kez kent nüfusu kır nüfusunu geçmiştir. Aynı raporda yer alan tahminlere göre ise 2050 yılında nüfusun üçte ikisinden fazlası kentlerde yaşayacaktır. Tarımsal üretim açısından, özellikle bahçe bitkileri üretiminin kentlere taşınacağı, farklı kentsel tarım modellerinin gelişeceği öngörülmektedir. İzmir 4.5 milyona yakın nüfusu ile Türkiye’nin 3. büyük kentidir ve TÜİK verilerine göre geçtiğimiz yıllarda İzmir, 107.172 kişi göç almıştır. İzmir kent merkezi çeperinde ve ilçelerinde hala tarım faaliyetleri devam ettiği ve bu bölgelere ulaşım daha kolay olduğu için İstanbul’daki kentsel tarım örneklerinin benzerlerini şimdilik İzmir’de bulmak çok daha zorlaşmaktır. Ancak balkon bahçeciliği, topluluk bahçeleri, belediye tarafından kurulan tesisler gibi örnekler ile karşılaşmak mümkündür. Kent merkezi ve çeperlerindeki “kentsel tarım” kapsamına giren faaliyetler daha çok belediyeler tarafından koordine edilmektedir. Bu çalışmada, İzmir ve çevresindeki en önemli kentsel tarım uygulamaları (Yakaköy Bornova Doğal Tarım Merkezi, Efes Tarlası Kent Bostanı, Maqius Project, Darağaç Bostan, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Bostanı ve Kemeraltı Komşu Bostanları) verilecek ve uygulamaların daha fazla artması için ne tür çalışmalar yapılması gerektiği değerlendirilecektir.

Keywords

İzmir , kentsel tarım , beslenme , kent hakkı , sürdürülebilirlik

Urban Agriculture: Examples of İzmir From History to Present

Abstract

According to the Turkish Language Association (TDK), the city is defined as “settlement areas where most of the population is engaged in trade, industry, service or administration, and generally where agricultural activities are not carried out”. Rural areas, on the other hand, are settlements where economic and social activities depend on agriculture and animal husbandry, and where surplus products are sent to cities. As a result of the migration from the village to the city after the Industrial Revolution, an increase in the urban population and the expansion of the city periphery took place. According to the report prepared by FAO in 2007, the urban population exceeded the rural population for the first time in history. According to the projections in the same report, more than two-thirds of the population will live in cities by 2050. In terms of agricultural production, it is foreseen that the production of horticultural crops will be carried to the cities and different urban agriculture models will develop. İzmir is the 3rd largest city in Turkey with a population of close to 4.5 million, and according to TUIK data, 107.172 people have migrated to İzmir in the past years. Since agricultural activities still continue in the periphery and districts of Izmir city center and transportation to these regions is easier, it is much more difficult to find similar urban agriculture examples in Istanbul for now. However, it is possible to encounter examples such as balcony gardening, community gardens, facilities established by the municipality. Activities within the scope of “urban agriculture” in the city center and its peripheries are mostly coordinated by municipalities. In this study, the most important urban agricultural practices in İzmir and its surroundings (Yakaköy Bornova Natural Agriculture Center, Ephesus Field Urban Garden, Maqius Project, Darağaç Garden, İzmir Institute of Technology Garden and Kemeraltı Neighboring Gardens) will be given and what kind of studies should be done to increase the applications. will be evaluated.

Keywords

İzmir , urban agriculture , nutrition , city right , sustainability

References

• Açıksöz, S., Dal, İ., Özbek, M.Ö., 2019. Kentsel tarımın seyri ve yenilikçi uygulamalar. Plant Peyzaj ve Süs Bitkiciliği Dergisi 9(31-32):48-52.
• Akyol, M., 2011. Evolution of urban agriculture concept and determination of design criteria. (M.Sc.). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı. 121s.
• Anonim, 1938. İzmir vilayeti zirai durumu. Cumhuriyet’in 15. yılına özel kent yıllığı. Nefaset Matbaası, 153s.
• Anonim, 2020. Bornova Yakaköy’de belediye ve gönüllüler el ele:toprak doğal tarımla canlanıyor. Seferi Keçi Dergisi (http://seferikeci.com/ bornova-yakakoyde-belediye-ve-gonulluler-el-ele-toprak-dogal-tarimla-canlaniyor/; Erişim:Temmuz 2022).
• Anonim, 2022-a. Karşıyaka kentsel gıda stratejisini çiziyor. Öncü Şehir Gazetesi. (https://www.oncusehir.com/karsiyaka-kentsel-gida-stratejisini-ciziyor/81065/; Erişim:Temmuz 2022).
• Anonim, 2022-b. Efes tarlası hayata geçti:belediyecilik sadece inşai faaliyetlerden ibaret değil. Gazete Duvar (https://www.gazeteduvar.com.tr/turkiye/2020/06/01/efes-tarlasi-hayata-gecti-belediyecilik-sadece-insai-faaliyetlerden-ibaret-degil; Erişim:Temmuz 2022).
• Anonim, 2022-c. Kadifekale mahalle bostanında ilk ürün sevinci. İzmir Belediyesi (https://www. izmir.bel.tr/tr/haberler/kadifekale-mahalle-bostaninda-ilk-urun-sevinci/46965/156; Erişim:Eylül 2022).
• Antrop, M., 2004. Landscape change and the urbanization process in Europe. Landscape and Urban Planning, 67:9-26.
• Bahçeci, D. 2019. Kentsel alanda iklim değişikliği ile toplumsal temelli mücadele:bir yöntem olarak kent bahçeleri. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı. 175s.
• Beyru, R., 2011. 19. Yüzyılda İzmir kenti. Literatür Yayıncılık, İstanbul, 420s.
• Chandler, R., 1971. Travels in Asia minor 1764-1765. British Museum, London, 253p.
• Çınar, T. 2000. Bahçekent modelinin düşünsel kökenleri ve kent bilime katkısı. Ankara Üniversitesi Dergisi, 55:27-5 (http://www. politics.ankara.edu.tr/dergi/pdf/55/1/tayfuncinar.pdf; Erişim:Temmuz 2022).
• Demirer, T. 2012. Kapitalizmin ekolojik sorunları. Kaldıraç Yayınevi, İstanbul, 634s.
• FAO, 1999. Spotlight issues in urban agriculture studies suggest that up to two-thirds of city and peri-urban households are involved in farming. (http://www.fao.org/ag/magazine/9901sp2.htm; Erişim:20.08.2015).
• FAO, 2007. World and regional review:a longer-term perspective. State of Food and Agriculture. FAO Agriculture Series, Roma, Italia, 38:120-134.
• İtez, Ö., 2022. İzmir Tarımı Geliştirme Merkezi-Sasalı Biolab. (https://www.arkitera.com/proje/izmir-tarimi-gelistirme-merkezi-sasali-biolab/; Erişim:Ağustos 2022).
• İzmir Ticaret Odası, 2020. Tarım (https://www.izto.org.tr/tr/tg/tarim; Erişim:Temmuz 2022).
• Kaymakçı, M., 2014. İzmir ilçelerinin tarımsal görünümü. İzmir Kent Ansiklopedisi Tarım, İzmir, 1:13-48.
• Kaufmann, J., Bailkey M., 2000. Farming inside cities:entrepreneurial urban agriculture in the United States. Lincoln Institute of Land Policy. Lincoln Institute Press. Massachusetts, ABD. 124p.
• Keyder, Ç., Yenal, Z., 2013. Bildiğimiz tarımın sonu, küresel iktidar ve köylülük. İletişim Yayınları, İstanbul, 237s.
• Lopez, E., Bocco, G., Mendoza, M., Duhau. E., 2001. Predicting land cover and land use change in the urban fringe:a case in Morelia city Mexico. Landscape and Urban Planning. Mexico. 55:271-285.
• Sönmez, M., 2013. 90 yıllık sermaye birimi sürecinin kilometre taşları (1923-2013). Türkiye’de Tarımın Ekonomi-Politiği 1923-2013. 488s.
• Rasouli, S. 2012. Sürdürülebilir kentsel tasarımda kentsel tarımın rolü, “İstanbul örneği” (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 135s.
• Rüveyda, B., 2020. Kentsel tarımın ortaya çıkışı ve kentsel tarım tipolojileri. Peyzaj Dergisi (https://peyzax.com/kentsel_tarim/; Erişim:Ağustos 2022).
• Mougeot, L.J.A., 2000. Urban agriculture:definition, presence, potentials and risks, growing cities, growing food:urban agriculture at the policy agenda:a reader on urban agriculture, Havana, Cuba. Urban Agriculture:Food, Jobs and Sustainable Cities. New York, ABD.
• Yılmaz, Ç. 2015. Kentsel tarımın Avrupa Birliği ve Türkiye’deki geleceği. Ankara:Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, 98s.
• World Urbanization Prospects, 2014. Department of Economic and Social Affairs (https://www.un.org/en/development/desa/publications/2014-revision-world-urbanization-prospects.html; Erişim:Ağustos 2022).