İİŞVERENİN EŞİT DAVRANMA BORCU İLE GÖZETME BORCU (İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BOYUTUYLA) ARASINDAKİ İLİŞKİ VE İŞVERENİN BU YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN İŞ İLİŞKİSİNİN AKIBETİNE ETKİSİ

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 103 - 127, 30.06.2025

Atanur Karaahmetoğlu

https://doi.org/10.46452/baksoder.1623124

Abstract

İşverenin iş sözleşmesinden doğan temel yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu yükümlülüklerin başlıca olanları, eşit davranma borcu ve işçiyi gözetme borcudur. Her iki yükümlülük de büyük öneme sahiptir ve her iki yükümlülük iş ilişkisinin akıbetine etki edebilmektedir. Aynı zamanda eşit davranma borcu ve gözetme borcu birbiri ile yakın ilişki içinde olan ve birbirlerini besleyen yükümlülüklerdir. İşverenin gözetme borcu kapsamında işçinin gerek kişiliğini gerek sağlığını ve güvenliğini koruyup gözetmesi gerekmektedir. Aynı şekilde işverenin gözetme borcu kapsamında işçilerine eşit davranması her ne olursa olsun işçileri arasında ayrımcılık yapmaması gerekir. İşverenin eşit davranma borcu kapsamında aynı pozisyonda olan tüm işçilerine eşit davranma yükümlülüğü bulunmaktadır. İşverenin gerek çalışma koşulları gerek ücret konusunda tüm işçilerine eşit muamelede bulunması elzemdir. Eşir davranma borcu kapsamında yine işverenin tüm işçilerini ayırmaksızın koruyup gözetmesi beklenmektedir. Bu çalışmada işverenin eşit davranma borcu ile gözetme borcu arasında nasıl bir ilişki olduğu ve bu yükümlülüklerin iş ilişkisine ne gibi bir etkisi olduğu sorusuna cevap aranmıştır.

Keywords

İşçi, İşveren, Eşitlik İlkesi, Ayrımcılık Yasağı, Gözetme Borcu

RELATIONSHIP BETWEEN THE EMPLOYER'S OBLIGATION TO TREAT EQUALLY AND THE OBLIGATION TO SURVEILLANCE (IN TERMS OF OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY) AND THE EFFECT OF THESE OBLIGATIONS OF THE EMPLOYER ON THE OUTCOME OF THE LABOR RELATIONSHIP

Abstract

The employer has basic obligations arising from the employment contract. The main ones of these obligations are the duty of equal treatment and the duty of caring for the worker. Both obligations are of great importance and both obligations can affect the outcome of the business relationship. At the same time, the duty of equal treatment and the duty of care are obligations that are in close relationship with each other and nourish each other. Within the scope of the employer's duty of care, it is necessary to protect and protect the employee's personality, health and safety. Likewise, within the scope of the employer's duty of care, the employer must treat her employees equally and not discriminate against them no matter what. The employer has an obligation to treat all employees in the same position equally within the scope of the obligation of equal treatment. It is essential for the employer to treat all employees equally, both in terms of working conditions and wages. Within the scope of the obligation of equal treatment, the employer is expected to protect and take care of all its employees without discrimination. In this study, an answer was sought to the question of what kind of relationship there is between the employer's duty of equal treatment and duty of care, and what effect these obligations have on the employment relationship.

Keywords

Worker, Employer, Principle of Equality, Prohibition of Discrimination, Duty of Observation.

References

• Akbıyık İ. (2013). İşyerlerinde psikolojik taciz (mobbing) ile bireysel ve kurumsal mücadele için öneriler. ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi. 1 (2), .33-38.
• Akkurt, S. S. (2008), Türk özel hukukunda iş sözleşmesi ile eser sözleşmesinden kaynaklanan başlıca yükümlülükler ve anılan sözleşmelerin ayırt edilmesi. DEÜHFD, 10(2), 13-61.
• Akpınar T. (2017). İş sağlığı ve iş güvenliği. (3. bs.). Ankara: Ekin Yayınları.
• Aktay N., Arıcı K., & Senyen Kaplan E. T. (2013). İş Hukuku ( 6. bs.). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Akyiğit E. (2024). İş hukuku. (15. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Arslan S. (2014). İş sağlığı ve güvenliği kanununa göre işverenin genel yükümlülükleri. MÜHFHAD,1 (20), 767-808.
• Arslan Ertürk A. A. (2014). İş hukuku boyutlarıyla türkiye'de psikolojik taciz (mobbing) ve dünyadan örnekler. MÜHFHAD, 20 (1),
• Aşan G. (2021). Türk hukukunda işverenin işçiyi gözetme borcu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi. İstanbul.
• Aydınlı İ. (2021). İş sağlığı ve güvenliğinden doğan hukuki ve cezai sorumluluk. (2. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bayram F. (2015). İşverenin sosyal sigorta yükümlülükleri. (1.bs.). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Berberoğlu Yalıpınar F. (2018). İş sağlığı ve güvenliği. İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Bulut A. (2016). Türk iş hukukunda sendikal güvenceler (1. bs.). Ankara: Turhan Kitabevi.
• Bulut M. (2023). İşveren Rehberi El Kitabı. (3. bs.). İstanbul: Platon Hukuk.
• Cengiz İ. İşverenin iş kazasından doğan hukuki sorumluluğu. TAAD, (34), 123-142.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (2017). Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği algısı araştırma raporu. Ankara: ÇASGEM.
• Çelebi E. G. (2015). Anayasa mahkemesinin mobbing başvurularına ilişkin kararlarının değerlendirilmesi. Anayasa Yargısı. 32, 323-342.
• Çelik N., Caniklioğlu N., Canbolat T., & Özkaraca E. (2023). İş hukuku dersleri. (36. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Çevik R. (2021). Hizmet sözleşmesinde iş görme borcunun ifa edilmemesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çil Ş. (2022). İş hukuku yargıtay ilke kararları (2020-2021 yılları). (9. bs.). Ankara: Yetkin Yayınevi.
• ÇSGB. (2012). İş kanunları ve türk borçlar kanununa göre sözleşme türleri. Ankara: TC. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı.
• Demir Ş. (2009). Mobbing olgusunun hukuki değerlendirmesi. Ankara Barsou Dergisi. 27(2). 139-145.
• Demicioğlu M., Korkmaz D., & Kaplan H. A. (2020). Sorularla iş sağlığı ve güvenliği hukuku. (2. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Demircioğlu M., Centel T., & Kaplan H. A. (2021). İş Hukuku. (21. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Deveci Z S. (2020). İş hukukunda işverenin eşit davranma borcu ve özellikle iş sözleşmesinin feshi açısından önemi. İzmir Barosu Dergisi, 85 (2),
• Ekler Aygül Ö. (2020). Türk İş Hukukunda İşverenin İş Sağlığı ve İş Güvenliğini Örgütleme Yükümlülüğü Bağlamında Küçük İşyerleri İçin "Çoklu Hizmet Merkezi" Önerisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Ekmekçi Ö., Köme Akpulat A., & Ladün Akdeniz A. (2022). İş sağlığı ve güvenliği hukuku. (2. bs.). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Ekonomi M. (2008). 4857 sayılı iş kanununa göre fazla çalışma kavramı. Kamu İş. 7(3), 1-14.
• Ekonomi M. (2009). Kadın işçilerin gebelik ve doğum halinde feshe karşı korunması. 22 (3), Çalışma ve Toplum, 22 (3), 11-33.
• Eren F. (2021). Borçlar hukuku özel hükümler. (9. bs.). Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Eren F. (2022). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. (27. bs.). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Erol A. (2022). Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru. (1. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Evren Ö. K. (2021). İşverenin El Kitabı. (20. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Günay C. İ. (2020). İş ve sosyal güvenlik hukuku dersleri. (6. bs.). Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Günay C. İ. (2015). Türk borçlar kanunu şerhi. (2. bs.). Ankara: Yetkin Yayıncılık.
• Gök A. (2007). İşverenin hizmet sözleşmesini haklı nedenle feshi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• İnciroğlu L. (2013). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing) konusunda işverenin sorumluluk ve yükümlülükleri. Kamu İş Dergisi. 13 (1). 103-113.
• İnciroğlu L. (2019). İş sağlığı ve güvenliğinde çalışan ve işverenin hukuki ve cezai sorumlulukları. (3. bs.). İstanbul: Legal Yayıncılık.
• İzmirlioğlu A. (2020). İşyerinde psikolojik tacizin eşit davranma ilkesi bağlamında incelenmesi. Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 5 (1), 1799-1819.
• Karadurdu B. (2017). İşverenin koruma ve gözetme borcu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Kandemir M., & Yardımcıoğlu E. (2014). İş hukukunda eşitlik ilkesi. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 19 (30-31), 1-44.
• Karakaş İ. (2014). İşçi alacakları ve tazminatları ile dava yolları. (1. bs.). Ankara: Bilge Yayınevi.
• Karakaş İ. (2015). İşçi açısından iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları. İş sağlığı ve güvenliği ders notları (2014). Ankara: Gurup Matbaacılık.
• Kehribar A., Karabela Ş. N., Yaşar K. K., Okur A., Derya M., Özgür C., & Çankaya F., (2017). Çalışma hayatında mobbing: nedenleri, bileşenleri ve hukuki durumu. Bakırköy Tıp Dergisi. 13(1), 1-9.
• Kılıçoğlu M. (2009). İlke kararlar ışığında iş hukukunda temel kavramlar. (1. bs.). Ankara: Turhan Kitabevi. Korkmaz F., & Alp N. S. (2019). Bireysel iş hukuku. (4. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Korkusuz M. H. (2017). 6098 sayılı türk borçlar kanunu'nda düzenlenen hizmet sözleşmesinin sona ermesinin sonuçları ve 4857 sayılı iş kanunu'na tabi işçilere etkisi (1. bs.). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Kotman F. (2018). Die pflicht des arbeitgebers zur sicherheitsfürsorge nach japanischem recht eine materiell- und prozessrechtliche untersuchung zu den hintergründen, den mechanismen und der bedeutung der sicherheitsfürsorgepflicht im japanischen schadensersatzprozess. Inaugural-Dissertation zur Erlangung der juristischen Doktorwürde dem Fachbereich Rechtswissenschaften, der Philipps-Universität Marburg.
• Kurt R. (2015). Herkes için iş sağlığı ve güvenliği rehberi. (2. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Manav Özdemir A. E., & Urhanoğlu İ. (2022). Türk iş hukukunda ücretin güvencesi. YBHD, (2), 1137-1472.
• Mollamahmutoğlu H. (2004). 4857 sayılı yeni iş kanunu'nun getirdiği bazı önemli yenilikler. Kamu İş, 7 (4), 1-37.
• Mollamahmutoğlu H., Astarlı M., & Baysal U. (2018). İş hukuku ders kitabı cilt 1: bireysel iş hukuku. (2. bs.). İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Narmanlıoğlu Ü. (2016). İş Hukuku II Toplu İş İlişkileri. (5. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Ocak U. (2013). 4857 sayılı iş kanununa göre 9. hukuk dairesinin emsal içtihatlarıyla işçilik alacakları. Ankara: Kalkan Matbaacılık.
• Özcan D. (2013). İş hukukunda fesih ve iş güvencesi. (1. bs.). Ankara: Adalet Yayınevi.
• Özdemir E. (2014). İş sağlığı ve güvenliği hukuku. (1. bs.). İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Özekinci E. (2009). Borçlar kanunu ve iş kanununda yer alan iş sözleşmeleri ile uygulama alanları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Özel Ç., & Özdemir B. (2004). BK md. 321 Gereğince İşçinin Borcunu Özenle İfa Borcu ve İşçinin Bu Borca Aykırılıktan Doğan Sorumluluğunun Kapsamı. Sosyal Bilimler Dergisi. 1 (1), 103-131.
• Özkan Koç S. D. (2019). İşçinin iş görme borcunu ifa etmemesi sebebiyle işverenin haklı nedenle fesih hakkı. MÜHFHAD Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı, 25(2), 1211-1235.
• Özkaraca E. (2013), 6356 sayılı kanun’da sendikal güvenceler. Çalışma ve Toplum, 38 (3), 173-216.
• Rüthers B. (1996). Beschäftigungskrise und arbeitsrecht zur arbeitsmarktpolitik der arbeitsgerichtsbarkeit. Frankfurter Institut – Stiftung Marktwirtschaft und Politik Kaiser-Friedrich-Promenade 157 61352 Bad Homburg 1996.
• Sarıbay Öztürk G. (2015). İş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerinin yerine getirilmemesinin hukuki, idari ve cezai sonuçları. (1. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Savaş Kutsal, F. B. (2017). Türkiye insan hakları ve eşitlik kurumu kanunu doğrultusunda psikolojik taciz (eşitlik kurumu). iş hukukunda yeni yaklaşımlar, (1. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Selek H. S. (2018). İş sağlığı ve güvenliği (İSG) temel konular. (2. bs.). Ankara; Seçkin Yayıncılık.
• Senyen Kaplan E.T. (2003). İşverenin koruma ve gözetme borcunun kapsamı. Kamu İş,, 7 (2), 2-15.
• Senyen Kaplan E. T. (2017). İş hukukunda eşitlik ilkesi ve cinsiyet ayrımcılığı. TBB Dergisi, (Özel Sayı), 225-258.
• Söyler İ. (2023). İş sağlığı ve güvenliği ders kitabı. (2. bs.). İstanbul: Platon Hukuk.
• Sur M. (2017). İş hukukunda eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı. Sicil İş Hukuku Dergisi. (37), 33-51.
• Sümer H. H. (2024). İş sağlığı ve güvenliği hukuku. (7. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Süzek S. (2007). İşçi ücretlerinin ödenmemesinin hukuki sonuçları. AÜHFD, 56 (4), 207-221.
• Süzek S. (2008). İşverenin eşit davranma borcu. Sicil İş Hukuku Dergisi, (12), 24-38.
• Süzek S. (2014). İşyerinin devri ve hukuki sonuçları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15 (Özel Sayı), 313-330.
• Tanız P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing). Çalışma ve Toplum Dergisi. 11(4), 13-28.
• Terzioğlu A. (2019). İş hukukunda işverenin borcu olarak ücret. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (72), 1934-1952.
• Tetik S. (2010). Mobbing kavramı: birey ve örgütler açısından önemi. KMÜ Soayal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 12 (18). 81-89.
• Tiftik M., & Adıgüzel A. (2016). İş sağlığı ve güvenliği kanunu’na göre genel hizmet sözleşmelerinde işverenin işçiyi koruma borcu. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, (1), 711-748.
• Tulukçu N. B. (2014). İşverenin risk değerlendirmesi yükümlülüğünün hukuki boyutu. MÜHFHAD Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, 20 (1), 711-748.
• Tunçomağ K., & Tankut Centel. (2022). İş Hukukunun Esasları (10. bs.). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Ulucan D. (2013). Eşitlik ilkesi ve pozitif ayrımcılık. DEÜHFD, 15 (Özel Sayı), 369-384.
• Üçışık H. F. (2021). İş sağlığı ve güvenliği hukuku. (1. bs.). İstanbul: Ötüken Neşriyat Yayınları.
• Yamakoğlu E. (2016). İşverenin işyeri hekimi iş güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğü. (1. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yapışlar E. E. (2019). Eser sözleşmesinde iş sahibinin dönme hakkı (ayıp ve temerrüt halleri hariç olmak üzere). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Medipol Üniversitesi, İstanbul.
• Yavuz N. (2015). Türk borçlar kanunu şerhi c. 2. (2. bs.). Ankara: Adalet Yayınevi.
• Yener M. Z. (2020). İş sözleşmesinde iş görme ve ücret ödeme borcunda temerrüt (1. bs.). Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Yenisey K. D. (2006). İş Kanunda Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı. Çalışma ve Toplum, 11 (4), 63-82.
• Yıldız E. (2022). Asıl İşveren Alt işveren ilişkisinde iş sağlığı ve güvenliği yükümlülükleri. (1. bs.). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Yıldız G. B. (2008). İşverenin eşit işlem yapma borcu. (1. bs.). Ankara: Yetkin Yayıncılık. Yunus Lokmanoğlu S. (2017). İşyerinde psikolojik taciz. TAAD, (30), 370-452.