HASAN ESKİL'İN GİRİTLİ FERİDE ROMANINDA YAPI VE TEMA

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 80 - 115, 27.06.2021

Musa Topkaya

Öz

Hasan Eskil’in Giritli Feride romanı, 19. yüzyılın sonlarında Girit’teki Rumların Türklere yaptıkları baskıları ve bu baskılardan kaçarak Girit’ten Anadolu’ya göçmek zorunda kalan bir Türk kafilesinin hikâyesini Feride -ve kısmen Derviş Ali- etrafında anlatmaktadır. Feride’nin Anadolu’ya göçmesinin ardından, Ege beldelerindeki Yunan işgali ve sonrasındaki Millî Mücadele ve zaferle sonuçlanan Kurtuluş Savaşı da yine Feride etrafında ele alınmıştır. Hâkim bakış açısı ile vücut bulan romanda özetleme yöntemi kullanılarak tarihî gelişmeler geniş bir perspektiften ve panoramik arka plan olarak sunulmaya çalışılmıştır. Ayrıca Mevlevilik ve Mevlevihaneler de -daha çok bir fon olarak- roman boyunca bahsedilen konulardan biridir. Romanda özellikle romana adını da veren “Girit” meselesi ve Türklerin orada yaşadığı zorluklar ve zorunlu göç esnasında yaşadıkları sıkıntılar ve acılar ile Anadolu’ya ulaştıktan sonra yaşadıkları yabancılık duygusu ön plana çıkarılmıştır. Yunan işgali, Feride özelinde, yaşadığı vatansızlık korkusunun ve acısının bir devamı ve alınması gereken bir intikam gibi düşünülmüştür. Yine de Feride zafer kazanıldıktan sonra, savaş meydanında eline düşen çocuk yaştaki Yunan askerini öldürmemiş, ona ve diğer askerlere Türk-Yunan ayırmadan su vemiştir. Böylelikle yazar, başkişisi Feride merkezinde “intikam”dan kastın bir milletin tamamına duyulan bir kin duygusu değil, bir ödeşme ve kurtuluş yolu olduğunu göstermek istemiştir.

Anahtar Kelimeler

Roman, Hasan Eskil, Girit, Millî Mücadele, Mübadele, Mevlevilik

STRUCTURE AND THEME IN HASAN ESKİL'S GİRİTLİ FERİDE

Öz

Hasan Eskil's Giritli Feride tells the story of the oppression of the Greeks in Crete against Turks at the end of the 19th century and the story of a Turkish group who had to migrate from Crete to Anatolia, putting Feride, and partly Derviş Ali, at the center of the story. After Feride's migration to Anatolia, the Greek occupation in the Aegean regions, the National Struggle and the War of Independence, which resulted in victory, were also discussed putting Feride at the center. In the novel, the third person omniscient point of view and summarization method is used to present historical developments from a broader perspective and as a panoramic background. In addition, the Mevlevi (Mawlawi) and the Mevlevihane (Mawlawi-khana) were among the topics mentioned throughout the novel, mostly as a background. In the novel, the issue of "Crete" (which also gives its name to the novel) and the difficulties and suffering of the Turks, and the feeling of strangeness after reaching Anatolia, are highlighted. The Greek invasion was considered –especially from the perspective of Feride- as a continuation of the fear and pain of statelessness and as a revenge that should be taken. Nevertheless, Feride did not kill the young Greek soldier who fell into her hands on the battlefield after the victory, and gave water to him and the other soldiers without separating the Turks and Greeks. In this way, using Feride, the protagonist, as a reflector, the author wanted to show that, what "revenge" meant to him is evenness and salvation rather being a feeling of resentment towards a whole nation.

Anahtar Kelimeler

Novel, Hasan Eskil, Crete, Turkish Independence War, Population Exchange, Mawlawiyah

Kaynakça

• BORNEUR, Roland, QUELLET Real (1989), Roman Dünyası ve İncelemesi, Hüseyin Gümüş (Çev.), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ESKİL, Hasan (2010), Giritli Feride, İstanbul: Günizi Yayınları.
• KARA, Mustafa (2006), “800. Yılında Mevlânâ ve Mevlevîlik”, Uludağ Üniverstiesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 15(1), 1-22.
• Kubbeltı Lugatı: “Mevlevîlik”, http://lugatim.com/s/mevlevilik, (Erişim Tarihi: 15.05.2021).
• MORAN, Berna (2010), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÖNDER, Mehmet (1992), “Konya’da Mevlâna Dergâhı ve Mevlevîhâneler”, IX. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara, 25-28.
• SAZYEK, Hakan (2013), Roman Terimleri Sözlüğü, Ankara: Hece Yayınları.
• TEKİN, Mehmet (2009), Roman Sanatı, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• TOPALOĞLU, Yüksel (2012), Anka Kuşunun Gördükleri - Romancı Yönüyle Adalet Ağaoğlu, İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• TUKİN, Cemal (1996), “Girit”, İslâm Ansiklopedisi, C. 14, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 85-93.
• TURAN, Bülent Ahmet (2013), Hasan Eskil’in Roman ve Hikâyeciliği, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Vikipedi: Özgür Ansiklopedi, “Elefterios Venizelos”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Elefterios_Venizelos, (Erişim Tarihi: 15.05.2021).
• Vikipedi: Özgür Ansiklopedi, “Enosis”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Enosis, (Erişim Tarihi: 12.05.2021).
• Vikipedi: Özgür Ansiklopedi, “Kandiye”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Kandiye, (Erişim Tarihi: 13.05.2021).