HUAZIMET NË DRAMËN AGIMESHA E NGUJUAR NË SHTATË SHPELLA, TË ABDYLAZIS ISLAMIT

Year 2024, Volume: 6 Issue: 1, 60 - 69

Donika Bakiu

https://doi.org/10.53711/balkanistik.1487551

Abstract

Abdylazis Islami është krijuesi me veprat e të cilit zë vend të veçantë letërsia bashkëkohore ndër shqiptarët e Maqedonisë së Veriut. Vepra dhe gjuha e një shkrimtari gjithmonë studiohet me anë të metodave të ndryshme që kemi në gjuhësi ose letërsi, varet nga lloji i studimit. Gjatë tërë historisë marrëdheniet e një populli me pojut e tjerë kanë sjellë edhe ndikime të ndryshme në gjuhë. Drama në lidhje me interpretimin e saj nxit edhe aftësitë vizuale dhe dëgjimore. Drama për fëmijë është njohja e të fëmijëve me teatrin si formë e tyre e shprehjes artistike dhe për të përcjellë një kuptim të tij. Në dramë, ndodhin përpjekjet e para mendore të lexuesit për të imagjinuar atë që ka lexuar në skenë. Drama për fëmijë shpesh një përvojë vërtetë emocionuese. Kontakti gjuhësor është një fenomen i përhapur i reflektuar në huazimin e fjalëve nga gjuhët e dhuruesve në ato marrëse. Historia e gjuhëve tregon qartë se huazimet përbëjnë një fenomen normal dhe universal, i cili kontribuon shumë në dinamikën e tyre dhe në pasurimin e fjalorit të tyre. Megjithatë, huzimi shpesh shihet negativisht kur shihet si një kërcënim, veçanërisht kur një gjuhë huazon shumë nga një tjetër. Të flasësh për krijimtarinë e Abdylazis Islamit, nuk është e lehtë. Një numër i madh letrarësh e studiuesish e kanë komentuar e vështruar, analizuar e vrojtuar, krijimtarinë letrare të Abdylazis Islamit. Në çdo rast, huazimet përbëjnë një dëshmi zbuluese në historinë e gjuhëve. Në këtë punim kemi marrë për studim huazimet në dramën “Agimesha e ngujuar në shtatë shpella” të autorit Abdylazis Islami. Të gjitha huazimet janë mbledhur me kujdes të veçantë dhe janë analizuar çfarë huazimesh janë turke, sllave ose të tjetër gjuhe.

Keywords

Huazim, Drama, Agimesha

ABDYLAZIS ISLAM’IN AGIMESHA E NGUJUAR NË SHTATË SHPELLA DRAMINDAKİ ÖDÜNÇLEMELER

Abstract

Abdylazis Islami, eserleri Kuzey Makedonya Arnavutları arasında çağdaş edebiyatta özel bir yere sahip olan bir yazardır. Bir yazarın eseri ve dili her zaman dilbilim veya edebiyatta kullandığımız farklı yöntemlerle incelenir ve bu çalışmanın türüne bağlıdır. Tarih boyunca bir halkın diğer halklarla olan ilişkileri dil üzerinde de farklı etkileri beraberinde getirmiştir. Drama, yorumlanmasıyla bağlantılı olarak görsel ve işitsel becerileri de ortaya koyar. Çocuk draması, çocukların sanatsal ifade biçimi olarak tiyatroyla tanıştırılması ve tiyatro anlayışının aktarılmasıdır. Dramada okuyucunun sahnede okuduklarını hayal etmeye yönelik ilk zihinsel girişimleri gerçekleşir. Çocuk draması genellikle gerçekten duygusal bir deneyimdir. Dil teması, sözcüklerin ödünçlenen dillerden alıcı dillere ödünç alınmasına yansıyan yaygın bir olgudur. Dillerin tarihi, ödünç almaların normal ve evrensel bir olgu olduğunu açıkça göstermektedir; bu, onların dinamiklerine ve kelime dağarcığının zenginleşmesine büyük katkı sağlamaktadır. Bununla birlikte, özellikle bir dil diğerinden yoğun bir şekilde ödünç aldığında, ödünç alma bir tehdit olarak görüldüğü için genellikle olumsuz olarak algılanır. Abdylazis Islami’nin yazarlığından bahsetmek kolay değildir. Çok sayıda yazar ve araştırmacı Abdylaziz Islami’nin edebî yaratıcılığını yorumlamıştır, gözlemlemiştir, analiz etmiştir ve incelemiştir. Her durumda, ödünçlemeler diller tarihinde keşif olgusu olmuştur. Bu çalışmada yazar Abdylazis Islami’nin “Agimesha e ngujuar në shtatë shpella” adlı dramasındaki ödünçlemeleri incelemeye aldık. Tüm ödünçlenmiş olan kelimeler özel bir dikkatle toplanmış ve bunların Türkçe, Slavca veya diğer dillerden alıntı olup olmadığı analiz edilmiştir.

Keywords

Ödünçleme, Drama, Agimesha

BORROWINGS IN THE DRAMA AGIMESHA E NGUJUAR NË SHTATË SHPELLA BY ABDYLAZIS ISLAM

Abstract

Abdylazis Islami is the creator whose works occupy a special place in contemporary literature among the Albanians of North Macedonia. The work and language of a writer are always studied by means of different methods that we have in linguistics or literature, depending on the type of study. Throughout history, the relations of a people with other pojus have also brought different influences on the language. Drama, in relation to its interpretation, also encourages visual and auditory skills. Drama for children familiarizes them with theater as a form of artistic expression and helps convey an understanding of it. In drama, the reader’s first mental attempts to imagine what he has read on stage take place. Children’s drama is often a truly emotional experience. Language contact is a widespread phenomenon reflected in the borrowing of words from donor languages to recipient languages. The history of languages clearly shows that borrowing is a normal and universal phenomenon, which contributes greatly to their dynamics and to the enrichment of their vocabulary. However, borrowing is often viewed negatively when seen as a threat, especially when one language borrows heavily from another one. Talking about Abdylazis Islam’s creativity is not easy. A large number of writers and researchers have commented, observed, analyzed and observed the literary creativity of Abdyl Azis Islam. In any case, borrowings constitute a revealing evidence in the history of languages. In this paper, we have taken for study the borrowings in the drama “Agimesha e ngujuar në shtatë shpella” by the author Abdylazis Islami. All the borrowings have been collected with special care and analyzed to determine whether they are Turkish, Slavic or from other languages.

Keywords

Borrowing, Drama, Agimesha

References

• Bakiu, D. (2016). Veprimtaria pedagogjike dhe letrare e Abdylazis Islamit. V. Behxheti, H. Xhaferi, Z. Kadriu dhe M. Ibrahimi (ed.), Në Konferencën IX Shkencore Ndërkombëtare “Veprimtaria Letrare e Murat Isakut dhe Abdylazis Islamit” (20 nëntor 2015) (f. 101-105). Fakulteti Shkencave i Kulturave dhe Komunikimit UEJL.
• Bakiu, D. (2019, 12 Prill). Gjuha shqipe dhe huazimet greke. Infoshqip. https://www.infoshqip.com/gjuha-shqipe-dhe-huazimet-greke/
• Bakiu, D. (2019, 6 Qershor). Huazimet që përdoren në gjuhën shqipe. Infoshqip. https://www.infoshqip.com/huazimet-qe-perdoren-ne-gjuhen-shqipe/
• Bozarslan, H. (2004). Histoire de la Turquie contemporaine. La Découverte.
• Buda, A. (1980). Rreth disa çështjeve të historisë së formimit të popullit shqiptar, të gjuhës e të kulturës së ti. Studime Historike 1, 171.
• Ibrahimi, M. (2012). Tema sociolinguistike dhe etnolinguistike. Interlingua.
• Islami, A. (1994). Agimesha e ngujuar në shtatë shpella. Vatra.
• Jorgaqi, K. (1997). Rreth përshtatjes morfologjike të huazimeve italiane në shqipen standarde. Studime Filologjike, 1(4), 111-128.
• Jorgaqi, K. (1998). Mbi integrimin leksiko-semantik të italianizmave në shqipen standarde. Studime Filologjike, 1(2), 85-101.
• Jorgaqi, K. (2008). Sportel i hapur i shqipes. Ombra GVG.
• Kadriu, Z. (2004). Krijimtaria poetike e Abdilazis Islamit. Tetovo.
• Kadriu, Z. (2016). Dekada e heshtjes dhe dhimbjes krenare Abdylazis Islami; në jetë i qetë në shpirt tërmet! V. Behxheti, H. Xhaferi, Z. Kadriu dhe M. Ibrahimi (ed.), Në Konferencën IX Shkencore Ndërkombëtare “Veprimtaria Letrare e Murat Isakut dhe Abdylazis Islamit” (20 nëntor 2015) (f. 13-20). Fakulteti Shkencave i Kulturave dhe Komunikimit UEJL.
• Lafe, E. (1993). Vendi i orientalizmave ndër huazimet e shqipes. Studime Filologjike, 1(4), 35-43.
• Lame, A. (2016). Elementë të prozës poetike në poezinë e Abdylazis Islamit (referuar përtej kohës). V. Behxheti, H. Xhaferi, Z. Kadriu dhe M. Ibrahimi (ed.), Në Konferencën IX Shkencore Ndërkombëtare “Veprimtaria Letrare e Murat Isakut dhe Abdylazis Islamit” (20 nëntor 2015) (f. 33-40). Fakulteti Shkencave i Kulturave dhe Komunikimit UEJL.
• Meyer, G. dhe Omari A. (2007). Fjalor etimologjik i gjuhës shqipe. Çabej.
• Nuhiu, V. (2013). Ndikimi i anglishtes në gjuhën shqipe. Ashak.
• Shaqirvela, K. (2016). Elementi i lashtësisë në krijimtarinë e Abdylazis Islamit. V. Behxheti, H. Xhaferi, Z. Kadriu dhe M. Ibrahimi (ed.), Në Konferencën IX Shkencore Ndërkombëtare “Veprimtaria Letrare e Murat Isakut dhe Abdylazis Islamit” (20 nëntor 2015) (f. 71-80). Fakulteti Shkencave i Kulturave dhe Komunikimit UEJL.
• Shkurtaj, Gj. (2006). Kultura e gjuhës. Shblu.
• Spaho, J. dhe Shyta I. (2016). Dialektika e shpirtit poetik në krijimtarinë e Abdylazis Islamit. V. Behxheti, H. Xhaferi, Z. Kadriu dhe M. Ibrahimi (ed.), Në Konferencën IX Shkencore Ndërkombëtare “Veprimtaria Letrare e Murat Isakut dhe Abdylazis Islamit” (20 nëntor 2015) (f. 81-88). Fakulteti Shkencave i Kulturave dhe Komunikimit UEJL.
• Topalli, K. (2017). Fjalor etimologjik i gjuhës shqipe. Botimet Albanologjike.
• Wittgenstein, L. (1971). Prototractus: an early version of Tractatus logico-philosophicus. Routledge & Kegan Paul.
• Ymeri, B (2024, 6 Shkurt). Abdylazis Islami dhe letërsia moderne në Kosovë. Botasot. https://www.botasot.info/kultura/2124160/abdylazis-islami-dhe-letersia-moderne-ne-kosove