TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİ VE TÜRKİYE: İNSANİ GELİŞME ENDEKSİ ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

Year 2022, Volume: 5 Issue: 2, 1 - 20, 31.12.2022

İbrahim Yıldız

https://doi.org/10.38120/banusad.1204847

Abstract

Toplumsal cinsiyet, kadınlar ve erkekler arasındaki sosyal ve kültürel farklılıkların toplumsal sonuçlarını ifade etmede kullanılan bir kavramdır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, kadınların toplumsal yaşamın tüm alanlarında temel hak ve özgürlüklerinin tanımı ve kullanımına yönelik engelleri ve kısıtlamaları ifade etmesi bakımından kadının sosyal yaşamdaki temsiline yönelik eşitsizliklerin tespitinde önemli bir rol oynamaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği uluslararası boyutta araştırmalara konu olmaktadır. Eşitsizliğin ölçülmesinde uluslararası kuruluşların yaptığı araştırmalar ve raporlar bulunmaktadır. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından hazırlanan İnsani Gelişme Raporu, tüm ülkelerin verilerinin yer aldığı geniş kapsamlı bir rapor olarak her yıl yayınlanmaktadır. Bu çalışmada Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi verilerine göre Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üye ülkelerle durumunu belirleme amacıyla karşılaştırmalı bir analiz yapılmıştır. Araştırma sonucunda toplumsal cinsiyet eşitsizliğinde Türkiye’nin özellikle sağlık alanındaki gelişmelerin etkisi ile belirli oranda bir iyileştirme gösterdiği belirlenmiş, ancak bu gelişmenin yeterli düzeyde olmadığı tespit edilmiştir. Diğer alanlarda gelişme sağlanması durumunda istenilen düzeye gelmesi beklenmektedir.

Keywords

Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet Rolleri, Eşitsizlik, Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği

GENDER INEQUALITY AND TURKEY: AN EVALUATION ON THE HUMAN DEVELOPMENT INDEX

Abstract

Gender is a concept used to express the social consequences of social and cultural differences between women and men. Gender inequality plays an important role in the determination of inequalities in the representation of women in social life, as it expresses the barriers and restrictions on the definition and use of women's fundamental rights and freedoms in all areas of social life. Gender inequality is the subject of international research. There are researches and reports conducted by international organizations in measuring inequality. The Human Development Report, prepared by the United Nations Development Programme, is published every year as a comprehensive report containing the data of all countries. In this study, a comparative analysis was made in order to determine Turkey's situation with the European Union member states, according to the Gender Inequality Index of the United Nations Development Programme. As a result of the research, it has been determined that Turkey has shown a certain improvement in gender inequality, especially with the effect of developments in the field of health, but it has been determined that this development is not at a sufficient level. In case of improvement in other areas, it is expected to reach the desired level.

Keywords

Gender, Gender Roles, Inequality, Gender Inequality

References

• Akın, A. (2007) “Toplumsal Cinsiyet (Gender) Ayırımcılığı ve Sağlık”, Toplum Hekimliği Bülteni, Cilt 26, Sayı 2, 1-9.
• Avrupa Birliği Başkanlığı (2020) “Türkiye-AB İlişkileri Kronolojisi”, https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/kpb/kronoloji-trkce-ocak2020.pdf, (27.10.2022).
• Bal, M. D. (2016) “Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış”, Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 15-28.
• Bangun, W. (2021) “The Gender Inequality Index: Indonesian Efforts to Enhance Human Development within ASEAN”, Journal of Southwest Jiaotong University, Vol. 56 No. 1, 68-75.
• Bardhan, K ve Klasen, S. (1998) “UNDP's Gender-Related Indices: A Critical Review”, Human Development Occasional Papers (1992-2007), 1-27.
• Berktay F. (2012) “Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın Hıristiyanlık'ta ve İslamiyet’te Kadının Statüsüne Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım”, İstanbul: Metis Yayınları.
• Bhasin, K. (2003) “Toplumsal Cinsiyet “Bize Yüklenen Roller”, Çev. Kader Ay, İstanbul: Kadav Yayınları.
• Choi, J. & Greaney, T. M. (2022) “Global Influences on Gender Inequality: Evidence From Female Employment in Korea”, International Economic Review Vol. 63, No. 1, 291-328.
• Çivi, E. vd. (2008) “Uluslararası Rekabet Gücüne Farklı Bakışlar,” Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, C:4, S:1, 1-22.
• Daly, M. (2020) “Gender Inequality and Welfare States in Europe”, Edward Elgar Publishing.
• Delaney, C. (2014) “Tohum ve Toprak Türk Köy Toplumunda Cinsiyet ve Kozmoloji”, Çev. Selda Somuncuoğlu ve Aksu Bora, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Doğan, E. M. ve Tatlı, H. (2014) “İnsani Gelişme ve İnsani Yoksulluk Bağlamında Türkiye’nin Dünyadaki Yeri”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C:28, S:1, 99-124.
• Dökmen, Z. Y. (2015). “Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açıklamalar”, 6.Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• DPT (2010) “Bin Yıl Kalkınma Hedefleri Raporu”, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı, Ankara.
• European Union (2022a) “History of the European Union 2000-09”, https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/history-eu/2000-09_en, (27.10.2022).
• European Union (2022b) “Country Profiles”, https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/country-profiles_en, (27.10.2022).
• Evans, M. (2016) “The Persistence of Gender Inequality”, Polity Press.
• Karimah, A. ve Susanti, H. (2022) “Gender Inequality in Education and Regional Economic Growth in Indonesia”, Jurnal Ekonomi Pembangunan, Volume 20 (1): 1-14.
• Keister, L. A. ve Southgate, D. E. (2012) “Inequality: A Contemporary Approach to Race, Class, and Gender”, Cambridge University Press.
• Kızılgöl, Ö. A. (2012) “Türkiye’de Eğitimde Cinsiyet Eşitsizliğinin Yoksulluk Üzerindeki Etkisi”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:19, S:1, 179-191.
• Marshall, G. (1999) Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Oakley, A. (1985) “Sex, Gender and Society”, Aldershot, Gower Publishing Company Limited.
• Sayılan, F. (2012) “Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim”, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Sullivan, T. J. (2015) “Introduction to Social Problems”, 10th Edition, Pearson.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019) “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Değerlendirme Raporu”, Ankara.
• UNDP (1990) Human Development Report 1990: Concept and Measurement of Human Development, New York.
• UNDP (2010) Human Development Report 2010: The Real Wealth of Nations: Pathways to Human Development, New York.
• UNDP (2015) Human Development Report 2015: Work for Human Development, New York.
• UNDP (2020) Human Development Report 2020: The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene, New York.
• UNDP (2022) Human Development Report 2021-22 Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World.