CUMHURİYET'İN TÜRK HUKUK TARİHİ BAKIMINDAN ÖNEMİ

Year 2023, Volume: 9 Issue: 2 - Cumhuriyetin 100. Yılına Armağan, 601 - 625, 11.01.2024

Durulcan Selçuk

Abstract

Türk hukuku tarihsel gelişimi sürecinde çeşitli dönüm noktaları yaşamıştır. Bu dönüm
noktalarından birisi, Cumhuriyet’in ilan edilmesidir. Türk tarihi açısından çok önemli bir olay
olan Cumhuriyet’in ilanı, Türk hukuk tarihi bakımından ayrıca önemlidir. Çünkü
Cumhuriyet’in ilanı sonrasında gerçekleştirilen Türk hukuk devrimiyle Türkiye’de Batı
hukukundan alınan laik kanunlarla yeni bir hukuk düzeni kurulmuş ve Türk hukuku bulunduğu
İslam hukuk sisteminden ayrılarak Kıta Avrupası hukuk sistemine dahil olmuştur. Bu önemli
değişimler dolayısıyla Türk hukuk tarihi incelemelerinde Cumhuriyet sonrası Türk hukuku ayrı
bir dönemi oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında Türk hukuk tarihinin dönemlere ayrılması
konusu ile Cumhuriyet’in ilanının Türk hukukunun tarihsel sürecindeki önemi anlatılmaya
çalışılmıştır. Bu yapılırken Türk hukuk tarihinde dönemler ve Türk hukuk devrimi genel
hatlarıyla ele alınmıştır.

Keywords

Türk hukuk tarihi, cumhuriyet, Türk hukuk devrimi, resepsiyon, çağdaşlaşma

References

• AKİPEK Jale G. – AKINTÜRK Turgut – ATEŞ KARAMAN Derya, Türk Medenî Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, Birinci Cilt, 9. Baskı, Beta, İstanbul 2012.
• AKYILMAZ Gül, “Kilikya Ermeni Katalikosluğu Davası Çerçevesinde Emvâl-i Metruke Meselesine Bakış”, Uluslararası Suçlar ve Tarih Yıllık Uluslararası Hukuk ve Tarih Dergisi, S. 20, Y. 2019, s. 17 – 73.
• ARSAL Sadri Maksudi, Türk Tarihi ve Hukuk, 2. Baskı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2020.
• AYDIN Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, 16. Baskı, Beta, İstanbul 2019.
• AYDIN M. Âkif, “Osmanlıda Hukuk”, Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi Cilt 1, Editör: Ekmeleddin İhsanoğlu, İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA), İstanbul 1994, s. 375 – 438.
• AYDIN Mehmet Akif, “Mecellenin Hazırlanışı”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, C. 9, S. 9, Y. 1989, s. 31 – 50.
• AYDIN Mehmet Âkif, “Ahvâl-i Şahsiyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2. Cilt, İstanbul 1989, s. 192.
• BERKES Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş, 21. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2015.
• BOZKURT Gülnihal, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Resepsiyon Süreci (1839 – 1939), 3. Baskı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2020.
• CAHEN Claude, Türkiye’nin Doğuşu Anadolu Selçuklu Devleti 11. Yüzyıldan 14. Yüzyıla, Çev. Nilüfer Epçeli, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2022.
• CAN Cahit, Türk Hukukunun Kökenleri ve Türk Hukuk Devrimi, Kaynak Yayınları, İstanbul 2012.
• CİN Halil – AKYILMAZ Gül, Türk Hukuk Tarihi, 12. Baskı, Sayram Yayınları, Konya 2020
• EKİNCİ Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, 7. Baskı, Arı Sanat, İstanbul 2021.
• FENDOĞLU Hasan Tahsin, Türk Hukuk Tarihi, Filiz Kitabevi, İstanbul 2000.
• GÖZLER Kemal, Hukuka Giriş, 10. Baskı, Ekin, Bursa 2013, s. 222.
• GÜRKAN Ülker, Hukuk Sosyolojisine Giriş, 8. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara 2015.
• HAFIZOĞULLARI Zeki, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Fikrî Temelleri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2001.
• KORKMAZ Salih, “Uygur Hukuk Vesikaları Üzerine Türkçe Literatürün Hukuki Tahlili”, Adalet Dergisi, S. 69, Y. 2022, s. 249 – 291.
• KÖPRÜLÜ Mehmet Fuad – BARTHOLD Wilhelm, İslam Medeniyeti Tarihi, 2. Baskı, Alfa, İstanbul 2018.
• MUMCU Ahmet, Tarih Açısından Türk Devriminin Temelleri ve Gelişimi, 19. Baskı, İnkılâp, İstanbul 2001.
• MUMCU Ahmet, “1924 Anayasası”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 2, S. 5, Y. 1986, s. 383 – 400.
• OĞUZ Arzu, Karşılaştırmalı Hukuk, Yetkin Yayınları, Ankara 2003.
• ÖRSTEN ESİRGEN Seda, Osmanlı Devleti’nde Kanun Yapma Geleneği ve Cumhuriyet Döneminde Uygulanan Osmanlı Kanunları, Turhan Kitabevi, Ankara 2017.
• ÖRSTEN ESİRGEN Seda, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Hukukunda Kanunlaştırma Hareketleri”, Adalet Dergisi, S. 62 – 63, Y. 2019, s. 429 – 480.
• ÖRSTEN ESİRGEN Seda – ÜNAL ÖZKORKUT Nevin, “Türk Hukuk Tarihinde Kadın”, Hukuk ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları (Editörler: Gülriz Uygur – Nadire Özdemir), Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin, Ankara 2022, s. 93 – 116.
• STOLLEIS Michael, “Hukukun Tarihini Yazmak: Yeniden İnşa, Anlatı, Kurgu?”, Çev. Muhammed İkbal İmamoğlu, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, Sa. 9, 2010 (Bahar), s. 89 – 130.
• TANÖR Bülent, Osmanlı – Türk Anayasal Gelişmeleri, 25. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2015.
• UMUR Ziya, Türk Hukuk Tarihi Dersleri 1. Cilt, Beta, 1. Baskıdan Tıpkıbasım, İstanbul 1993.
• ÜÇOK Coşkun – MUMCU Ahmet – BOZKURT Gülnihal, Türk Hukuk Tarihi, 18. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2016.
• ÜÇOK Coşkun, “Türk Hukuk Devrimi”, Atatürk Önderliğinde Kültür Devrimi Kalkınma İçin Bölgesel İşbirliği (RCD) Semineri Tebliğleri (9- 11 Kasım 1967), Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, Ankara 1972, s. 73 – 78.
• YILMAZ Ejder, “Hukuk Muhakemeleri Kanununun Getirdikleri”, Ankara Barosu Dergisi, S. 2, Y. 2011, s. 213 – 254.
• Anayasa Mahkemesi’nin 15.06.2016 Karar tarihli ve 2015/7661 Başvuru Numaralı Kilikya Ermeni Katolikosluğu Başvurusu.
• Anayasa Mahkemesi’nin 20.12.2022 Karar tarihli ve 2018/14186 Başvuru Numaralı Ayşe Tezel ve Diğerleri Başvurusu.
• Danıştay 10. Dairesi’nin 02.07.2020 Tarih ve 2016/16015 Esas – 2020/2595 Karar Sayılı Kararı.
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 26.03.2019 Tarih ve 2017/451 Esas – 2019/355 Karar Sayılı Kararı.