Türkiye'de Tükenme Tehlikesinde Olan Bir Türün Otekolojisi: Amsonia orientalis Decne. (Apocynaceae)

Yıl 2006, Cilt: 8 Sayı: 1, 4 - 9, 01.06.2006

Fazıl Özen

Öz

Dünyada sadece Türkiye ve Yunanistan' da oldukça dar bir yayılış alanı bulunan Amsonia orientalis Decne., içerdiği çeşitli alkaloitlerden dolayı antikanser ve antitümör özelliğe sahip tıbbi bir bitkidir. Bu çalışmada, IUCN tehlike kategorilerine gore “çok tehlikede (CR)” kategorisinde bulunan, antropojenik etkilerle yayılış alanı sürekli olarak daraltılan ve buna bağlı olarak populasyon yoğunluğu gitgide azalan A. orientalis' in fenolojik ve ekolojik özellikleri araştırılmıştır. Elde edilen bulgular, A. orientalis' in kumlu-tınlı, tuzsuz, hafif alkali, kireç içeriği orta düzeyde, organik maddece fakir, demir ve magnezyum bakımından oldukça zengin, diğer besin elementlerinin ise yeterli düzeylerde bulunduğu toprakları tercih ettiğini göstermektedir. Bitkinin vejetatif ve generatif dönemlerindeki elementer analiz sonuçlarına göre ise fosfor ve potasyum dışındaki diğer elementlerin bitkinin sağlıklı beslenebilmesi için genel olarak yeterli düzeylerde, bu iki elementin de normal değerlerin altında olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Amsonia orientalis, Tükenme Tehlikesinde Tür, Birey Ekolojisi, Apocynaceae, Türkiye

AUTOECOLOGY OF A SPECIES BEING ENDANGERED IN TURKEY: Amsonia orientalis Decne. (Apocynaceae)

Öz

Amsonia Greece on the world. Because of containing various alkaloids this species has anticancerogenic and antitumour effects. In this study, phenological and ecological aspects of A. orientalis , categorised as one of the rare plant of Turkey, were investigated since the distrubituon area as well as its population density getting diminished because of anthropogenic effects.
The obtained results show that A. orientalis prefers soils with sandy-loamy, with no salt, slightly
alkalina, mid-calcerous, poor organic material, very rich in iron and magnesium. It also prefers soils containing
other food elements sufficiently. The elementary analysis of the plants in vegetative and generative stages has
shown that the levels of other elements except phosphorus and potassium were generally sufficient for healthy
feeding, but the amount of phosphorus and potassium were found under the normal levels.

Anahtar Kelimeler

Amsonia orientalis, Endangered Species, Autoecology, Apocynaceae, Turkey

Kaynakça

• Dabiné Lengyel, E., Turiak, Gy., Nyaradiné-Szabady, J., Zambo, I., Tétényi, P., Hermecz, I., “Determination of Secologanin Content from Shoots of Rhazya orientalis (Dcne) A. DC. Using the Hplc Method”, Herba Hungarica, Tom. 25, No 2, 141-150 (1986).
• Rahman, A. U., Zaman, K., “Studies on the Alkaloids of Rhazya stricta”, Phytochemistry, Vol. 27, No 6, 1926-1928 (1988)
• Sauerwein, M., Ishimaru, K., Shimomura, K., “Indole Alkaloids of Amsonia elliptica”, Phytochemistry, Vol. 30, No 4, 1153-1155 (1991).
• Rahman, A. U., Qureshi, M. M., Zaman, K., Malik, S., Ali, S. S., “The Alkaloids of Rhazya stricta and R. orientalis- A Review”, Fitoterapia, Vol. 60, No 4, 291-322 (1989).
• Davis, P. H., “Flora of Turkey and East Aegean Islands”, Univ. Press of Edinburg, Vol. 6 sf. 161, 1978.
• Brickell, C., “A-Z Encylopedia of Garden Plants”, Dorling Kindersly Limited, London (1996).
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., “Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı”, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Yayını, sf 178, Ankara (2000).
• Allen, S. E., Grimshaw, H. M., Parkinson, J. A., et. al., “Chemical Analysis in Methods in Plant Ecology”, Edited by Chapman, S. B. Blackwell Scientific Publications, Oxford (1976).
• Bayraklı, F., “Toprak ve Bitki Analizleri”, Ond. May. Üniv. Ziraat Fak. Yay. No:17, Samsun (1987).
• Kacar, B., “Toprak ve Bitki Analizleri”, Ank. Üniv. Basımevi, Ankara (1972).
• “Meteoroloji Bülteni, Ortalama ve Ekstrem Kıymetler”, Devlet Meteoroloji İşl. Gn. Md.lüğü Yayını, Ankara (1974).
• Daget, P. H., “Le Bioclimat Mediterraneen Analyse des Formes Climatiques par le System d'Emberger”, Vegetatio, 34, 2 (1977).
• Tutin, T. G., Heywood, V. H., Burges, N. A., Moore, D. M., Valentine, D. H., Walters, S. M., Webb, D. A., “Flora Europaea”, Vol. 3, Cambridge Univ. Press, 1968.
• Cabrera, G. M., Deluca, M. E., Seldes, A. M., et. al., “Cardenolide glycosides from the roots of Mandevilla pentlandiana”, Phytochemistry, Vol. 32, No: 5, 1253-1259 (1993).
• Aktaş, M., “Bitki Besleme ve Toprak Verimliliği”, A.Ü. Ziraat Fak. Yay. No:1202, Ankara (1991).
• Akalan, İ., “Toprak Bilgisi”, A.Ü. Ziraat Fak. Yay. No:878, Ankara (1983).