Abstract
Bu çalışma, yapay zekâ teknolojilerinin idare hukukundaki öngörülebilirlik, şeffaflık ve hesap verebilirlik gibi temel ilkelere etkisini incelemektedir. Yapay zekâ, idareye hızlı ve etkili bir hizmet sunma imkânı tanırken, hukuki güvenlik ve öngörülebilirlik açısından zorluklar da getirmektedir. İdarenin karar alma süreçlerinde yapay zekânın kullanımı, özellikle makine öğrenmesi tabanlı sistemlerde, tahmin edilebilirlik ilkesinin ihlaline yol açabilmektedir. Bu durum, algoritmaların öğrenme sürecine dayalı olarak farklı verilerle farklı sonuçlar üretebilme özelliğinden kaynaklanmaktadır ve hukuki güvenlik ilkesine aykırı sonuçlara neden olabilmektedir. Çalışma, Avrupa Birliği'nin 2023 tarihli Yapay Zekâ Yasası ışığında, Türkiye'nin mevcut mevzuatındaki eksiklikleri ele almakta; Dijital Dönüşüm Ofisi bünyesindeki “Büyük Veri ve Yapay Zekâ Uygulamaları Dairesi” ile Avrupa Birliği standartlarına uyum sağlama çabalarını incelemektedir. Ayrıca, yapay zekâ destekli idari işlemlerin denetlenebilirliği ve algoritmik şeffaflık konularına değinilmiştir. Bu bağlamda, yapay zekânın idarede kullanımı sürecinde şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerinin sağlanması gerektiği vurgulanmıştır. Çalışma, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile uyumlu bir yasal çerçeve geliştirmesi gerekliliğini ortaya koymakta, yapay zekâ tabanlı idari işlemlerde vatandaşların temel haklarını korumaya yönelik yasal düzenlemelerin önemini vurgulamaktadır. Sonuç olarak, idarede yapay zekâ kullanımının öngörülebilir, denetlenebilir ve vatandaşlara güven sağlayacak şekilde düzenlenmesi gerektiği ifade edilmektedir.
Keywords
Yapay Zekâ İdarenin Faaliyetlerinde Öngörülebilirlik Planlama Hukuki Güvenlik Algoritmik Şeffaflık Dijital Dönüşüm
References
- Akbulut B, ‘Yapay Zekâ ve Ceza Hukuku Sorumluluğu’ (2023) 17 (4) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 267
- Akyılmaz B, Sezginer M ve Kaya C, Türk İdare Hukuku (18 bs, Seçkin Yayıncılık 2024)
- Avcı E, ‘Akıllı Şehirler için Üretken Yapay Zekâ Kavramsal Çerçevesi’ (2024) 17 (5) Kent Akademisi Dergisi 1654
- Benli E ve Şenel G, ‘Yapay Zekâ ve Haksız Fiil Hukuku’ (2020) (2) ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 296
- Bilgin H, ‘Yapay Zekânın Mahkeme Kararlarında Kullanımına Uluslararası Bir Bakış ve Robot Hâkimler Hakkında Düşünceler’ (2022) 13 (2) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 405
- Ceylan M, ‘İdarenin Öngörme (Planlama) Faaliyeti ve Bu Faaliyetin Deprem Örneği Üzerinden Önemini Anlamak’ (2023) (4) Çukurova Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 116
- Çakmakçı MF ve Çakmakçı R, ‘Uzaktan Algılama, Yapay Zekâ ve Geleceğin Akıllı Tarım Teknolojisi Trendleri’ (2023) (52) Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi 234
- Durmuş F, ‘İdarenin Öngörme ve Alternatif Üretme Faaliyeti Hakkında İnceleme: “Düşünülemezi Düşünmek”’ (2023) 13 (2) Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 285
- Gözler K, İdare Hukuku Cilt I (3 bs, Ekin Yayınevi 2019)
- Gülel H, Hukuki Açıdan Yapay Zekâ (1 bs, Adalet Yayınevi 2023) Günday M, İdare Hukuku (11 bs, İmaj Yayınevi 2017)
- Güven A, ‘Yapay Zekâ Uygulamalarının Kamu Yönetimindeki Rolü ve Önemi’ (2024) 8 (2) Enderun Dergisi 127
- Kağıtçıoğlu M, ‘Yapay Zekâ ve İdare Hukuku (Bugünden Geleceğe Yönelik Bir Değerlendirme)’ (2021) 11 (1) Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 118
- Karaca M, ‘Yapay Zekâ Tabanlı Stratejik Afet Yönetimi: Verilerin Tam Kullanımı’ (2023) 6 (4) Afet ve Risk Dergisi 1312
- Kırılmaz M ve Atak F, ‘Kamu Mali Yönetiminde Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik Araçları: Faaliyet Raporları’ (2015) 2 (3) Ombudsman Akademik Dergisi 189
- Mücahit Küçük Ç, ‘Yapay Zekânın Hukuk Sisteminde Kullanılması’ (2024) 6 (1) Bilişim Hukuku Dergisi 24
- Özay İ, Günışığında Yönetim (Filiz Kitapevi 2004)
- Özkaya Ö, Farklı Açılımlarla Hukuk Devleti ve Güvenlik (1 bs, Adalet Yayınevi 2022)
- Özkoçak V ve Kırık AM, ‘Seçim ve Propaganda Süreçlerinde Yapay Zekâ, Büyük Veri ve Algoritmaların Etkisi: 14 Mayıs 2023 Türkiye Genel Seçimleri Örneği’ (2023) 12 (3) Social Sciences Research Journal 412
- Pekdoğan T, ‘Yapay Zekâ Tabanlı Hava Kalitesi İyileştirme Stratejilerinin Değerlendirilmesi’ (2024) 14 (2) EMO Bilimsel Dergi 87
- Sancakdar O vd, İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı (11 bs, Seçkin Yayınları 2022)
- Surden H, ‘Artificial Intelligence and Law: An Overview, University of Colorado Law School’ (2019) 35 (4) Georgia State University Law Review 1305
- Tanrıverdi AA, ‘Yapay Zekânın Kamu Hizmeti Sunumuna Etkileri’ (2021) 1 (66) Adalet Dergisi 293
- Tanrıverdi AA, ‘İdare Hukukunda Gerekçe İlkesi ve Sağladığı Hukuki Koruma’ (2023) 3 (2) Kırıkkale Hukuk Mecmuası 551
- Tekin A ve Demirel O, ‘Yapay Zekâ Teknolojileri ile İstihdam ve Verimlilik Arasındaki İlişki’ (2024) 22 (Özel Sayı) Yönetim Bilimleri Dergisi 1585
- Ulusoy AD, Türk İdare Hukuku (6 bs, Yetkin Yayınları, 2023)
- Williams R, ‘Rethinking Administrative Law for Algorithmic Decision Making’ (2022) 42 (2) Oxford Journal of Legal Studies 468
- Yayla A, İdare Hukuku Bakımından Yapay Zekâ (1 bs, Seçkin Yayınları 2023) Yegen B, ‘Vergilemede Yeni Bir Yaklaşım: Yapay Zekâ’ (2023) 7 (2) Politik Ekonomik Kuram Dergisi 140
- Yıldırım T ve Göçgün M, ‘İdarenin Düzenleyici İşlemlerinde Eşitlik İlkesi’ (2016) 3 (2) İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 39
- Yorgancıoğlu Tarcan G, Yalçın Balçık P ve Sebik NB, ‘Türkiye ve Dünyada Sağlık Hizmetlerinde Yapay Zekâ’ (2024) 14 (1) Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 50
- https://cbddo.gov.tr/
- https://eur-lex.europa.eu/
- https://gdpr-info.eu/ https://karararama.danistay.gov.tr/
- https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/
- https://www.ab.gov.tr/ https://www.mevzuat.gov.tr/
- https://www.turcademy.com/
Abstract
This study examines the impact of artificial intelligence (AI) technology on fundamental principles such as predictability, transparency, and accountability in administrative law. While AI enables quick and efficient public service delivery, it also presents challenges regarding legal security and predictability. The use of AI in administrative decision-making, especially in machine-learning-based systems, can undermine the principle of predictability due to AI's capacity to yield varying outcomes based on diverse datasets, potentially violating legal security. The study discusses Turkey's regulatory gaps in light of the European Union’s 2023 Artificial Intelligence Act, highlighting the efforts by Turkey’s “Big Data and AI Applications Department” under the Presidential Digital Transformation Office to align with EU standards. Additionally, it addresses the auditability of AI-supported administrative acts and algorithmic transparency, emphasizing the need to uphold transparency and accountability in the administrative application of AI. The study underscores Turkey’s need to develop a legal framework harmonized with the EU, aiming to safeguard citizens' fundamental rights in AI-based administrative acts. In conclusion, the study calls for the regulation of AI use in public administration to ensure predictability, auditability, and citizen trust.
Keywords
Artificial Intelligence (AI) Predictability in Administrative Actions Planning Legal Security Algorithmic Transparency Digital Transformation
References
- Akbulut B, ‘Yapay Zekâ ve Ceza Hukuku Sorumluluğu’ (2023) 17 (4) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 267
- Akyılmaz B, Sezginer M ve Kaya C, Türk İdare Hukuku (18 bs, Seçkin Yayıncılık 2024)
- Avcı E, ‘Akıllı Şehirler için Üretken Yapay Zekâ Kavramsal Çerçevesi’ (2024) 17 (5) Kent Akademisi Dergisi 1654
- Benli E ve Şenel G, ‘Yapay Zekâ ve Haksız Fiil Hukuku’ (2020) (2) ASBÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 296
- Bilgin H, ‘Yapay Zekânın Mahkeme Kararlarında Kullanımına Uluslararası Bir Bakış ve Robot Hâkimler Hakkında Düşünceler’ (2022) 13 (2) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 405
- Ceylan M, ‘İdarenin Öngörme (Planlama) Faaliyeti ve Bu Faaliyetin Deprem Örneği Üzerinden Önemini Anlamak’ (2023) (4) Çukurova Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 116
- Çakmakçı MF ve Çakmakçı R, ‘Uzaktan Algılama, Yapay Zekâ ve Geleceğin Akıllı Tarım Teknolojisi Trendleri’ (2023) (52) Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi 234
- Durmuş F, ‘İdarenin Öngörme ve Alternatif Üretme Faaliyeti Hakkında İnceleme: “Düşünülemezi Düşünmek”’ (2023) 13 (2) Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 285
- Gözler K, İdare Hukuku Cilt I (3 bs, Ekin Yayınevi 2019)
- Gülel H, Hukuki Açıdan Yapay Zekâ (1 bs, Adalet Yayınevi 2023) Günday M, İdare Hukuku (11 bs, İmaj Yayınevi 2017)
- Güven A, ‘Yapay Zekâ Uygulamalarının Kamu Yönetimindeki Rolü ve Önemi’ (2024) 8 (2) Enderun Dergisi 127
- Kağıtçıoğlu M, ‘Yapay Zekâ ve İdare Hukuku (Bugünden Geleceğe Yönelik Bir Değerlendirme)’ (2021) 11 (1) Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 118
- Karaca M, ‘Yapay Zekâ Tabanlı Stratejik Afet Yönetimi: Verilerin Tam Kullanımı’ (2023) 6 (4) Afet ve Risk Dergisi 1312
- Kırılmaz M ve Atak F, ‘Kamu Mali Yönetiminde Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik Araçları: Faaliyet Raporları’ (2015) 2 (3) Ombudsman Akademik Dergisi 189
- Mücahit Küçük Ç, ‘Yapay Zekânın Hukuk Sisteminde Kullanılması’ (2024) 6 (1) Bilişim Hukuku Dergisi 24
- Özay İ, Günışığında Yönetim (Filiz Kitapevi 2004)
- Özkaya Ö, Farklı Açılımlarla Hukuk Devleti ve Güvenlik (1 bs, Adalet Yayınevi 2022)
- Özkoçak V ve Kırık AM, ‘Seçim ve Propaganda Süreçlerinde Yapay Zekâ, Büyük Veri ve Algoritmaların Etkisi: 14 Mayıs 2023 Türkiye Genel Seçimleri Örneği’ (2023) 12 (3) Social Sciences Research Journal 412
- Pekdoğan T, ‘Yapay Zekâ Tabanlı Hava Kalitesi İyileştirme Stratejilerinin Değerlendirilmesi’ (2024) 14 (2) EMO Bilimsel Dergi 87
- Sancakdar O vd, İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı (11 bs, Seçkin Yayınları 2022)
- Surden H, ‘Artificial Intelligence and Law: An Overview, University of Colorado Law School’ (2019) 35 (4) Georgia State University Law Review 1305
- Tanrıverdi AA, ‘Yapay Zekânın Kamu Hizmeti Sunumuna Etkileri’ (2021) 1 (66) Adalet Dergisi 293
- Tanrıverdi AA, ‘İdare Hukukunda Gerekçe İlkesi ve Sağladığı Hukuki Koruma’ (2023) 3 (2) Kırıkkale Hukuk Mecmuası 551
- Tekin A ve Demirel O, ‘Yapay Zekâ Teknolojileri ile İstihdam ve Verimlilik Arasındaki İlişki’ (2024) 22 (Özel Sayı) Yönetim Bilimleri Dergisi 1585
- Ulusoy AD, Türk İdare Hukuku (6 bs, Yetkin Yayınları, 2023)
- Williams R, ‘Rethinking Administrative Law for Algorithmic Decision Making’ (2022) 42 (2) Oxford Journal of Legal Studies 468
- Yayla A, İdare Hukuku Bakımından Yapay Zekâ (1 bs, Seçkin Yayınları 2023) Yegen B, ‘Vergilemede Yeni Bir Yaklaşım: Yapay Zekâ’ (2023) 7 (2) Politik Ekonomik Kuram Dergisi 140
- Yıldırım T ve Göçgün M, ‘İdarenin Düzenleyici İşlemlerinde Eşitlik İlkesi’ (2016) 3 (2) İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 39
- Yorgancıoğlu Tarcan G, Yalçın Balçık P ve Sebik NB, ‘Türkiye ve Dünyada Sağlık Hizmetlerinde Yapay Zekâ’ (2024) 14 (1) Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 50
- https://cbddo.gov.tr/
- https://eur-lex.europa.eu/
- https://gdpr-info.eu/ https://karararama.danistay.gov.tr/
- https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/
- https://www.ab.gov.tr/ https://www.mevzuat.gov.tr/
- https://www.turcademy.com/
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Law in Context (Other) |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | December 30, 2024 |
| Submission Date | November 4, 2024 |
| Acceptance Date | December 10, 2024 |
| Published in Issue | Year 2024 Volume: 1 Issue: 2 |
