Kinâye Kavramının Kapsamı

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 8, 23 - 35, 30.12.2018

Üzeyir Tuna

Öz

Bu makâlede, kinâye
sanatının sözlük ve ıstılah anlamı, tarihte nahivciler ve dilciler tarafından nasıl
algılandığı ve bu sanatın hangi amaçlarla ve ne şekilde kullanıldığı, ayrıca
belâgatin Arap edebiyatında müstakil ve sistematik bir ilim haline gelmesinden
sonra kinâyenin rükünleri (öğeleri), çeşitleri ve vâsıtalarına göre kinâye
çeşitleri ele alınmış, hem Arapçada hem de Türkçedeki kullanımlarına dair
çeşitli örnekler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arapça, belâgat, me‘ânî, beyân, kinâye, ta‘rîz

Kaynakça

• Abdulaziz ‘Atîk, fi’l-Belâğati’l-‘Arabiyye (‘İlmu’l-Beyân), Dâru’n-Nahdati’l-‘Arabiyye, Beyrût 1985.el-‘Abîsî, Abdulhamîd Muhammed, el-Belâğa (Zevk ve Menhec), Matba‘atu Hassân, I. Baskı, Kâhire 1985.Ahmed Cevdet Paşa, Belâğât-ı Osmâniyye, Mürüvvet Matbaası, III. Baskı, İstanbul 1303.Akdemir, Hikmet, Belâğat Terimleri Ansiklopedisi, İzmir 1999.el-Askerî, Ebû Hilâl, es-Sınâ’ateyn (el-kitâbetü ve’ş-şi‘r), tahkîk: ‘Ali Muhammed el-Becâvî, Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabî, I. Baskı, trs., 1371/1952.Bilgegil, Kaya, Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Enderun Kitabevi, İstanbul 1989.el-Buhârî, Muhammed b. İsmâ‘îl, Sahîh, I-VIII, Mektebetü’l-İslâm, İstanbul 1979.el-Bustânî, Butros, Muhîtu’l-Muhît, Mektebetu’l-Lübnân, Beyrut 1979.el-Câhız, Ebû ‘Osmân ‘Amr b. Bahr, Kitabu’l-Hayavân, tahkîk ve şerh: ‘Abdusselâm Muhammed Hârûn, II. Baskı, trs. 1384/1965.el-Cürcânî, Abdulkâhir, Esrâru’l-Belâğa, tahkîk: Mahmûd Muhammed Şâkir, Dâru’l-Medenî, Cidde 1412/1991.el-Hâşimî, Seyyid Ahmed, Cevâhiru’l-Belâğa, Dâru’l-Fikr, Beyrût 1994.Hassân b. Sâbit, Divan, Şrh. Ömer Faruk et-Tabba', Dâru'l-Kalem, Beyrut trs.el-Merâğî, Ahmed Mustafâ, ‘Ulûmu’l-Belâğa, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, III. Baskı, Beyrut 1414/1993.el-Müberred, Muhammed b. Yezîd, el-Kâmil fi’l-Lüğati ve’l-Edeb, I-IV, tahkîk: ‘Abdulhamîd Hindâvî, Vizâretü’l-Evkâfi’s-Su‘ûdiyye, el-Memleketü’l-‘Arabiyyetü’s-Su‘ûdiyye 1419/1998.İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Cemâleddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisânu’l-Arab, Dâru’s-Sadr, Beyrut (trz).İbn Reşîk el-Kayravânî, Ebû Ali Hasan, el-‘Umde fî Mehâsini’ş-Şi‘ri ve Âdâbihî ve Nakdihî, I-II, tahkîk: Muhammed Muhyiddîn ‘Abdulhamîd, Dâru’l-Cîl, V. Baskı, 1401/1981.İbnü’l-Mu‘tezz, Ebû’l-Abbas, Kitâbu’l-Bedî’, Dâru’l-Cîl, I. Baskı, yrs. 1410/1990.el-Kazvînî Hatîb, Telhisu'l-Miftah fi’l-Me‘ânî ve’l-Beyân, Şirket-i Sahafâ-i ‘Osmânî, İstanbul 1312.el-Kazvînî, Hatîb, el-Îzâh fî ‘Ulûmi’l-Belâğa, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1985.Kudâme b. Ca’fer, Nakdu’ş-Şi‘r, s. 113.Tâhiru’l-Mevlevî, Edebiyat Lügati, Ahmed Sa‘îd Matbaası, İstanbul 1973.