Determination of Economic and Financial Factors Affecting Investment Instruments: An Application on Borsa İstanbul

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 1, 22 - 45, 24.06.2025

Erol Köycü , İlhan Ege

https://doi.org/10.46520/bddkdergisi.1723976

Öz

This study aims to identify the economic and financial factors affecting investments in stocks, exchange
traded funds, and private-sector debt instruments. For this purpose, three different models are
developed based on the dependent and independent variables used in the study and the period range
of the study is determined as 2008:01 - 2023:07. The current study follows a time series analysis process
that takes structural breaks into account and conducts cointegration, causality, impulse-response and
variance decomposition analyses. According to the short-term findings, stock investments are affected
by inflation, interest rates, reserves, CDS, investor sentiment, risk appetite, and consumer loans; fund
investments are affected by inflation, interest rates, reserves, investor sentiment, risk appetite, and
consumer loans; and private sector debt instruments are affected by interest rates, reserves, risk
appetite, and consumer loans. In addition, according to the long-term findings, stock investments are
affected by all independent variables used in the study; fund investments are affected by inflation,
interest rates, reserves, investor sentiment, risk appetite, and consumer loans; and finally, private sector
debt instruments are affected by inflation, interest rates, reserves, risk appetite, and consumer loans.

Anahtar Kelimeler

Investment Instruments , Stock Exchange Istanbul , Time Series Analysis

Kaynakça

• 1. Akkuş, H. T. ve Zeren, F. (2019). Tüketici güven endeksi ve Katılım-30 İslami Hisse Senedi Endeksi arasındaki saklı ilişkinin araştırılması: Türkiye örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 51(1), 53-70.
• 2. Alalade, Y. S. A., Oliyide, R. O., Okwu, A. T., Adebola, P. S., Ademola, O. C., & Ogunwale, O. (2024). Macroeconomic variables and foreign portfolio investments in Nigeria. Seybold Report Journal, 19(09), 123-152.
• 3. Arai, Y., and Kurozumi, E. (2007). Testing for the null hypothesis of cointegration with a structural break. Econometric Review, 2, 705-739.
• 4. Bartholdy, J., and Peare, P. (2005). Estimation of expected return: CAPM vs. Fama and French. International Review of Financial Analysis, 14, 407-427.
• 5. Bayrakdaroğlu, A. (2021). Finansal varlıkları fiyatlama modeli. A. Gündogdu (Ed.), in Finansın temel teorileri (pp. 133-165). Gazi Kitapevi.
• 6. Becker, R., Enders, W., and ve Lee, J. (2006). A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381-409.
• 7. Boonman, T. M. (2023). Portfolio capital flows before and after the Global Financial Crisis. Economic Modelling, 127, 1-17.
• 8. Carrion-i-Silvestre, J., and Sansó, L. A. (2006). Testing the null of cointegration with structural breaks. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 68(5), 623-646.
• 9. Central Custody and Data Storage Organization (2023), www.mkk.com.tr.
• 10. Chang, C. L., Hsieh, T. L., and McAleer, M. (2018). Connecting VIX and stock index ETF with VAR and diagonal BEKK. Journal of Risk and Financial Management, 11(58), 1-25.
• 11. Cihangir, M., and Kandemir, T. (2010). Finansal kriz dönemlerinde hisse senetleri getirilerini etkileyen makroekonomik faktörlerin Arbitraj Fiyatlandırma Modeli aracılığıyla saptanmasına yönelik bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 257-296.
• 12. Çakar, R. ve Özkan, O. (2019). Riski seven ve riskten kaçan yatırımcıların optimum portföy seçimi yapabilecekleri piyasalar. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 23-38.
• 13. Dabbağoğlu, K. (2010). Tahvil – Bono ve hisse senedi yatırımlarının raporlanması. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 19, 53-68.
• 14. Demir, Y. ve Göçmen Yağcılar, G. (2009). İMKB’de işlem gören banka hisse senetlerinin getirilerini etkileyen faktörlerin arbitraj fiyatlama modeli ile belirlenmesi. Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 1(2), 36-51.
• 15. Dev, K., and Shakeel, S. F. (2013). Determinants for the growth of stock market. JISR Management and Social Sciences & Economics, 11(2), 71-82.
• 16. Dızman, S. (2015). Finansal yatırımların Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) kapsamında muhasebeleştirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(1), 279-298.
• 17. Dickey, D. A., and Fuller, W. A (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74, 427–431.
• 18. Ege, İ. ve Şahin, S. (2015). Nedenleri ve Sonuçlarıyla Finansal Krizler. Delice, G. & Ege, İ. (Ed), in Uluslararası Finans, Teori, Politika ve Uygulama (pp. 369-402). Gazi Kitabevi.
• 19. Enders, W., and Lee, J. (2012). The flexible fourier form and the Dickey-Fuller type unit root tests. Economics Letters, 117(1), 196-199.
• 20. Firmansyah, M., Mu’ammal, I., and Tsalasa, A. R. A. (2024). The Influence of Macroeconomic on Investment Performance. Economics Development Analysis Journal, 13(3), 289-300.
• 21. Gill, A., Biger, N., Mand, H. S., and Gill, S. S. (2011). Factors that affect mutual fund investment decision of Indian investors. International Journal Behavioural Accounting and Finance, 2, 329-345.
• 22. Gürsakal, S. (2007). Hisse senedi ve döviz piyasası risklerinin riske maruz değer yöntemi ile karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 61-76.
• 23. Güryel, A., and Kula, V. (2024). Yabancı Portföy Yatırımlarının Belirleyicileri: Türkiye Örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 59(3), 1753-1768.
• 24. Johansen, S. (1991). Estimation and hypothesis testing of cointegration vectors in gaussian vector autoregressive models. Econometrica, 59(6), 1551-1580.
• 25. Kök, D. ve Uygur, M. E. (2014). Finansal piyasalarda fiyat etkileşimi: BİST 100 ve seçilmiş finansal göstergeler için VAR analizi. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 1(1), 1-23.
• 26. Küçükosman, A., and Uzun, S. (2024). The Causality Relationship between Credit Default Swaps (CDS) and Portfolio Investments: The Case of Türkiye. Journal of Research in Economics Politics and Finance, 9(3), 462-483.
• 27. Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P., and Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that economic time series have a unit root?. Journal of Econometrics, 54(1-3), 159-178.
• 28. Markowitz, H. (1952). Portfolio selection. The Journal of Finance, 7(1), 77-91.
• 29. Medetoğlu, B. (2023). Finansal varlıklar: Tanım, işleyiş ve özellikler. B. Öçal (Ed.), in Sosyal bilimlerde toplumsal sorunlara bakış: Teorik çalışmalar (pp. 7-25). Efe Akademi Yayınları.
• 30. Nisani, D., and Shelef, A. (2020). A statistical analysis of investor preferences for portfolio selection. Empirical Economics, 61, 1883–1915.
• 31. Nur, T. (2022). Yatırımcı risk iştahının pay piyasasına etkisi: BİST Mali Endeksi üzerine bir araştırma. Fiscaoeconomia, 6(3), 1103-1125.
• 32. Özturk, B. (2008). Makroekonomik faktörlerin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Ulusal-100 endeksi ve volatilitesi üzerindeki etkilerinin incelenmesi (1997-2006). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• 33. Parveen, S., Satti, Z. W., Subhan, Q. A., and Jamil, S. (2020). Exploring market overreaction, investors’ sentiments and investment decisions in an emerging stock market. Borsa İstanbul Review, 20(3), 224-235.
• 34. Pastor, L. (2000). Portfolio selection and asset pricing models. The Journal of Finance, 55(1), 179-223.
• 35. Ratner, B. (2009). The correlation coefficient: Its values range between +1/−1, or do they?. Journal of Targeting, Measurement and Analysis for Marketing, 17, 139-142.
• 36. Roll, R., and Ross, S. A. (1980). An Empirical investigation of the arbitrage pricing theory. The Journal of Finance, 35(5), 1073-1103.
• 37. Roman, D., and Mitra, G. (2009). Portfolio selection models: A Review and new directions. Business, Economics, Mathematics, 1(2), 69-85.
• 38. Ross, S. (1976). The Arbitrage theory of capital asset pricing. Journal of Economic Theory, 13, 341-360.
• 39. Sharpe, W. F. (1964). Capital asset prices: A theory of market equilibrium under conditions of risk. The Journal of Finance, 19(3), 425-442.
• 40. Sjösten, L. (2022). A comparative study of the KPSS and ADF tests in terms of size and power. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uppsala University.
• 41. Tabachnick, B. G., and Fidell, L. S. (1996). Using multivariate statistics. Harper Collins College Publishers.
• 42. Topaloğlu, E. E. ve Coşkun, N. (2017). Firma karlılığını etkileyen faktörlerin sahiplik yoğunlaşması doğrultusunda tespiti: Ampirik bir yaklaşım. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 95-112.
• 43. Topaloğlu, E. E. ve Ege, I. (2020). Kredi temerrüt swapları (CDS) ile Borsa İstanbul 100 Endeksi arasındaki ilişki: Kısa ve uzun dönemli zaman serisi analizleri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1373-1393.
• 44. Tsong, C. C., Lee, C. F., Tsai, L. J., and Hu, T. C. (2016). The Fourier approximation and testing for the null of cointegration. Empirical Economics, 51, 1085–1113.
• 45. Vardar, G. (2021). Arbitraj fiyatlama teorisi: Ross ve çok faktörlü modeller. A. Gündogdu (Ed.), in Finansın temel teorileri (pp. 167-199). Gazi Kitapevi.
• 46. Zivot, E., and Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.