ABD’NİN OSMANLI TOPRAKLARINDA MİSYONERLİK FAALİYETLERİ VE ERMENİLER

Year 2023, , 1 - 13, 30.06.2023

Levent Çörekli

https://doi.org/10.52735/bellek.1310189

Abstract

ABD ve Osmanlı ilişkileri Osmanlı devletinin son döneminde başlamıştır. ABD Osmanlı devletinin zayıf durumundan istifade ederek Osmanlı coğrafyasında misyonerlik faaliyetleri yürütmüştür. Kendilerine hedef olarak Ermenileri koyan ABD sistemli bir şekilde Ermenileri Osmanlıya karşı isyan etmeleri için cesaretlendirmiştir. 1789 Fransız ihtilalinden sonra ulusçuluk akımı bütün dünyada yayılma imkânı bulmuştur. Bu akım en çok dönemin çok uluslu devletlerini etkilemiştir. Çok uluslu devletlerden olan Osmanlı Devletinde de azınlıklar kendi ulus devletlerini kurmak için isyan hareketleri başlattılar. Kendi devletini kurmak isteyen milletlerden biri olan Ermeniler, 1878 yılında Osmanlı ve Avrupalılar arasında imzalanan Berlin antlaşmasıyla bu amaçlarına erişmek adına önemli bir kazanım elde etmişlerdir. Tarihte “Ermeni Sorunu” olarak adlandırılan problem bu antlaşmayla birlikte ilk kez ortaya atılmıştır. XIX. Yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı Devleti askeri, siyasi ve ekonomik anlamda tamamen bir çöküş içerisine girmiştir. Tam bu esnada I. Dünya Savaşı başlamış ve Ermeniler de Osmanlı coğrafyasında isyan hareketleri başlatmışlardır. Bunun neticesinde dönemin Osmanlı hükümeti Sevk ve İskân kanununu çıkarıp Ermenileri bulundukları yerden yine Osmanlı egemenliğinde bulunan güvenli bir yere göç ettirmiştir. Ermeni sorununun ortaya çıkmasında hiç şüphesiz Rusya ve İngiltere’nin başrolde oldukları bilinse de ABD’nin bu sorunun ortaya çıkışındaki rolü daha sistemli ve güçlüdür. Bu çalışmada Ermeni sorununun ortaya çıkışında ABD’nin faaliyetleri üzerinde durulacaktır.

Keywords

Ermeniler, Osmanlı, ABD

MISSIONARY ACTIVITIES AND ARMENIANS IN THE OTTOMAN LAND OF THE USA

Abstract

The relations between the USA and the Ottoman Empire started in the last period of the Ottoman Empire. The USA took advantage of the weak state of the Ottoman state and carried out missionary activities in the Ottoman geography. The USA, which put Armenians as their target, systematically encouraged the Armenians to revolt against the Ottomans. After the 1789 French Revolution, the nationalist movement had the opportunity to spread all over the world. This movement mostly affected the multinational states of the period. Minorities in the Ottoman Empire, which is one of the multinational states, started rebellion movements to establish their own nation-states. Armenians, one of the nations that wanted to establish their own state, achieved an important gain in order to reach these goals with the Berlin Treaty signed between the Ottomans and the Europeans in 1878. The problem called "Ermeni Problem" in history was put forward for the first time with this treaty. XIX. Towards the end of the century, the Ottoman Empire entered into a complete collapse in military, political and economic terms. Just at this time, World War I. started and Armenians started rebellion movements in the Ottoman geography. As a result, the Ottoman government of the period enacted the Law of Dispatch and Settlement and moved the Armenians from their place to a safe place under Ottoman rule. Although it is known that Russia and England are undoubtedly leading the way in the emergence of the Armenian problem, the role of the USA in the emergence of this problem is more systematic and powerful. In this study, the activities of the USA in the emergence of the Armenian problem will be emphasized.

Keywords

Armenians, Ottoman, USA

References

• Açıkses, Erdal. Türk-Amerikan Münasebetlerinin Değerlendirilmesi. Türkler Ansiklopedisi, c, 2002, 13: 542-557.
• Armaoglu, Fahir. Belgelerle Turk-Amerikan Munasebetleri. Ankara, Turk Tarih Kurumu Yayinlari, 1991.
• Balakian, P. Remembering Genocide-David Pryce-Jones... The Burning Tigris: The Armenian Genocide and America's Response. Natıonal Revıew-Brıstol Connectıcut Then New York-, 2003, 55.23: 47-47.