SÖZLÜ EDEBİYAT ÜRÜNÜ YAZMALARIN EDİSYON KRİTİK YÖNTEMİ İLE OKUNMASI: DEDE KORKUT ÖRNEĞİ

Year 2017, Volume: 65 Issue: 1, 91 - 104, 31.12.2017

Sadettin Özçelik

Abstract

Kültür mirasımızın ilk elden kaynaklarından olan yazma eserlerin büyük kısmı

yazarı belli olan, bir kısmı ise yazarı belli olmasa da telif veya başka kaynaklardan

derlenerek yazıldığı anlaşılan eserlerdir. Yazma eserlerin önemli bir bölümü de sözlü

edebiyattan gelen ve günün birinde yazıya geçirilmiş ve farklı zamanlarda kopya

edilerek çoğaltılmış eserlerdir. Sözlü geleneğe dayanan yazmalar kimi bir yazara

ait olan kimi anonim özellik taşıyan eserlerdir. Telif yazma eserler ile sözlü kültüre

dayanan yazmaların farklı yönleri ve karakteristik özellikleri olacağını düşünmek

yanlış olmasa gerek. İşte tam bu noktada söz konusu yazılı ve sözlü kültüre ait

yazmaların okunması ve metinlerinin tespitinde aynı yöntemlerle hareket edilmesi

bir sorun teşkil eder mi, şeklinde bir soru akla gelmektedir. Yani bilimsel metin

okumalarında telif eserler için kullanılan edisyon kritik yönteminin sözlü geleneğe

dayanan yazmalar için de uygulanması uygun ve yeterli bir yöntem midir? İşte bu

makalede edisyon kritik yönteminin bu konuda ne derece uygun ve yeterli olduğu /

olabileceği tartışılmaktadır.

Keywords

Yazma eserler, telif eser, sözlü geleneğe dayanan anonim eser; yazar, anlatıcı, yazıcı, anlatıcı-yazıcı; edisyon kritik, metin okuma

Reading Manuscript Works of Oral Literature with Edition Critical Method and the Sample of Dede Korkut

Abstract

Most of the manuscripts, which are the first-hand sources of our cultural heritage,

authors are known while some works, although anonymous, are understood to

be written as compilation of copyright or other sources. An important part of the

or different time periods. Some of the manuscripts of oral literature are ones whose

writer are known and some which have anonymous characteristics. It would not be

wrong to say that copyrighted manuscripts and manuscripts of oral literature would

have different aspects and characteristic features. At this exact point, the question

of whether using the same method in reading and detection of texts in the given

manuscripts and manuscripts of oral literature would pose a problem or not, arises.

In other words, is it appropriate and sufficient to use the edition critical method,

which is used for copyrighted works in scientific text reading, for manuscripts of oral

literature as well? In this article, it is discussed how appropriate and sufficient it is/

would be to use edition critical method for this issue.

Keywords

Manuscripts, copyrighted work, anonymous works based on oral literature; writer, narrator, typer, narrator-typer; edition critical, text reading

References

• Argunşah, Mustafa (2002), Kirdeci Ali Kesikbaş Destanı, Kültür Bakanlığı yayınları, Ankara.
• DLT: Atalay, Besim (1986), Divanü Lûgat-İt-Türk Tercümesi (4 Cilt), Türk Dil Kurumu yayınları: 524, Ankara.
• Drs.: Dede Korkut Dresden nüshası.
• Ergin, Muharrem (1989), Dede Korkut Kitabı I (Giriş-Metin-Faksimile), Türk Dil Kurumu yayınları: 169, Ankara.
• Ergin, Muharrem (1991), Dede Korkut Kitabı II (İndeks-Gramer), Türk Dil Kurumu yayınları: 219, Ankara.
• Ersoylu, Halil (1996), Kız Destanı (Haza Hikayet-i Kız Ma‘a Cühud), Türk Dil Kurumu yayınları: 639, Ankara.
• Gökyay, Orhan Şaik (1973), Dedem Korkudun Kitabı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Kaçalin, Mustafa S. (2006), Dedem Korkudun Kazan Bey Oğuz-nâmesi, Kitabevi, İstanbul.
• Kavakçı, Yusuf Ziya (1991), İslâm Araştırmalarında Usûl, Diyanet İşleri Başkanlığı yayını, Ankara.
• Özçelik, Sadettin (2016/I). Dede Korkut -Dresden Nüshası- Giriş, Notlar, Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara.
• Özçelik, Sadettin (2016/II). Dede Korkut -Dresden Nüshası- Metin, Dizin, Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara.
• Özkan, İsa (1997), “Türkmenistan’dan Derlenmiş Dede Korkut Boyları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1995, Türk Dil Kurumu yayınları: 634, Ankara, s.263-314.
• Pehlivan, Gürol (2015), Dede Korkut Kitabı’nda Yapı, İdeoloji ve Yaratım -Dresden ve Vatikan Nüshalarının Mukayeseli Bir İncelemesi-, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Sakaoğlu, Saim (2009), “Dede Korkut Kitabı’nın ‘Giriş’ Bölümü Üzerine Bazı Görüşler”, Türk Dili 696, Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara, s.737-748.
• Tezcan, Semih (2001), Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine Notlar, Yapı Kredi yayınları: 1457, İstanbul.
• Tulum, Mertol (1983), “Filolojik Çalışma ve Eski Metinlerin Neşri Üzerine Görüş ve Tenkitler”, Türk Dünyası Araştırmaları, S.27, s.1-8, İstanbul.
• Tulum, Mertol (2000), Tarihî Metin Çalışmalarında Usul Menâkıbu’l-Kudsiyye Üzerinde Bir Deneme, Deniz Kitabevi, İstanbul.
• Ünver, İsmail (1993), “Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”, Türkoloji Dergisi, C XI, S 1, s.51-89.
• Ünver, İsmail (2008), “Arap Harfli Metinlerin Çevrisinde Karşılaşılan Yanlışlar”, Turkish Studies, Volume 3/6, s.47-58.
• Vat.: Dede Korkut Vatikan nüshası.