LEHÇEYE TÜRKLER TARAFINDAN TAŞINAN TÜRKÇE ARAPÇA FARSÇA KELİMELER VE KULLANIM BOYUTLARI

Year 2005, Volume: 53 Issue: 2005/1, 69 - 92, 01.01.2008

Öztürk Emiroğlu

Abstract

Osmanlı-Lehistan ilişkilerinin tarihi boyutu tarihçiler başta olmak üzere pek çok araştırmacı tarafından kitap, makale, bildiri ve değişik yazılara konu edilmiştir. Ancak dil alanındaki etki, birkaç kelime üzerine yazılan makale ve sunulan bildiri dışında, bütün yönleriyle şimdiye kadar gerektiği gibi ele alınmamıştır. Yapılan çalışmalar da daha çok Kıpçak sahasına yöneliktir. Bu çalışma böyle bir eksiği gidermek amacıyla hazırlanmıştır.Eski adıyla Lehçe günümüzdeki kullanımıyla Polonya diline Türkçeden geçmiş kelimelerin taşınış ve anlam boyutları ile Osmanlı ve diğer Türk devlet-topluluklarının dilinden Lehçeye geçen kelimelerin eski ve yeni Lehçedeki işlevleri çalışmamızın çerçevesini oluşturmaktadır. Türk diline Arapça ve Farsçadan gelen kelimeler, Türkçe olmadıkları halde, Osmanlılar tarafından Leh diline taşındıkları için incelemeye dahil edilmiştir. Konuyu bütün yönleriyle ortaya koyabilmek amacıyla; I. Batı Türkçesi: Osmanlı Sahasından Lehçeye Geçen Kelimeler II. Kuzey ve Doğu Türkçesi: Osmanlı Sahası Dışındaki Türk Devlet ve Topluluklarının Dilinden Lehçeye Geçen Kelime- ler şeklinde iki ana başlık altında toplanmıştır. Kelimeler, ilgili oldukları alanlar göz rak sınıflandırılmış, alfabetik sıraya göre tarih ve sosyolingüis-tik açıdan değerlendirilmiştir.

Keywords

Lehçe, Türkçe, dil, etki, gelişim

LEHÇEYE TÜRKLER TARAFINDAN TAŞINAN TÜRKÇE ARAPÇA FARSÇA KELİMELER VE KULLANIM BOYUTLARI

Abstract

Historical dimension of he relations between Ottomans and Poland have been dealt wiht in books, articles, bulletins and various writings by many researchers, historians being in the first place. However, apart from articles written and bulletins presented on a few words, the influence on the field of language has not been dealt with thoro-ughly as required so far. And the researches made deal with tresearch has been prepared in order to eliminate such a need.Carriage and meaning dimensions of the words passed into Polish from the langu- age of Ottoman and other Turkish states-communities in the old and new Polish cons- titute the framework of our study. Due to the fact that, although they are not Turkish, the words that have come into Turkish from Arabic and Persian language are carried to Polish language by Ottomans, they have been included in the study. For the purpose of putting forward the question with all its aspects, the study has been put under two main titles as: I. Western Turkish: Words Passed into Polish from the Ottoman Field; and II Norther and Eastern Turkish: Words Passed into Polish form the lanfuage of Turkish States and Comnunities Outside the Ottoman Field. The words have been clas- sified by taking the fields they belong into consideration, and the have been evaluated as to the socionlinguistic aspects according to the alphabetical order.The question is dealt with as a whole, Dictionaries of Foreign of Words in Polish, Etymological Dictionaries, texts, public language and today's Polish language being ta- ken as the basis, by examining the books and articels written and bulletins presented in relation to this field, and we have complete the deficiencies and correct the mistakes

Keywords

Polish, Turkish, Language, influence, osmosis

References

• ABRAHAMOWİCZ, Zygmunt, Turkic Geographic Names Qaçi and Qaçi Sarayi in Crimea (Kırımda Kaçi ve Kaçi Sarayı Türkçe Yer Adları), Folia Orientalia, Nr.6, 1965, s.244
• JANKOWSKİ, Henryk, “Nazwy osobowe Tatarow litewsko-polskich (Litvanya-Polonya Tatarlarının Kişi Adları)”, Rocznik Tatarów Polskich, Nr.4, 1997, s.59-90
• -----------------------, “Tama and Tamaq in Crimean Place Name (Tama ve Tamag Kırım’da Yer Adları)”, Folia Orientalia, Nr. 33, 1997, s. 59-64
• -----------------------, “On Polish Tatar Names Mucha and Muchohon (Polonya Tatarlarında Muha ve Muchohon Adları)”, Studia Turcolociga Cracoviensia, Nr. 5, 1998, s.135-140
• KOWALSKİ, Tadeusz, “W sprawie metodologii badań zapożyczeń tureckich w językach słowiańskich (Türkçeden Slav Dillerine Geçen Kelimeler Üzerindeki Metodoloji Araştırmalarına Dair)”, Sbornik Praci I. Sjezda Slovanskych Filologu v Praze 1929, Praha, s. 554-546
• ----------------------------- “Objaśnienie wyrazów tureckich (Türkçe Kelimelerin İzahı)”, Pamiętniki Janczara, Nr. 63, Yayımlayan: Jan Łoś, Kraków 1912, s. 389-403
• -----------------------------“ W sprawie zapożyczeń tureckich w języku polskim (Türkçeden Polonya Diline Girmiş Olan Kelimelere Dair)”, Symbolae Grammaticae in Honorem J. Rozwadowski, 2, Kraków 1927, s. 347-353