Süleymân-Nâme’nin Söz Varlığı (77. Cilt)

Year 2021, Issue: 71 (Haziran), 129 - 147, 02.06.2021

Zeliha Gaddar

https://doi.org/10.32925/tday.2021.56

Abstract

Süleymân-nâme, Firdevsî tarafından XV. yüzyıl sonları ile XVI. yüzyıl başlarında yazılmıştır. Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî adlarıyla da anılan Firdevsî; manzum, mensur ve manzum-mensur karışık olmak üzere telif ve tercüme çok sayıda eser kaleme almıştır. Hazret-i Süleyman’ın hikâyelerinin anlatıldığı Süleymân-nâme, Firdevsî’nin 81 ciltlik en hacimli eseridir. Süleymân-nâme hem dil özellikleri hem de barındırdığı söz varlığı nedeniyle Türk dili tarihi bakımından oldukça önemli bir eserdir. Türkçenin zengin söz varlığına katkı sağlamak üzere yapılan bu çalışmada Firdevsî’nin Süleymân-nâme’sinin 77. cildinde geçen ancak Tarama Sözlüğü’nde yer almayan 37 sözcük incelenmiştir. Bu sözcüklerin bir kısmı Tarama Sözlüğü’nde yer almakla birlikte anlam bakımından farklılık göstermektedir.

Keywords

Firdevsî, Süleymân-nâme, EskiAnadolu Türkçesi, Tarama Sözlüğü, söz varlığı

The Vocabulary of Suleyman-Name (Volume 77)

Abstract

Suleyman-name was written by Firdevsi in the end of the 15th century and the beginning of the 16th century. Firdevsi also known as Uzun Firdevsi, Firdevsi-i Rumi, Firdevsi-i Tavil, Türk Firdevsi wrote and translated many works in verse, prose and verse-prose mixed. Suleyman-name, in which Hazret-i Suleyman stories are told,
is Firdevsi’s most voluminous work with 81 volumes. Suleyman-name is a very important work in terms of the history of Turkish language because of its linguistic features and vocabulary. In this study, which was carried out to contribute to the rich vocabulary of Turkish, 37 words in the 77th volume of Firdevsi’s Suleyman-name, not present in the Tarama Sözlüğü, were examined. Some of these words are included in the Tarama Sözlüğü, but differ in terms of meaning.

Keywords

Firdevsi, Suleyman-name, Old Anatolian Turkish, Tarama Sözlüğü, vocabulary

References

• Akay Ahmed, A. (2014). Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymân-nâme-i Kebîr’indeki deyimler. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(9), 103-122.
• Atalay, B. (2006). Divanü Lûgat-it-Türk, Cilt IV. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Ayva, E. Ş. (2019). Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymannâme-i Kebîr adlı eseri (62. cilt) (metin-dil incelemesi-sözlük-tıpkıbasım). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büke, H. (2015). Firdevsî-i Rumî, Süleymannâme (38. cilt), dil özellikleri, metin, söz dizini. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Caferoğlu, A. (1968). Eski Uygur Türkçesi sözlüğü. İstanbul: Türk Dil Kurumu.
• Çağbayır, Y. (2017). Ötüken Türkçe sözlük - 5 cilt. Ankara: Ötüken.
• Derleme sözlüğü - 12 cilt (1963-1982). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Ekşioğlu, S. (2018). Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymân-nâme’sinde birleşik fiiller. Social Sciences Studies Journal, 4(28), 6573-6583.
• Erdem, M. D. (2005). Kitāb-ı Kıssanāme-i Süleymān aleyhisselām üzerine söz dizimi çalışması (Süleymānnāme 74. cilt). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dilçin, C. (1983). Yeni Tarama sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Gaddar, Z. (2020). Firdevsî, Süleymân-nâme (77. cilt), dil incelemesi - metin - dizin. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Garkavets, A. (2010). Kıpçakskoe pis’mennoe nasledie III – Kıpçakskiy slovar. Almaty: Kasean Baur.
• Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi I-II. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Kaynak, F. (2020). Süleymân-nâme-i Kebîr’in 32. cildi üzerine. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 6(3), 469-485.
• Nişanyan, S. (2009). Sözlerin soyağacı çağdaş Türkçenin etimolojik sözlüğü. İstanbul: Everest.
• Şimşek, Y. (2014). Süleyman-name’nin dili üzerine (76. cilt). Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 264-278.
• Tarama sözlüğü I-VIII (1996). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Yılmaz, E. vd. (2013). Kısas-ı enbiya. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Zülfikar, H. (1995). Türkçede ses yansımalı kelimeler. Ankara: Türk Dil Kurumu.