Beden Eğitimi ve Spor Derslerinde Uygulanan Katılım Yönteminin Üniversite Öğrencilerinin Spora Bağlılıkları Üzerine Etkisi

Year 2025, Volume: 17 Issue: 2, 175 - 195, 24.10.2025

Ceren Bolat , Oğuzhan Yıldız , A. Dilşad Mirzeoğlu

https://doi.org/10.55929/besad.1589742

Abstract

Bu araştırmanın amacı, üniversitede katılım yöntemi ile işlenen beden eğitimi dersinin, öğrencilerin spora bağlılıkları üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmada deneysel araştırma yöntemlerinden kontrol gruplu ön-test son-test modeli kullanılmıştır. Araştırmaya 2023-2024 yılı güz dönemi Sakarya Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu’nda öğrenim gören 60 öğrenci katılmıştır. Öğrenciler deney 1, deney 2 ve kontrol grubu olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Deney 1 grubu katılım yöntemi, deney 2 grubu komut yöntemiyle 6 hafta boyunca ders işlerken, kontrol grubu ise beden eğitimi dersine katılmamıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Spora Bağlılık Ölçeği (SBÖ) kullanılmıştır. Veriler 6 haftalık fiziksel uygunluk ünitesi öncesinde ve sonrasında uygulayıcı öğretim elemanı tarafından toplanmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve tekrarlı ölçümler için iki faktörlü varyans analizi teknikleri ile test edilmiştir. Araştırmada elde edilen verilere göre, spora bağlılık toplam puanlarda grup x ölçümün ortak etkisinde anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte katılım ve komut yöntemiyle ders işleyen öğrencileri ile kontrol grubu öğrencilerinin spora bağlılık son test puanları arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlara bakıldığında farklı öğretim yöntemleri kullanılsa da beden eğitimi ve spor dersinin spora bağlılığı arttırdığı ve katılım yönteminin komut yöntemine göre daha etkili bir yöntem olduğu sonucuna varılabilir.

Keywords

katılım yöntemi , komut yöntemi , spora bağlılık , beden eğitimi ve spor

References

• Alp, H. (2018). Katılım stili ile işlenen beden eğitimi ve spor derslerinin öğrencilerin sürekli kaygı düzeyine etkisinin incelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 113-120. https://doi.org/10.30769/usbd.468030
• Andersen, S. (2000). Fundamental human needs: making social cognition relevant. Psychological Inquiry, 11(4), 269-276. http://dx.doi.org/10.1207/S15327965PLI1104_02
• Aykora, A. F., & Dinçer, U. (2022). Spor bilimlerinde öğrenim gören lisans öğrencilerinin spora bağlılık düzeyleri ve akademik başarılarının incelenmesi. Uluslararası Dağcılık ve Tırmanış Dergisi, 5(1), 1-8. https://doi.org/10.36415/dagcilik.1132538
• Batista, M., Leyton-Román, M., Honório, S., Santos, J., & Jiménez-Castuera, R. (2020). Validation of the Portuguese version of the Healthy Lifestyle Questionnaire. Int. J. Environ. Res. Public Health 17, 1458. https://doi.org/10.3390/ijerph17041458
• Belando, N. (2013). Motivación autodeterminada y compromiso deportivo en estudiantes adolescentes. (Tesis Doctora). Universidad Miguel Hernández de Elche.
• Berki, T., Piko, B.F., & Page, R. M. (2020). Sport commitment profiles of adolescent athletes: Relation between health and psychological behaviour. Journal of Physical Education and Sport, 20(3), 192, 1392-1401. http://dx.doi.org/10.7752/jpes.2020.03192
• Böke, H. (2016). Beden eğitimi derslerinde farklı özel öğretim yöntemlerinin kullanılmasının öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor davranışlarına etkisinin araştırılması. (Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Byra, M., Sanchez, B., & Wallhead, T. (2014). Behaviors of students and teachers in the command, practice, and inclusion styles of teaching: Instruction, feedback, and activity level. European Physical Education. Review, 20(1), 3-19. https://doi.org/10.1177/1356336X13495999
• Byra, M., & Jenkins, J. (1998). The thoughts and behaviors of learners in the ınclusion style of teaching. Journal of Teaching in Physical Education, 18(1), 26-42. Retrieved Feb 28, 2024, from https://doi.org/10.1123/jtpe.18.1.26
• Chatoupis, C. (2005). Effects of practice and inclusion styles on perceived athletic competence of Greek primary school children. Studies in Physical Culture and Tourism, 12,1.
• Chatzipanteli A. (2018). Inclusion Teaching Style and Metacognition in Physical Education Classes. Submitted to Education Journal, 1, 6. http://dx.doi.org/10.31058/J.EDU.2018.11004.
• Cihan, B. B., Ilgar, E. A., & Sırgancı, G. (2019). “Spora bağlılık ölçeği”nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 7(17), 171-191.
• Cohen J. (1988). The analysis of variance. ın statistical power analysis for the behavioral sciences (second ed.). Lawrence Erlbaum Associates, 274-87.
• Dalkıran, O., & Uysal, S. N. (2024). Beden eğitimi ve spor alanında kullanılan öğretim yöntemlerinin bibliyometrik analizi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 29(1), 12-22. https://doi.org/10.53434/gbesbd.1322062.
• Deci, E.L., & R.M. Ryan. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Plenum Press, New York. http://dx.doi.org/10.1007/978-1-4899-2271-7.
• Demirhan, G., & Altay, F. (2001). Lise birinci sınıf öğrencilerinin beden eğitimi ve spora ilişkin tutum ölçeği II. Spor Bilimleri Dergisi, 12(2), 9-20.
• Doydu, İ., & Çoknaz, H. (2013). İlköğretim II. kademe ders dışı futbol çalışmasında uygulanan spor eğitimi modelinin öğrencilerin bilişsel, psikomotor ve oyun performansı erişi düzeylerine etkisi. International J Educ Res, 4(2), 99–110.
• Dönmez, A. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin kullandıkları öğretim yöntemleri ve kişilik özeliklerinin belirlenmesi (Sakarya İli Örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Durmaz, M. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinin (10. Sınıf) temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanmışlık düzeyleri, motivasyon ve matematik kaygısı arasındaki ilişkilerin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Ergün, F. (2020). Yönlendirilmiş Buluş Yöntemi ile işlenen beden eğitimi dersinin lise öğrencilerinin bilişüstü becerilerine etkisi. KMÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Karaman.
• Ermisket, T. (2022). Amatör basketbolcularda görev ve EGO yönelimleri ile spora bağlılık düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
• Eynur, A., Özdilek, Ç., & Erzeybek M. S. (2022). Dumlupınar Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin spora bağlılık düzeylerinin incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(3): 397-408.
• George, D., & Mallery, M. (2010) SPSS for windows step by step: a simple guide and reference, 17.0 Update (10th Ed.), Pearson, Boston. Goldberger, M., Ashworth, S., & Byra, M. (2012). Spectrum of teaching styles retrospective. Quest, 64(4), 268-282.
• Gullien, F., & Alvarado, J.R.M. (2012). The sport engagement scale: an adaptation of the utrecht work engagement scale (uwes) for the sports environment. Universitas Psychologica, 13(2), 15-24. http:// dx.doi.org/10.11144/Javeriana.UPSY13’3.sesa.
• Güneş B., & Çoknaz H. (2010). Beden eğitimi dersi cimnastik ünitesinde işbirliğine dayalı öğrenmenin öğrencilerin erişi düzeylerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 207-219.
• Hagiwara, G., Kuroda, J., Oshita, K., Shimozono, H., & Matsuzaki, T. (2018). Relationships between athletic identity and the two dimensions of sport commitment of Japanese student athletes. Journal of Physical Education and Sport, 18(3), 223, 1514 – 1517.
• Han, M. T., & Polat, E. (2022). Kış sporları ile ilgilenen sporcuların spora bağlılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 20(3), 80-91. https://doi.org/10.33689/spormetre.1079970
• Hastie, P. A., Rudisill, M. E., & Wadsworth, D. D. (2013). Providing students with voice and choice: lessons from intervention research on autonomy-supportive climates in physical education. Sport, Education and Society, 18(1), 38-56. http://dx.doi.org/10.1080/13573322.2012.701203
• Inglewed, D., Markland, D., & Sheppard, K. (2004), Personality and Self-Determination of Exercise Behaviour. Personality and Individual Differences, 36, 1921-1932.
• İnce, M. L., & Hünük, D. (2010). Eğitim reformu sürecinde deneyimli beden eğitimi öğretmenlerinin kullandıkları öğretim stilleri ve stillere ilişkin algıları. Eğitim ve Bilim, 35(157), 128-139.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kulinna, P. H., & Cothran, D. J. (2003). Physical education teachers self-reported use and perceptions of various teaching styles. Learning and Instruction, 13, 597-609.
• Küçükahmet, L. (2001). Öğretimde planlama değerlendirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Leyton-Román, M., Núñez, J. L., & Jiménez-Castuera, R. (2020). The importance of supporting student autonomy in physical education classes to improve intention to be physically active. Sustainability 12, 4251.
• Lolowang, D., Rakian, S., Podung, B.J., & Mangindaan, J. (2023). The influence of application of command teaching style improves school students freestyle swimming learning outcomes. Novateur Publications, 67–78. http://dx.doi.org/10.33222/juara.v7i3.2279
• Lonsdale, C., Hodge, K., & Jackson, S.A (2007). Athlete engagement: II. Developmental and initial validation of the athlete engagement questionnaire. International Journal of Sport Psychology, 38(4), 471–492.
• Madak, E., Kumartaşlı, M., Gülen, Ö., & Sönmez, H.O. (2021). Taekwondo sporcularının spora bağlılık düzeylerinin milli sporculuk durumları ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Tojras, 10(3), 1-17.
• Mariya, A. (2021). The role of passion for sport in college student-athletes’ motivation and effort in academics and athletics. International Journal of Educational Research Open, 2, 2666-3740. http://dx.doi.org/10.1016/j.ijedro.2021.100055
• Moradi, J., Bahrami, A., & Dana, A. (2020). Motivation for participation in sports based on athletes in team and ındividual sports. Physical Culture and Sport. Studies and Research Journal, 85(1). http://dx.doi.org/10.2478/pcssr-2020-0002
• Mosston, M. (1966). Teaching physical education. Columbus, OH: Merrill.
• Mosston, M., & Ashworth, S. (2008). Teaching Physical Education. First Online Edition.
• Mosston, M., & Ashworth, S. (2002). Teaching physical education. 5th ed., San Francisco, CA: Benjamin Cummings.
• Munusturlar, S., Mirzeoğlu, N., & Mirzeoğlu, A.D. (2014). Beden eğitimi derslerinde kullanılan farklı öğretim yöntemlerinin akademik öğrenme zamanına etkisi. Eğitim ve Bilim, [S.l.], 39, 173.
• O'Neil, L., Amorose, J.A., & Pierce, S. (2021). Student-athletes’ dual commitment to school and sport: Compatible or conflicting? Psychology of Sport and Exercise, 52, 1469-0292. http://dx.doi.org/10.1016/j.psychsport.2020.101799
• Özgül, F., Atan, T., & Kangalgil, M. (2019). Comparison of command and ınclusion styles of physical education lessons to teach volleyball in middle school. The Physical Educator, 76(1), 182-196. http://dx.doi.org/10.18666/TPE-2019-V76-I1-8481
• Peke, K. (2020). Oryantiring katılımcılarının spora bağlılıkları ve zihinsel dayanıklılıklarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary educational psychology, 25(1), 54-67. https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1020
• Ryan, R., & Deci, E. (2017). Self-determination theory. Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. Guilford Press.
• Sanchez, B., Byra, M., & Tristan L. Wallhead (2012). Students’ perceptions of the command, practice, and inclusion stylesof teaching. Physical Education and Sport Pedagogy, 17(3), 317. http://dx.doi.org/10.1080/17408989.2012.690864
• Sarı, İ., Yenigün, Ö., Altıncı, E. E., & Öztürk, A. (2011). Temel psikolojik ihtiyaçların tatmininin genel öz yeterlik ve sürekli kaygı üzerine etkisi (Sakarya Üniversitesi Spor Yöneticiliği Bölümü örneği). Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(4), 149-156. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000212
• Shaffer, H.J., Hall, M.N., & Bilt, J.V. (2000). Computer addiction: A critical consideration. American Journal of Orthopsychiatry, 70(2), 162-168. https://doi.org/10.1037/h0087741
• Tezcan, E., Somoğlu, M.B., & Taşkın, S. (2023). Üniversite öğrencilerinin spora bağlılıklarının başarı motivasyonuna olan etkisi. Iğdır Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 77-86. https://doi.org/10.48133/igdirsbd.1311666
• Uluç E.A., & Akçakoyun F. (2021). Bocce sporcularının hedef yönelimlerinin spora bağlılıkları üzerindeki rolü: Çanakkale ili örneği. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 424-437. https://doi.org/10.38021/asbid.1034025
• Ünlü, H., & Aydos, L. (2007). Öğretmen görüşlerine göre; beden eğitimi derslerinde öğretmenlerin ve öğrencilerin tercih ettikleri öğretim yöntemleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 71-81.
• Vasconcellos, D., Parker, P. D., Hilland, T., Cinelli, R., Owen, K. B., Kapsal, N., Lee, J., Antczak, D., Ntoumanis, N., Ryan, R. M., & Lonsdale, C. (2020). Self-determination theory applied to physical education: A systematic review and meta-analysis. Journal of Educational Psychology, 112(7), 1444–1469. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/edu0000420
• Wallhead, T. L., & Ntoumanis, N. (2004). Effects of a sport education intervention on students’ motivational responses in physical education. Journal of Teaching in Physical Education, 23, 4-18. https://doi.org/10.1123/jtpe.23.1.4
• Wang, V., & Torrisi-Steele, G. (2019). Transformation of higher education in China: A teaching methods perspective. In Handbook of research on challenges and opportunities in launching a technology-driven international university, 131- 160. IGI Global. http://dx.doi.org/10.4018/978-1-7998-8598-6.ch060
• Wann, D. L. (1997). Sport psychology. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Warburton, V., Wang, J., Bartholomew, K., Tuff, R., & Bishop, K. (2020). Need satisfaction and need frustration as distinct and potentially co-occurring constructs: Need profiles examined in physical education and sport. Motivation and Emotion, 44(1), 54–66. https://doi.org/10.1007/ s11031-019-09798-2.
• Williams, G., Grow, V., Freedman, Z., Ryan, R., & Deci, E. (1996). Motivational Predictors of Weight Loss and Weight-Loss Maintenance. Journal of Personality and Social Psychology, 70 (1), 115-126. https://doi.org/10.1037//0022-3514.70.1.115
• Yaali, R., Teymoori, N., & Bagheri, S. (2020). The Effect of Training Method (Linear and Nonlinear) on Student Participation Motivation in Physical Education Class. Sport Psychology Studies, 8(30), 205-220. doi: 10.22089/spsyj.2019.7880.1850
• Yetim, A. (2000). Sporun sosyal görünümü. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 63-72.
• Yılmaz, S. H. (2019). Beden eğitimi ve spor derslerinde kullanılan öğretim yöntemlerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.